علی ارواحی در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به کارکرد مؤثر تالاب‌ها در مهار سیل، اظهار کرد: تالاب‌ها به شکل‌های مختلف به کنترل سیلاب‌ها کمک می‌کنند، بخشی از تالاب‌ها که در بالادست رودخانه‌ها قرار دارند می‌توانند با کاهش قدرت و سرعت سیلاب‌ها به نوعی زمان آن را به تأخیر بیندازند.
وی ادامه داد: برخی دیگر از تالاب‌ها در پایین دست رودخانه‌ها و حوضه قرار می‌گیرند که مانند یک مخزن می‌توانند جریانات سیلابی را ذخیره کنند و ضمن کاهش تبعات آن، باعث تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی شوند، برخی دیگر پیت لندها " peatlands" یا علفزارها هستند که به شکل اسفنج عمل کرده و تا ۹۸ درصد حجم خود می‌توانند آب ذخیره کنند.
مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی پوشش گیاهی پیرامون تالاب‌ها را در کنترل سیلاب بسیار مؤثر دانست، افزود: همچنین شیب تالاب هر قدر که ملایم و کمتر باشد در کنترل سیل تأثیرگذار است یا اگر تالابی در جهت طول رودخانه گسترده شده باشد بیشتر و بهتر می‌تواند جریانات سیلابی را در خود حفظ کند.
ارواحی خاطرنشان کرد: اگر تالابی فصلی باشد و در دوره‌ای از سال جریان آب نداشته باشد به تبع شرایط بستر خاک مرطوب یا اشباع نیست، از این رو در مقایسه با تالاب‌های دائمی بهتر می‌تواند جریانات سیلابی را در خود نگه دارد.
وی با بیان اینکه برنامه حفاظت و احیای تالاب‌های کشور شامل ۱۴۳ تالاب به تأیید دولت رسیده است، افزود: تالاب‌ها در درجات مختلف دارای اهمیت هستند، از ۱۴۳ تالاب کشور ۲۵ تالاب در کنوانسیون رامسر و پنج تالاب به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت شدند که این ویژگی‌ها اهمیت تالاب‌ها را به لحاظ ارزش‌های اکولوژیک بالا می‌برد.
آبگیری تالاب‌های کشور به واسطه سیلاب‌های ۹۸-۹۹
مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی خاطرنشان کرد: سال آبی ۹۸- ۹۹ در پی سیلاب تالاب هورالعظیم و میقان ۸۰ درصد و تالاب شادگان و جازموریان ۱۰۰ درصد آبگیری شدند، علاوه بر این‌ها دریاچه ارومیه در دو سال گذشته به واسطه فعالیت‌های ستاد احیا و لایروبی مسیل‌ها از سیلاب‌ها بهره‌مند شد، سیلاب‌های دو سال گذشته بر سایر تالاب‌ها نیز کم و بیش تأثیر گذاشت.
ارواحی افزود: اگر این تالاب‌ها وجود نداشت روان آب‌ها به شکل سیلاب در عرصه‌های مختلف توزیع می‌شد و علاوه بر مخاطرات انسانی به تأسیسات، جاده‌ها و ابنیه خسارت‌های زیادی وارد می‌کرد.
وی توجه به نقش تالاب‌ها در کنترل و مهار سیل را به عنوان راهکار مبتنی بر طبیعت ضروری دانست و افزود: با وجود این به دلیل تغییر شکل طبیعی سرزمین، تخریب پوشش‌های جنگلی و مرتعی، فرسایش خاک در ارتفاعات و افزایش ساخت و سازها به هنگام وقوع سیل شاهد ورود حجم زیادی از رسوبات به تالاب‌ها هستیم که این مسئله سبب پر و انباشته شدن مخزن تالاب از رسوبات می‌شود و اگر تمهیداتی برای جلوگیری از ورود و کاهش رسوبات اتخاذ نشود، تالاب‌ها بر اثر انباشت رسوبات سیلابی دچار انسداد خواهند شد.
مسیل‌ها در بسیاری از مناطق تالابی کشور لایروبی نشده‌اند
مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی با تاکید بر لزوم لایروبی مسیل‌ها تصریح کرد: لایروبی مسیل‌ها جزو وظایف ذاتی وزارت نیرو است، اما در مناطق تالابی سازمان حفاظت محیط زیست نیز وارد شده و با وزارت نیرو همکاری می‌کند ولی حقیقت این است که مسیل‌ها در بسیاری از مناطق تالابی کشور به طور کامل لایروبی نشده‌اند و بخش‌هایی که لایروبی مسیل‌ها انجام شده، سازمان محیط زیست اقدام کرده است.
ارواحی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون کارکردهای مختلف تالاب‌های کشور مورد توجه نبوده است؟، اظهار کرد: واقعیت این است که کارکردها و ارزش‌های تالاب‌ها به ویژه در گذشته شناخته شده نبود و حتی هم اکنون برای شناسایی این اکوسیستم‌ها نیاز است که بیشتر به افکار عمومی معرفی شده و ارزش اقتصادی تالاب‌ها محاسبه شود و توجیه اقتصادی برخی پروژه‌ها در تالاب‌ها مورد بررسی قرار گیرد؛ برای مثال اگر در بالادست حوضه آبریز سد احداث می‌شود باید محاسبه شود که آیا وجود این سد توجیه اقتصادی و اجتماعی کافی دارد و بر پایین دست حوضه که تالاب است، چه تأثیرات و خساراتی خواهد داشت؟
وی افزود: نبود شناخت از ارزش‌های اکوسیستم‌های تالابی سبب برنامه ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های کوتاه مدتی است که تبعات آن‌ها می‌تواند بر آینده چالش‌ها و بحران‌های حال حاضر بیشتر تأثیر بگذارد و این تصمیم گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در میان مدت و بلند مدت آسیب و هزینه بسیار زیادی برای ما در بر خواهد داشت.
تجربه طبیعت، محور برنامه‌ریزی توسعه باشد
مشاور مدیریت زیست بوم‌های تالابی تصریح کرد: اگر بخواهیم شاهد کاهش مخاطرات سیلاب، هزینه‌ها و خسارات آن باشیم، مدیریت بهم پیوسته، حفاظت و راهکارهای مبتنی بر طبیعت باید از مبدا در کوهستان‌ها به کار گرفته شود، زیرا حفاظت و احیای پوشش گیاهی در ارتفاعات کوهستانی بسیار بر کاهش مخاطرات سیل می‌تواند مؤثر باشد، از سوی دیگر اقداماتی نظیر آبخیزداری و آبخوان‌داری و عملیات حفاظت خاک به ویژه در این بخش باید مورد توجه باشد.
ارواحی با بیان اینکه در برنامه‌ریزی توسعه می‌توان از تجربه طبیعت استفاده کرد، افزود: محورهای توسعه را می‌توان به گونه‌ای تعریف کرد که با طبیعت تداخل نداشته باشد، برای مثال وزارت نیرو می‌تواند برآورد کند که تالاب‌های کشور به خوبی می‌توانند جریانات سیلابی را ذخیره کنند و از این رو می‌توان سیلاب‌ها را به تالاب‌ها منتقل کرد تا در کنار آن با تلفیقی از راهکارهای مبتنی بر طبیعت تعادل برقرار شود.
وی گفت: پوشش گیاهی در مجاورت تالاب‌ها بسیار حائز اهمیت است و باید حفظ و احیا شود؛ این امر کمک می‌کند تا در آینده خسارات و هزینه‌های کمتری ناشی از سیل در کشور بپردازیم.
نظر شما