به گزارش خبرنگار ایمنا، شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان امروز (سه‌شنبه) در ابتدای این جلسه اظهار کرد: گذر آقا نورالله نجفی را باید در یک دوره تاریخی بررسی کنیم و نباید اتفاقی که در این مجموعه و در یکی از ویژه‌ترین بافت‌های اصفهان افتاده را به یک فرد یا به یک دوره‌ای نسبت دهیم.
وی با اشاره به اتفاقاتی که در محوطه پشت مسجد شیخ لطف الله افتاده است، افزود: سال‌ها پیش این گذر ابتدا در یک مسیر روبروی کوچه کرمانی قرار داشته و مسیری کوچک برای دسترسی و خدمات بوده که بعدها در طرح تفصیلی خود را نشان می‌دهد، اما در طرح بازنگری، مسائل مختلف باعث می‌شود که این گذر به صورت مسیری تا کوچه بیت الحسین و بعد از آن به یک گذر ۱۴ متری تبدیل شود.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان اضافه کرد: در نهایت این گذر به عنوان یک مسیر ۱۴ متری در نظر گرفته می‌شود، اما به دلیل چالش‌های موجود پیشنهاد شده تا این گذر به مسیری با عرض و دسترسی کوچک‌تر تبدیل شود.
وی با اشاره به داوری طرح‌های پیشنهادی برای این گذر، خاطرنشان کرد: جای خرسندی است که مدیریت شهری و استانی اصفهان به این بلوغ رسیده که حرف منتقدان را بشنود، دیدگاهی جدید نسبت به این گذر را به کار گیرد و سعی کند طرح را با مشارکت متخصصان تدوین، بررسی و آن را ساماندهی کند.
طغیانی ادامه داد: شاید لازم بود این برنامه زودتر از این برگزار شود، اما تاکنون این جسارت وجود نداشت؛ به هر ترتیب جلسه امروز حاصل فرایندی است که در داخل استان و شهر با حضور اساتیدی که در داخل شهر حضور دارند، دنبال شد؛ به نوبه خودم از تمام کسانی که بدون چشم‌داشت بیش از یک سال است مطالعات خود را روی این گذر شروع کرده‌اند، سپاسگزارم.
مردم مجاور گذر آقا نورالله بیش از این معطل نشوند
علیرضا نصراصفهانی، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان نیز در این جلسه گفت: امیدوارم آنچه خروجی این جلسه است، در نهایت منتج به طرحی برای بهبود وضعیت مردم ساکن در شهر شده و شهروندان از اوضاع نامطلوب کنونی خارج شوند.
وی خاطرنشان کرد: همانند نشست فعلی، چند شب پیش در خصوص تراموای اصفهان نیز جلسه‌ای برگزار شد و اصرار داشتیم هر دو برنامه با حضور صاحب‌نظران و به‌طور زنده اجرا شود تا افراد بیرون از جلسه نیز در جریان تصمیمات باشند.
نصراصفهانی تصریح کرد: افرادی در سال‌های اخیر برای گذر آقا نورالله نجفی دغدغه خود را مطرح کرده و سرنوشت شهری که در آن زندگی می‌کنند، برایشان مهم بوده که دغدغه آنها قابل تقدیر و ارزشمند بوده و از چشم ما پنهان نمی‌ماند.
وی ادامه داد: همواره در معرض شکایات مردم ساکن این منطقه هستم، بنابراین از داوران طرح، اداره کل راه و شهرسازی استان و شورای عالی شهرسازی و معماری تقاضا می‌کنم بیش از این مردم را معطل نکنند.
رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان تصریح کرد: ما حق نداریم باعث افزایش دلواپسی مردم شویم و باید خود را در معرض چالش‌های آنان قرار دهیم؛ با کدام دیدگاه شرعی و قانونی ساکنان منطقه آواره شده‌اند و وضعیتشان بلاتکلیف است؟
وی با تاکید بر اینکه کارها باید منطبق بر قوانین موجود پیش برود، اما نه اینکه قوانین را بشکنیم، افزود: اگر امکان پذیر نیست که یک یا چند خانه به شکل اول بازگردانده شوند و بدون تبعات بعدی این اتفاق رخ دهد، درخواست می‌کنیم که چنین طرح‌هایی داده نشود زیرا آزادسازی و توافق توان و زمان بسیاری از مدیریت شهری صرف می‌کند.
نصراصفهانی ادامه داد: از اداره کل میراث فرهنگی و راه و شهرسازی می‌خواهم اگر خبری را به مقامات بالاتر منعکس می‌کنند مبتنی بر واقعیت باشد.
وی تاکید کرد: به هیچ عنوان نسبت به موضوعات میراثی بی‌توجه نیستیم، اما باید از معلق و رها بودن وضعیت این گذر پرهیز شود؛ همچنان در خصوص آنکه مصوبه شورای عالی هنگام ابلاغ تغییر کرد گله‌مندیم و معتقدم اگر داستان آنچه بر این گذر رفته را برای کسی تعریف کنیم دچار تردید درباره تصمیمات کلانی شده که در کشور گرفته می‌شود.
شاخص‌هایی که باید در طرح نهایی مدنظر باشد
محمد فیض، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان تصریح کرد: ۴۱ واحد در پروژه گذر آقا نورالله آزادسازی شده که ۱۶ واحد آن بر مبنای طرح ماده هشت بوده است؛ قسمت میانی مخروبه است و هرچه تصمیم زودتر اتخاذ شود و به خرد جمعی برسیم برای بافت و ساکنان اهمیت دارد.
وی ادامه داد: طرح‌های متعددی برای گذر وجود داشته و این طرح‌ها زمان اجرا از شرق به سمت غرب پیش رفته‌اند و حتی گذر ۱۴ متری نیز به تأیید رسیده بود؛ پس از آن انتقاداتی مطرح و قرار شد طرح تعدیل و گذر وسط کم عرض شود.
فیض اضافه کرد: در نهایت با مصوبه مهرماه ۹۹ شورای عالی شهرسازی و معماری الزام شد که هیچ‌گونه تخریب یا آزادسازی جدیدی وجود نداشته باشد بر مبنای این تصمیم با متخصصان مختلف مذاکره کردیم و از میان گروه‌های مختلف هفت گروه برای ارائه طرح و هفت صاحب‌نظر برای داوری انتخاب شدند.
وی خاطرنشان کرد: شاخص‌هایی همچون پشتیبان میدان، فضاهای شهری، پرهیز از ایجاد پاتوق، انبار و کارگاه، افزایش انگیزه ماندگاری مردم، ارتقای امنیت اجتماعی، دسترسی ایمن، حضور گردشگران و حفظ و احیای بافت باید در طرح‌های مدنظر اعمال شود.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان گفت: اگر محیط و زیرساخت موردنیاز برای مردم فراهم شود، می‌توانیم تمام بافت را دوباره شکل داده و آماده کنیم؛ تعریض گذرهای محدوده غیر از این گذر که حساسیت تاریخی ندارند و آزادسازی خانه‌هایی که قدمت تاریخی ندارد به عنوان گلوگاه نیز در دستورکار خواهد بود.
وی با بیان اینکه رویکرد سازمان نوسازی و بهسازی این است که منعطف‌تر تصمیم‌گیری کنیم و حتی بخش‌هایی از بافت به بوم‌گردی اختصاص یابد، اظهار کرد: در سال‌های گذشته خانه‌هایی ارزشمند در این گذر بود که قدر آن را ندانستیم بنابراین با حفظ اصالت، بخش‌هایی که ارزش گردشگری دارند باید حفظ شود.
فیض تصریح کرد: هفت داور در این جلسه حضور دارند که برای هر طرح امتیاز یک تا ۱۰ می‌دهند؛ داوران می‌توانند در صورت نیاز چکیده موضوعات یا ایده‌ای اگر دارند را به‌طور کوتاه برای تصمیم‌گیری نهایی مطرح کنند تا به دو یا سه طرح نهایی برای طی مراحل قانونی برسیم.
ارائه ۷ طرح برای گذر آقا نورالله نجفی
در بخش ارائه طرح‌های مربوط به گذر، هفت "گروه مانشهر"، "آفرینش"، "هم‌اندیشی"، "اداره میراث فرهنگی"، "دوباره نصف جهان"، "سازمان نوسازی و بهسازی" و "آرش اخوت" به ترتیب طرح‌های خود را برای داوری ارائه و به سوالات داوران پاسخ دادند.
