به گزارش خبرنگار ایمنا، بحران خشکسالی و کم‌آبی در این سال‌های اخیر از موضوعاتی بوده که به‌شدت بر توسعه کشاورزی ایران تأثیر گذاشته است؛ از طرفی خشکسالی مشکل یک دهه اخیر کشاورزان بوده است؛ همچنین معضل آلاینده‌ها باعث افزایش چالش‌های این بخش شده است به طوری که در حال حاضر این مشکل از مهم‌ترین مباحث محیط زیستی کشورها به ویژه کلان‌شهرهای صنعتی محسوب می‌شود.
حال با توجه به اینکه در این چند ماه اخیر شاخص آلایندگی در برخی از مناطق صنعتی کشور مانند اصفهان در حد بالایی قرار داشته است، سوال این است که این آلایندگی‌ها تا چه میزان صنعت کشاورزی را تحت تأثیر قرار داده است؟
بدون تردید اثر آلودگی هوا بر محصولات کشاورزی در نزدیک منابع انتشار آلاینده‌های هوا مانند شهرها یا مناطق صنعتی دارای اهمیت قابل‌توجهی است؛ بر این اساس است که تأکید فراوان می‌شود برنامه‌ریزی و عملیات‌های مقتضی جهت کاهش انتشار آلاینده‌های در وهله اول و کنترل آلاینده‌های قبل از ورود به جو با هدف حداقل نمودن اثرات آنها، انجام پذیرد؛ به خصوص که گیاهان اولین حلقه از زنجیره غذایی بوده و هرگونه تأثیر زیان‌بار بر روی آنها می‌تواند تهدیدکننده حیات و سلامت سایر حلقه‌های این زنجیره باشد.
تأثیر قابل توجه آلایندگی‌ها بر بخش کشاورزی
همان‌گونه که اشاره شد اصفهان از مناطق اصلی صنایع کشاورزی در کشور محسوب می‌شود و سهم قابل‌توجهی را در تولید انواع محصولات ایفا می‌کند و استانی است که همواره در عرصه تولیدات کشاورزی رتبه‌های برتر را به خود اختصاص داده است و اگرچه در منطقه خشک و نیمه‌خشک کشور واقع‌شده و بی‌آبی هرچند وقت یک‌بار و طولانی‌مدت رودخانه زاینده‌رود را تهدید می‌کند، اما بازهم از پیش‌روان بخش کشاورزی کشور بوده است؛ البته موضوعی که در این ایام بسیار مورد بحث قرار گرفته، این است که تا چه میزان، آلودگی هوای این استان بر تولیدات کشاورزی آن آسیب وارد کرده است.
بهنام حسین پور، کارشناس بخش کشاورزی با تأکید بر تأثیر آلودگی هوابر سلامت و تغذیه مردم، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در کشوری زندگی می‌کنیم که هرسال، حوادث طبیعی از جمله سیل، خشکسالی، توفان، زمین‌لرزه، سرما و یخبندان و تگرگ و گردوغبار، خسارت‌های بسیاری به بخش‌ها و زیرساخت‌های مختلف استان، از جمله کشاورزی وارد می‌کند.
به گفته وی، اگر آلایندگی‌ها به این فهرست افزوده شود، می‌فهمیم که برخی از حوادث قابل پیش‌بینی و پیشگیری هستند و برخی که غیرقابل‌پیش‌بینی هستند، هرسال خسارت‌های فراوانی به بخش کشاورزی وارد می‌کنند.
به گفته این کارشناس بخش کشاورزی، آلودگی‌ها جزو آسیب‌هایی است که در حوزه کشاورزی، کمتر از آنها به عنوان خسارت نام برده می‌شود و اغلب از کم‌آبی یا سرمازدگی به عنوان آسیب‌های جدی نام می‌برند؛ در حالی که آلودگی تأثیر مخربی بر گیاهان دارد هر چند اعداد و ارقامی هم تا به حال برای آن، ارائه نشده است.
حسین پور معتقد است که آلودگی هوا باعث کاهش ثمر دهی گیاهان، فتوسنتز، سطح برگ، امکان بهره‌وری از آب و گل و میوه در گیاه شده و در نهایت موجب مسمومیت آنها می‌شود؛ علاوه بر این معضل، باعث انسداد روزنه‌های گیاه نیز شده و آنها را زرد و پژمرده می‌کند.
وی خاطرنشان می‌کند: چنین جریانی خسارات شدیدی را بر کشاورزانی وارد می‌کند؛ زیرا محصولات به دلیل آلایندگی‌ها، پلاسیده و غیرقابل مصرف می‌شود.
