نجمه حاجی زاده دکترای محیط زیست و منابع طبیعی، در گفت وگو با خبرنگار ایمنا، درباره تأثیر آلودگی هوا بر حیات حیوانات شهری و زیستگاه‌های حیات وحش، اظهار کرد: آلودگی هوا همان گونه که مشکلات بیشماری برای انسان همراه دارد، آسیب‌های فراوانی نیز به سایر موجودات زنده و زیستگاه‌های آنها وارد می‌کند؛ برای مثال ایجاد باران‌های اسیدی علاوه بر آسیب به تنوع زیستی به مرور زیستگاه‌های گونه‌های مختلف را از بین خواهد برد.
اثرات زنجیره‌وار آلودگی‌ها بر حیوانات و انسان
وی با بیان اینکه مجموعه آلودگی‌های تولیدی توسط انسان باعث کاهش تنوع زیستی گونه‌های موجود در شهرها می‌شود، افزود: اثرات آلودگی‌ها روی حیات حیوانات و زیستگاه‌های آنها زنجیره وار رخ خواهد داد، این آلودگی‌ها به مرور زمان شامل زنجیره غذایی می‌شود به نحوی که وقتی حیوان گیاه آلوده را می‌خورد دوباره انسان‌ها از گوشت و شیر آن استفاده می‌کنند که انسان‌ها را نیز متأثر می‌کند.
این دکترای محیط زیست و منابع طبیعی به اثرات مخرب باران‌های اسیدی اشاره کرد و گفت: این پدیده یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا است و نتایج زیانبار اکولوژیکی بر سلامتی انسان، حیوانات و پوشش گیاهی دارد.
وی اضافه کرد: باران‌های اسیدی از گازهای گوگرد دی‌اکسید و از خانواده اکسید نیتروژن خروجی از دود اگزوز اتومبیل‌ها و کارخانه‌ها ایجاد می‌شود. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می‌دهند اما اثر باران اسیدی بر سلامتی انسان مستقیم نیست زیرا اسید موجود در آب باران بسیار رقیق‌تر از آن است که بتواند چنین تأثیر مستقیمی داشته باشد اما در عین حال، ذرات شکل‌دهندهٔ باران‌های اسیدی (گوگرد دی‌اکسید و اکسید نیتروژن) اثرات بسیار منفی به دنبال دارند که افزایش مقادیر ذرات ریز آنها مشکلات قلبی و ریوی را به همراه خواهد داشت.
حاجی زاده با بیان اینکه باران‌های اسیدی می‌تواند به ساختمان‌ها، بناهای تاریخی، مجسمه‌ها و به ویژه بناهای متشکل از سنگ آهک و سنگ مرمر آسیب جدی وارد کند، ادامه داد: تأثیرات این تخریب و فرسایش به خوبی روی سنگ قبرهای قدیمی مشهود است که باعث سایش و از بین رفتن نوشته‌های کتیبه‌ها می‌شود؛ همچنین خوردگی فلزاتی مانند آهن، فولاد، مس و برنز از اثرات بارش باران‌های اسیدی است.
باران اسیدی آبزیان و زیستمندان خاکی را می‌کُشد
کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی خاطرنشان کرد: کاهش pH و وجود آلومینیوم در آب‌های سطحی که هر دو نتیجه باران اسیدی است به زندگی حیوانات آبزی مانند ماهیان صدمات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. در pH کمتر از پنج، ماهی‌ها نمی‌توانند از تخم بیرون بیایند و در آب‌های اسیدی‌تر حتی ماهیان بزرگ می‌میرند و هم‌زمان با اسیدی شدن دریاچه‌ها، تنوع زیستی کاهش می‌یابد.
وی با بیان اینکه زیست خاکی با بارش باران اسیدی آسیب بسیاری می‌بیند، افزود: برخی از میکروب‌های مناطق گرمسیری قادر به مصرف سریع اسیدها هستند با این حال میکروب‌های دیگر توانایی تحمل pH پایین را ندارند و کشته می‌شوند؛ باران اسیدی همچنین به حل شدن بیش از اندازه مواد معدنی و باارزش غذایی در آب و ترک خاک محل منجر شده که پوشش گیاهی را تضعیف می‌کند.
حاجی زاده بیان کرد: برای جبران مواد ارزشمند غذایی از دست رفته در زمین‌های کشاورزی از انواع کودهای شیمیایی و حیوانی استفاده می‌کنند یا در برخی زمین‌ها حتی از سنگ آهک که در صورت حل شدن در آب خاصیت بازی دارد، برای پایدار کردن زمین در مقابل اسیدی شدن بهره می‌برند اما این روش‌ها در پوشش‌های گیاهی طبیعی قابل اجرا نیست.
کاهش رشد درختان جنگلی
این دکترای محیط زیست و منابع طبیعی گفت: پدیده باران اسیدی نه تنها بر فضای سبز شهری اثرگذار است بلکه سبب کاهش رشد درختان جنگلی، رنگ پریدگی و ریزش برگ‌های آنها می‌شود حتی در برخی شرایط، امکان مرگ کامل بخشی از جنگل وجود دارد؛ البته مرگ درختان اثر مستقیم باران اسیدی نیست و این فرآیند در ابتدا به تضعیف پوشش گیاهی و افزایش آسیب‌پذیری آن در مقابل دیگر تهدیدات منجر می‌شود.
وی افزود: جنگل‌های کوهستانی در ارتفاع بالا بیشتر در معرض خطر هستند زیرا ابرها و مه‌ای که این درختان را احاطه کرده حتی از باران اسیدی‌تر است.
این کارشناس خاطرنشان کرد: آلودگی هوا ترکیبی از ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون " particulate matter" و گازهایی است که غلظت آن به محدوده مضر برای انسان رسیده است و می‌تواند در داخل و خارج ساختمان وجود داشته باشد؛ آلودگی هوا باعث افزایش بیماری‌ها در بین انسان‌ها و گرمایش کره زمین می‌شود.
ترکیبات آلی فرّار اثر سرطانزایی دارد
وی افزود: ترکیبات اصلی آلاینده هوا شامل دی اکسیدکربن، کربن مونوکسید، ذرات معلق pm 2.5 و pm10، اکسیدهای گوگرد SOx، اکسیدهای نیتروژن NOx و ترکیبات آلی فرار VOCs است که هر کدام اثر مخربی بر محیط زیست و سلامت انسان دارد.
حاجی‌زاده گفت: اکسیدهای نیتروژن یا ناکس که مهمترین آنها نیتروژن دی اکسید NO2 است بر اثر سوخت در دماهای بالا تولید می‌شود که بویی تند و زننده دارد و رنگ قهوه‌ای دیده شده بر فراز آسمان شهرهای بزرگ ناشی از این گاز است.
این کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی با بیان اینکه ترکیبات آلی فرار اثرات گلخانه‌ای بسیار نیرومندی دارد، افزود: ترکیبات فرار آروماتیک مانند بنزن و تولوئن اثر سرطانزایی داشته و در معرض آنها قرار گرفتن به‌طور مستمر می‌تواند به سرطان خون منجر شود.
وی خاطرنشان کرد: ذرات معلق " particulate matter" بسیار خطرناک‌ترند زیرا به ریه‌ها نفوذ کرده و برخی از آنها حتی وارد جریان خون می‌شوند و باعث بیماری‌های تنفسی و قلبی مختلف می‌شوند. این ذرات همچنین بر روی خاک و آب نشسته و آلودگی منابع آبی و خاک را موجب می‌شوند.
نظر شما