ابتدا" گروه مانشهر" طرح خود را با تاکید بر بازآفرینی محلات و حفظ هویت و شخصیت آنها، توجه به حضور ساکنان و افراد غیربومی ارائه داد و آن را طرحی با نگرش منسجم و شکل‌یافته معرفی کرد.
احیای محلات مسکونی شرق میدان و ارتقای روش‌های تسهیلگری برای جلب مشارکت مردمی، فضای محلی جذاب، پررونق و ایمن در بافت شرقی، ایجاد فضاهای عمومی با هدف منزلت فضایی در محلات تخریب شده، احترام به حقوق مکتسبه در این بافت، ایجاد مسیر حرکتی با مشخصات فیزیکی حداقلی، پیش‌بینی کوچه موزه و محلات مردم‌دوست و تعریف سردر برای محلات شرق میدان از دیگر موارد مطرح شده در طرح این گروه بود.
در این طرح، محدوده اجرای پروژه یکی از غنی‌ترین محلات اصفهان تعریف شده و جانمایی مربوط به نمادها و المان‌های معرف شغل‌های قدیمی محلات در پوسته گذر را پیش‌بینی شده است.
در طرح"گروه آفرینش" محدوده شرقی میدان نقش‌جهان به پنج پهنه تقسیم شده بود که محدوده بلافصل میدان که دارای آثار باارزش تاریخی است، محدوده نوساز، حدفاصل محدوده تاریخی و محدوده نوساز، بازار حسن‌آباد و بدنه خیابان نشاط که ورودی دروازه حسن آباد می‌شود این پهنه‌ها را تشکیل می‌دهد.
تأمین سرزندگی مطلوب محله قدیم نقش جهان، تأمین امنیت پایدار متناسب با ساختار محله و ساکنان بافت، احیا و باز زنده‌سازی بافت با نگاه به رویکردهای گردشگری پایدار، ایجاد ارتباط عملکردی مناسب محله با دیگر حوزه‌های بلافصل، بازتعریف نقش جدید حوزه در نظام شهرسازی و تعریف عملکردهای لازم، ارتقای زیبایی فضا بر اساس عناصر هویت‌بخش، تأمین رفاه زندگی و تسهیل سکونت ساکنان بافت از موارد مدنظر این طرح است.
طراحان گروه، چهارچوب طراحی شهری را تدوین و در طرح موارد ممنوع همچون هرگونه پیش‌آمدگی مانند بالک، تراس، مهتابی و سایر مواردی که مناسب بافت تاریخی نیست را مشخص کرده‌اند؛ همچنین سکو و فضاهای پیر نشین، طراحی مشبک و کاشی کاری نیز از جمله پیشنهادات این طرح است.
قسمتی که قرار بوده گذر در آن محدوده ایجاد شود نیز در این طرح به پنج سکانس تبدیل و سناریوهای مداخله، اهداف کلان و استراتژی‌های توسعه در آن گنجانده شده است.
در بخشی از طرح ورودی مسقف و فضای تاریخی از محله نوساز در خیابان نشاط تا ورودی میدان پیش‌بینی شده و در کنار گودی مسقف، رواق تاریخ نوع معماری و نوع هندسه بافت یادآور سیر تاریخی این محدوده در اعصار مختلف تاریخی خواهد بود.
نظم‌دهی هندسی به کوچه باب‌الحسین، سنگفرش انتهای آن برای کند شدن تردد خودروها و پیش‌بینی پارکینگ برای ورودی میدان نقش جهان که دسترسی سواره ندارد از دیگر موارد طراحی شده توسط این گروه است.
گروه سومی که طرح خود را ارائه داد،"هم‌اندیشی اصفهان" بود که به ساماندهی حوزه بلافصل محدوده توجه کرده و مطالعات خود را پیش از تصمیم نهایی شورای عالی و در شهریورماه سال پیش آغاز کرده بود.
حوزه بلافصل در تعریف این طرح از غرب به میدان نقش جهان و از شرق به خیابان نشاط از شمال به حافظ و از جنوب نیز بیت‌الحسین متصل می‌شود و مطالعات این گروه هشت‌نفره شامل دانش‌آموختگان معماری، شهرسازی و برنامه‌ریزی با نگاه بر طرح‌های فرادست، از حوزه بلافصل شروع شد و با در نظر گرفتن واحدهای همسایگی و تحلیل رفتارهای محله‌ای تجدید ساختار پیشنهاد شده است.