مقابله با بحران‌های کشاورزی
اینجا سوال آن است که برای مقابله با خسارات ناشی از آلایندگی‌ها چه راهکارهایی وجود دارد؟ و چه تدابیری باید برای ممانعت از گسترش چالش‌های بخش کشاورزی اجرا شود؟
کارشناسان این حوزه، برای کاهش تأثیرات چنین آلایندگی‌هایی از راهکارهایی چون انتقال صنایع آلاینده به خارج از شهرها، استفاده از فن‌آوری‌های نوین، از رده خارج نمودن خودروهای فرسوده، کاهش تراکم جمعیت شهرها و توسعه فضای سبز و جنگل‌کاری در داخل و اطراف شهرها نام می‌برند که قطعاً اجرای موفق هرکدام وابسته به سیاست‌هایی است.
محمد صادقی، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا در رابطه با تأثیر آلودگی هوا بر محصولات کشاورزی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه عمده آلاینده‌ها، آلاینده‌های ذرات معلق ناشی از ریزگردهای با منشأ خشکی تالاب گاوخونی و زمین‌های کشاورزی است که از نبود آب دچار فرسایش خاک شده‌اند و یا ناشی از صنایع آلاینده بوده که حاوی فلزات سنگین و عناصری دیگر است، می‌تواند بر پوشش سطح برگ و کاهش راندمان فوتوسنتز تأثیرگذار باشد که نتیجه این روند، کاهش راندمان تولید است.
وی ادامه می‌دهد: ضمن اینکه چنین اتفاقی می‌تواند غذای سالم را با مخاطرات جدی روبرو کرده و هزینه‌های سلامت جامعه را افزایش و کیفیت محصولات کشاورزی را کاهش دهد.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان در رابطه با دیگر عوامل خسارت زننده به محصولات کشاورزی می‌گوید: معضل سرمازدگی نیز از موارد آسیب‌زننده به محصولات کشاورزی است.
صادقی اظهار می‌کند: موضوع دیگر کم‌آبی و خشکسالی است زیرا کشاورزی با آب هویت پیدا می‌کند و زمانی که خشکسالی و کمبود آب به وجود می‌آید، از آب حاصل از بارش‌ها گرفته تا آب خاکستری که از بازچرخانی آب‌های مصرفی تشکیل می‌شود در محصولات زراعی شاهد عدم به سر رسیدن محصول می‌شویم.
وی در رابطه با اقدامات انجام‌گرفته برای رفع آسیب‌ها و بهبود شرایط کشاورزان می‌گوید: اقدامات بخش خصوصی به مواردی مانند اصلاح الگوی کشت، توسعه کشت گلخانه‌ای بازچرخانی آب، تصفیه پس آب و استفاده از سایبان و یا مواد محافظ کاهنده مصرف آب و گیاهان و یا بِه ورزی خاک جهت کاهش مصرف آب، استفاده از بذرها و گیاهان اصلاح شده که مصرف آب کمتری دارند خلاصه می‌شود.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی درباره راهکارهای پیشنهادی برای جبران خسارات خاطرنشان می‌کند: همواره پیشنهاد بر واگذاری اختیارات به بخش خصوصی کشاورزی است و بر کوچک کردن دولت در تصمیم‌گیری‌ها تأکید شده است.
صادقی تصریح می‌کند: تدابیر زیادی در بخش خصوصی برای هر یک از این موارد وجود دارد؛ مهم‌ترین راه‌حل واگذاری، حمایت در بخش تخصیص بودجه‌های بوروکراسی اداری است و در بخش صدور مجوزها نیز محصولات خوبی برای کاهش خسارات تولیدشده است که متأسفانه در پیچ و خم صدور مجوز بوده که در صورت واگذاری صدور مجوز به تشکل‌های بخش کشاورزی از جمله خانه کشاورز و کمیسیون‌های تخصصی اتاق‌های بازرگانی می‌تواند در راستای این خسارات کارساز باشد.
وی می‌گوید: پیشنهاد دیگر تشکیل سامانه هوشمند بهره‌برداران حوزه کشاورزی است که برای برنامه‌ریزی و جلوگیری از خسارات، سامانه‌های تخصصی و هواشناسی تخصصی کشت صورت گرفته است و در نقطه جغرافی خاص با ارائه مشاوره‌ای تخصصی در همان سامانه می‌تواند به طور قابل توجهی آسیب‌ها را کاهش داده و به تعدیل و تنظیم بازار بینجامد.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما