بازآفرینی محل سابق نمایشگاه‌های اصفهان، نیازمند شناخت چند وجه

به گزارش ایمنا به نقل از راه و شهرسازی (اصفهان)، علی هنردان، رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان، در خصوص دلایل جابجایی محل نمایشگاه‌های اصفهان از پل تاریخی شهرستان به محل جدید آن اظهار کرد: جابجایی محل نمایشگاه‌های اصفهان را می‌توان از دو منظر اکولوژی و اقتصاد شهری تحلیل کرد، که اصطلاح اکولوژی شهری زایده تفکر مکتب شیکاگو در جغرافیاست و بر اساس نظریات مکتب شیکاگو با افزایش جمعیت شهری، حرکت به سمت حواشی شهر سرعت گرفته و شهر از نظر قشربندی اجتماعی و فعالیتی دچار هجوم، توالی و جایگزینی می‌شود.

وی افزود: بر اساس این نظریه با رشد شهر، مناطق درونی دچار ازدحام، شلوغی، ترافیک، اغتشاش و ناهمگونی شده و فعالیت‌ها برای دسترسی به زمین بیشتر و فضای مطلوب‌تر به رقابت با یکدیگر پرداخته همچنین قشرهای اجتماعی و فعالیت‌های سطح بالاتر به مناطق دورتر از مرکز گرایش می‌یابند.

رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان تصریح کرد: یکی از دلایل جابه‌جایی محل نمایشگاه‌های اصفهان از پل تاریخی شهرستان به محل فعلی، ضرورت دسترسی بیشتر به فضا و اغتشاش ناشی از گسترش شهری اصفهان به سمت شرق زاینده رود و آنتروپی ایجاد شده ناشی از شلوغی، تراکم ترافیک و فرصت کمتر برای توسعه فعالیت‌های سابق و دسترسی به زمین ارزان‌تر است.

هنردان افزود: این موضوع را می‌توان به وضوح در شرایط محیطی اطراف پل شهرستان بخصوص خیابان سلمان فارسی مشاهده کرد. چراکه در زمان فعالیت نمایشگاه در محل پل شهرستان شاهد تراکم ترافیک، ناکافی بودن محل پارک، ناکافی و غیر استاندارد بودن فضاهای نمایشگاهی و عدم امکان توسعه و موانع میراثی برای توسعه فضای نمایشگاه بودیم.

وی ادامه داد: از منظر اقتصاد شهری نیز جابجایی محل نمایشگاه را می‌توان بر اساس اصل دوری از مرکز و کاهش قیمت زمین و وجود صرفه‌های ناشی از حرکت به سمت حاشیه و حومه‌های شهری توضیح داد.

رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان در خصوص بازآفرینی و استفاده از محل سابق نمایشگاه‌های اصفهان واقع در پل شهرستان گفت: بازآفرینی شهری فرآیندی است که به خلق فضای شهری جدید با حفظ ویژگی‌های اصلی فضایی کالبدی و فعالیتی، منجر می‌شود. لذا در این اقدام، فضای شهری جدیدی حادث می‌شود که ضمن شباهت‌های اساسی با فضای شهری قدیم، تفاوت‌های ماهوی و معنایی را با فضای قدیم به نمایش می‌گذارند. از این روی بازآفرینی محل سابق نمایشگاه‌های اصفهان در مجاور پل شهرستان نیازمند شناخت بستر، درک زمینه تاریخی و بررسی وجوه کارکردی، هویتی و خاطره جمعی آن فضاست.

هنردان با بیان اینکه پل شهرستان یکی از قدیمی‌ترین پل‌های ایران و کهن‌ترین پل اصفهان است. گفت: این پل براساس منابع موجود بر روی پایه‌های پلی از دوره ساسانیان ساخته شده است. در زمانی که شهری به نام اصفهان وجود نداشته این پل تن‌ها راه دسترسی به هسته اولیه اصفهان یعنی شهرک ساسانی جی در محدوده شرقی اصفهان امروز بوده است. همچنین این پل در پیوند با محوطه‌های باستانی اطراف و تپه اشرف تعریف می‌شده و عکس‌های تاریخی نشان دهنده جایگاه آن در ساختار فضایی شهرک جی و برج و باروی اطراف آن بوده است.

وی ادامه داد: با تحولات فضایی ناشی از تغییر در سازمان فضایی و شهری دشت اصفهان و تغییر در قشربندی اجتماعی شهر، پل شهرستان در حاشیه قرار گرفته و نقش آن در ساختار فضایی شهر اصفهان کم رنگ شد اما بزرگترین ضربه به هویت تاریخی و فضایی این پل زمانی روی داد که نقش آن از یک پل تاریخی و کارکردی به نقش یک دسترسی تقلیل یافت آن هم دسترسی به یک کاربری غیر شهری و از این بابت پل شهرستان به مهجورترین پل اصفهان بدل شد.

رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان با اشاره به اینکه بازآفرینی محوطه اطراف پل بخصوص محوطه نمایشگاه، ارتباط سیستمی و تنگاتنگی با خودِ پل شهرستان داشته است تصریح کرد: نمی‌توان پل را به عنوان یک فضای شهری، مهم و سرزنده در تاریخ شهر اصفهان جدای از محیط اطرافش تصور کرد.

هنردان به تشریح شکل گیری نمایشگاه اصفهان پرداخت و گفت: سابقه پیدایش نمایشگاه پل شهرستان به سال ۱۳۷۱ یعنی زمانی که یک سیرک ایتالیایی برای نمایش آنجا چادر زد و با این اقدام نطفه پیدایش و توسعه فضایی نمایشگاه را در ذهن مدیران وقت ایجاد نمود مربوط می‌شود.

وی ادامه داد: چادرِ به جای مانده از سیرک، نقطه عطف انجام سایر اقدامات کالبدی قرار گرفت و در سال‌های بعد سوله‌های نمایشگاهی بدون برنامه از پیش اندیشیده شده در پی هم احداث شدند تا از این طریق نیاز شهر و صنایعش به داشتن نمایشگاهی بزرگ بر طرف شود.

رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان تصریح کرد: کاربری فراشهری و بزرگ مقیاس جدید، نقش کارکردی، هویتی و تاریخی پل شهرستان را به کلی به هم ریخت و آن را تبدیل به مهجورترین پل اصفهان نمود به طوری که علی رغم وجود ارزش‌های قابل توجه معماری و تاریخی، جایگاه این پل به عنوان یک عنصر هویت بخش شهری در حد یک گذر دسترسی به ورودی مهمان ناخوانده یعنی محوطه نمایشگاه تقلیل یافت.

هنردان تشریح کرد: پل‌ها به همراه فضاهای اطرافشان در سابق، یک فضای سرزنده شهری محسوب می‌شدند، محلی برای رویدادهای اجتماعی همچون مراسم قالیشویی، شست و شوی پارچه‌های قلمکار، گردش، پرسه زدن، موسیقی، نمایش و … بودند بنابراین انتظار ما از پل شهرستان رجوع به ارزشهای هویتی و کارکردی آن است.

وی افزود: انتظار داریم ارتباط دو طرف پل مانند گذشته آن برقرار شود و پل، ما را به محیط بلافصلش هدایت کند، محیطی که در ارتباط کارکردی با پل قرار داشته و نقطه مکث و در عین حال سرزنده شهری باشد، نگاه ما به این پل باید در امتداد روایت تاریخی آن بوده و دیدگاهی فرانسلی به آن داشته باشیم.

رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان اصفهان تصریح کرد: با گریز به تعریف بازآفرینی شهری متوجه می‌شویم محوطه فعلی نمایشگاه‌ها در شأن ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و فضای شهری مورد انتظار از پل شهرستان نبوده و با توجه به مستحدثات ناهمگون و ایجاد شده در آن از پاسخ دهندگی کافی برای تبدیل به یک فضای فعال و سرزنده شهری برخوردار نیست لذا، نسخه اصلی در بازآفرینی آن، برگشت به ارزش‌های فضایی و تاریخی است که با حذف این مستحدثات محقق می‌گردد.

هنردان خاطرنشان کرد: این موضوع نباید با یک اقدام عجولانه صورت گیرد، چرا که بازآفرینی این مجموعه نیاز به یک برنامه بلند مدت داشته که اصول آن را می‌توان بدین شکل برشمرد: "تدوین یک برنامه راهبردی بازآفرینی بر اساس دیدگاه‌های مرمت شهری و اصالت بخشی به محیط اطراف پل شهرستان با رویکرد ایجاد فضای شهری"، "شناخت نقاط مهم و لنگرگاهی برای تعیین اولویت‌های مداخله"، "رعایت حریم و بستر رودخانه زاینده رود"و "حذف تدریجی مستحدثات و اجرای طرح ساماندهی یکپارچه" به گونه‌ای که پل شهرستان، محله شهرستان، تپه اشرف (قلعه تاریخی مهرین) و سد آبشار به عنوان یک مجموعه یکپارچه و در ارتباط عملکردی و مفهومی باهم دیده شوند.

وی در پایان اظهار کرد: چشم‌انداز قابل ترسیم برای این گوشه مهم و تاریخی از شهر باید متضمن شکل‌گیری یک فضای شهری و درخور تاریخ و فرهنگ شهر اصفهان بوده و بتواند به عنوان یکی از نقاط عطف شهری، همپای سی‌وسه پل و چهارباغ عباسی در ساختار کالبدی، فرهنگی و اقتصادی شهر اصفهان ایفای نقش نماید.