طرح‌های ویژه نیز توسط این گروه تدوین و حوزه بلافصل در قالب ۱۳ پروژه تعریف شده است، گره‌های شهری و محورها نیز در طرح گنجانده شده است؛ البته بر اساس آنچه طراحان می‌گویند، سیاست گروه این است که مطالعه بخشی از راه‌حل است و آنها مخالف طراحی هستند چون هرکدام یک از پروژه‌های تعریف شده نیازمند اقدامات کلان است بنابراین ارائه این گروه در قالب پیشنهاد تعریف شده است.
در روش فرایند پیشنهادی نیز چند گام شامل شناخت و تحلیل دقیق و عمیق حوزه بلافصل، چشم‌انداز و دستورکار توسعه و تسهیلگری اجرا و فعالیت می‌شود.
در بخشی از ارائه، عنوان شد که سیاستگذاری این گروه برای گذر پیاده‌محور پشت گنبد مسجد شیخ لطف‌الله و بیت‌الحسین مبتنی بر هشت سکانس ارائه می‌شود که شامل پیوند گذر با خیابان حافظ، پیاده‌راه با امین محدوده دسترسی سواره، میدان چه محلی، پیاده‌راه، حوزه ویژه، میدان چه و فضای مبدل و پشتیبان، پیاده‌راه با تأمین دسترسی محدوده سواره گذر محلی با ترافیک آرام سواره و فضای پیاده است
در طرحی که" اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان " ارائه کرد نیز به دانه‌بندی‌های گذشته توجه و تاکید شده این منطقه به هویت اصلی زندگی که در گذشته در آن جاری بوده باز گردد.
در جریان ارائه طرح اداره میراث فرهنگی، عکس‌هایی از دهه پنجاه از این محدوده گرفته شده، ارائه و تاکید شد که ماهیت اصلی این بافت که دارای واحدهای مسکونی متراکم بوده، از گنجینه‌های ارزشمندی در مجاورت میدان نقش جهان برخوردار بوده است.
دانه‌بندی فضای پر و خالی و سازه معماری آن نیز تشریح شد که تخریب‌های چند دهه اخیر با اجرای پروژه آقا نورالله نجفی تبدیل به زخم جدیدی برای اصفهان شده است؛ گذرهای پیاده که به خانه‌ها دسترسی می‌داده، دربند و ساباط‌هایی وجود داشته، همگی در جریان اجرای پروژه تخریب شده‌اند.
در محدوده بیت‌الحسین بناهای ستاره‌دار و خانه‌های تاریخی که تخریب شده نیز نشان داده که برگشت ناپذیر است و حقوق مکتسبه زیادی در پی آن ایجاد شده است. در طرح ارائه شده دسترسی برای محله و میدان، بدنه کف‌سازی و مبلمان و تثبیت شرایط موجود در بیت‌الحسین تاکید شده است.
پیشنهادی در سال ۹۶ برای گذر مطرح شده که با توجه به شرایط محله و مصوبه نهایی شورای عالی شهرسازی، تجدیدنظر شده و در قالب طرح اداره میراث فرهنگی در این جلسه ارائه شد و بر اساس آن حداقل دسترسی ممکن برای رفع موانع پدافندی با عرض حدود سه تا سه و نیم متری برای تردد خودروهای امدادرسان در اتصال گذر به خیابان حافظ پیش‌بینی شده و مابقی بدنه‌ها باید حفظ شده و به اصالت خود باز گردد.
اداره میراث فرهنگی قائل به ایجاد میدان چه یا فضای باز برای استفاده محلی نیست و بازسازی دانه‌های تاریخی و خانه‌های ارزشمند را با همان سیستم گذر مدنظر گرفته و قصد دارد اندام‌واره طبیعی بافت را به آن بازگرداند.
"گروه دوباره نصف جهان" نیز به رفوی شهری در طرح خود تاکید کرده خط‌های بدنه را نیز در طراحی خود مدنظر گرفته است.
بر اساس این طرح گذر به شیب اولیه خود برگردانده شده و در کنار صیانت از حقوق مکتسبه‌ای که به وجود آمده است، پلاک‌هایی که بر اساس سابقه تاریخی در محدوده وجود دارد، بازسازی عین به عین و همسان با بافت خواهد شد.
