به گزارش خبرنگار ایمنا، فرامرز پایور، نوازنده و آهنگساز برجسته در تاریخ ۲۱ بهمن ماه ۱۳۱۱ در خانواده‌ای اهل فرهنگ و هنر دیده به جهان گشود. او این بخت را داشت که موسیقی را در محیطی فرهنگی و جدی فرا بگیرد و مدت شش سال جزء بهترین شاگردان صبا باشد. ذوق و قریحه فراوان و روحیه جستجوگر او باعث شد تا به‌واسطه میراث گرانبهایش به ویژه در سنتور نوازی به هنرمندی تاثیرگذار و بی‌بدیل تبدیل شود.
نوازنده‌ای پیگیر و جستجوگر
اگر بر تاریخچه نه چندان طولانی سنتور نوازی در ایران مروری کوتاه داشته باشیم به آشفتگی‌ها و تفاوت نظرات مختلف درباره جزئی‌ترین مسائل همچون نحوه اجرای تکنیک‌ها تا کلی‌ترین آنها مثل نحوه نشستن پشت ساز (اکول نوازندگی) پی خواهیم برد. به هر روی برخوردهایی که اکثر اساتید درباره تکنیک‌ها و مباحث مربوط به نوازندگی سنتور داشته‌اند تا حد زیادی وابسته به سلیقه آنها بوده و شاید اگر چه دلیلی بر رد آنها نمی‌توان وارد کرد ولی پاسخ‌های قانع کننده‌ای هم نمی‌توان از آنها درباره تاکید آنها بر این شیوه از نوازندگی شنید.
پایور را باید از معدود افرادی دانست که برای اولین بار با جستجو و پژوهش پیگیرانه خود درباره بنیادی‌ترین مسائل در سنتور نوازی توانست به دیدگاه و نگرشی کلی و اصولی برسد. در واقع اکول نوازندگی مشخص، نحوه ضربه زدن با مضراب‌ها، کوک دقیق سیم‌ها و جایگاه خرک، تکنیک‌های اجرایی و ظرایف نوازندگی، سونوریته و تاکید بر داینامیک و نوانس ها و بسیاری از موارد دیگر موضوعاتی بود که همواره جزء دغدغه‌هایی فرامرز پایور در سنتور نوازی بود. او همیشه شاگردان خود را به یافتن پرسش و تحقیق و تجربه بیشتر درباره این موضوعات ترغیب می‌کرد.
اگر چه وی در نوازندگی به دستاوردهای بسیاری رسیده بود اما همواره معتقد بود که موسیقی ایرانی در این زمینه‌ها بستر مناسبی برای نوآوری و خلاقیت دارد. اختلافات درباره سنتور نوازی مثل شکل مضراب سنتور و یا حتی نواختن با نمد یا بدون نمد اگرچه تا به امروز همچنان وجود دارد ولی با ظهور پایور و نگاه ویژه او و تربیت شاگردان و تالیف کتب در این زمینه نظرات منسجم‌تر شد و از پراکندگی و آشفتگی پیشین خود تا حدودی رهایی یافت. کتاب دستور سنتور او و مجموعه قطعاتش را که با عناویتی چون سی قطعه چهارمضراب برای سنتور یا هشت آهنگ برای سنتور منتشر شده است می‌توان مهم‌ترین تالیفات وی به حساب آورد. پایور نگاهی ساختاریافته و کل نگر به موسیقی دستگاهی و مقوله آموزش موسیقی داشت. از این رو بود که نوآوری، خلاقیت و بویژه بداهه نوازی را امری نمی‌دانست که یک شبه بتوان بدان دست یافت. وی پیشرفت در بداهه پردازی و خلاقیت در موسیقی ایرانی را مرحله‌ای می‌دانست که پس از آموزش کامل و صحیح ردیف می‌توان بدان رسید.
آهنگسازی و دانش همه جانبه پایور
پایور از جمله هنرمندانی بود که تنها دانش‌افزایی خود را محدود به تجربه‌های درون موسیقی دستگاهی و ردیف نکرد. او حتی با جستجوگری در میان فرهنگ عامه توانست رِنگ‌های مختلف را با تاکید بر اصول اجرایی و تکیه بر ذوق سرشار از خود به دور از تحریف برای سنتور تنظیم کرد. وی همچنین قطعات بسیاری را برای گروه سازهای ملی و ارکستر نوشته است که به خوبی می‌توان به درک و دریافت عمیق او دانش موسیقایی او پی برد.
از این حیث می‌توان او را در زمره افرادی همچون خالقی و صبا به حساب آورد ولی روحیه جستجوگر و شخصیت آگاهش او را به سمت ارائه ایده‌هایی بکر در آهنگسازی کشانده است که وی را در این زمینه منحصر به فرد کرده است. قطعاتی که وی برای سنتور نوشته است نشان از درک ویژه او از قابلیت‌های اجرایی ساز سنتور به عنوان سازی با رنگ صوتی ویژه در ارکستر نوازی است.
پایور همچنین درباره هنر ملل دیگر مطالعاتی داشته و آن را دستمایه خلق آثاری همچون چین و ماچین کرده است. وی اگر چه آثار قابل توجه بسیاری با خوانندگانی شهیر چون عبدالوهاب شهیدی، محمدرضا شجریان، شهرام ناظری و علیرضا افتخاری داشته است اما او را می‌توان از معدود افرادی دانست که تلاش‌های درخور توجهی در تولید آثار بی کلام در موسیقی ایرانی داشت. ازجمله این آثار می‌توان به قطعات او برای سنتور، بداهه پردازی‌ها، آلبوم حاصل عمر، آلبوم ضرب اصول، شهرآشوب، گفتگو و بسیاری آثار دیگر اشاره کرد.
یادداشت از: ابوالفضل رستگاری- خبرنگار سرویس فرهنگ و هنر ایمنا
نظر شما