در ارائه این طرح تاکید شده که اقدامات باید با در نظر گرفتن حقوق مالکانه انجام شود و شیوه برخورد مدیریت شهری در تعامل با کارشناسان این حوزه در میدان نقش جهان که در مقیاس جهانی است، مورد اشاره قرار گرفته است.
در سمت شرق و جنوب میدان نقش جهان بافت ارگانیک مردمی وجود دارد که با دو سمت دیگر در تباین است و در طرح گروه نصف جهان تاکید شده که هر اقدامی انجام می‌شود، از این چهارچوب خارج نبوده، به بافت ارگانیک در شرق میدان بازگشته و به تأکیدات محدوده ثبت جهانی یونسکو پایبند باشد.
در طرح"گروه نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان" نیز از خط بدنه نقشه برداری شده و برای بهبود وضعیت فعلی بر پوشش معضلات بافت پیاده‌محور و عبور و مرور محدود خودروهای امدادی و خدماتی تاکید شده است. طرح در دو قسمت منفصل ارائه و فضاهای بلاتکلیف به حوزه خدماتی و ایجاد پارکینگ و مباحث گردشگری اختصاص داده شده است.
"گروه آرش اخوت" نیز طرح خود را با تاکید بر ترمیم بافت شرق میدان نقش جهان ارائه داد. این بخش از میدان بافت متراکمی دارد که نمایانگر اقلیم گرم و خشک است. دو طرف میدان دو بافت متمایز دارد و در غرب آن باغ و کوشک و حیاط مرکزی و در شرق آن بافت مسکونی با اقلیم مشخص بوده است. در سال‌های گذشته مداخلاتی در بافت شرق میدان انجام شده و بدین سبب صورت مسئله بریدن بافتی است که با تمام اما و اگرها به زندگی خود ادامه داده است. این بافت فرسوده نبوده و انسجام داشته است.
هدف طرح ترمیم بافت با نوسازی نظام فضایی حیاط مرکزی بدون آنکه همه آنچه در گذشته بوده دوباره احیا و ساخته شود چون طراحان معتقدند چنین امری امکان پذیر نیست و باید بافتی که بریده شده ترمیم شود.
طرح‌های انتخابی باید توسط مشاور توسعه یابد
شیرین طغیانی، رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان در پایان جلسه با بیان اینکه باید بدانیم که در کنار بافت تاریخی، انسان‌های ساکن نیز شریف هستند، اظهار کرد: لازم است نگاه خود به بافت را تغییر دهیم؛ توصیف مستشرقین از گذرهای اصفهان به شکلی است که کوچه‌های شهر را پیچ در پیچ و باریک معرفی کرده است بنابراین به‌جای آنکه مسیر و معبری را در این بافت باز کنیم، باید روی فرهنگ مردم آن منطقه تمرکز کنیم.
وی تصریح کرد: ساکنان مناطق تاریخی باید بین سکونت در این بافت ارزشمند و دسترسی خود یکی را انتخاب کنند و اگر قرار نیست با شرایط بافت تاریخی کنار بیایند، باید شرایط زندگی خود را تغییر دهند.
رئیس کمیسیون معماری، عمران و شهرسازی شورای اسلامی شهر اصفهان با بیان اینکه یقیناً در طرح نهایی دسترسی خودروهای امدادی و ایمنی بافت و ساکنان آن دیده خواهد شد وگرنه هر حادثه‌ای موجب تخریب دوباره بافت می‌شود، افزود: آنچه در این جلسه مطرح شد، آلترناتیوهای مختلفی بود که باید برای مورد نهایی آن مشاور انتخاب شود و این مشاور به تمام موضوعات مانند نظرسنجی از مردم بپردازد.
وی خاطرنشان کرد: گروه‌های مختلف هرکدام نوع دیدگاه خود به بافت را مطرح کردند بنابراین هرکدام که انتخاب شد، باید توسط این افراد طراح یا مشاور طرح که بعداً به‌کار گرفته می‌شود، این ایده توسعه پیدا کند.
به گزارش ایمنا، در نهایت مقرر شد که داوران پس از بررسی مجدد طرح‌ها و جزئیات آن در جلسه ارائه طرح، تا ۴۸ ساعت آینده نظر نهایی خود را درباره طرح برگزیده به سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان اعلام کنند تا این سازمان مراحل قانونی ارائه طرح برگزیده را دنبال کند.
نظر شما