به گزارش خبرنگار ایمنا، گمانه‌زنی‌ها درباره مصرف مازوت (نفت کوره) در نیروگاه‌ها و صنایع کلانشهرها شاید به یک سال پیش بازمی‌گردد زمانی که مسئولان شهرداری تهران مدعی شدند منشأ بوی بد پایتخت استفاده از مازوت غیراستاندارد با غلظت گوگرد بالا در صنایع شهرری بوده است.
نفت کوره یا مازوت (Mazut) یکی از هیدروکربن‌های نفتی و ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، حمام‌ها و تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌ها است و غلظت گوگرد بسیار بالایی دارد. غلظت گوگرد در سوخت مازوت تولیدی ایران حدود ۳.۵ درصد است در حالی که بر اساس قانون سازمان بین‌المللی دریانوردی، غلظت گوگرد سوخت کشتی‌ها نیز باید کمتر از نیم درصد باشد.
سوخت مازوت ایران تا دو سال پیش و قبل از اعمال تحریم‌های جدید به طور عمده به کشورهای آسیایی به ویژه امارات، چین و سنگاپور صادر می‌شد. مشکل اساسی اما زمانی بروز کرد که تحت تأثیر تحریم‌ها، صادرات نفت کوره کشور متوقف شد و هم اکنون در صنایع داخلی استفاده می‌شود. موضوعی که عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته در اظهارنظری نیز آن را تأئید کرده و گفته بود: "به دلیل تحریم، وزارت نفت نمی‌تواند مازوت بفروشد؛ پالایشگاه‌ها پر از مازوت شدند بنابراین به ناچار نیروگاه‌ها دوباره به مازوت سوزاندن روی آوردند و گرفتار هوای آلوده شدیم. "
استفاده از سوخت مازوت آلودگی بسیاری در هوا به‌ویژه در شرایط پایداری جوی به‌وجود می‌آورد از این رو استفاده از آن برای واحدهای صنعتی به‌ویژه در مناطق پرجمعیت و دچار معضل آلودگی هوا محدود یا ممنوع شده است.
حساسیت‌ها برای علاج زخم کهنه آلودگی هوا هر سال با شروع فصل سرما بالا می‌گیرد و در روزهایی که بحران به اوج می‌رسد و شهرهای ما پنجه در پنجه بی‌تدبیری نفسشان به شماره می‌افتد، درد آلودگی هوا بی‌آنکه درمان شود بحث داغ رسانه‌ها می‌شود و اندکی بعد با گرم‌تر شدن هوا به فراموشی سپرده می‌شود.
امسال نیز با سرد شدن هوا قصه پرغصه تکرار شده است اما مخوف‌تر! در سال جولان کرونا، اگرچه ترددها کاهش یافت، فعالیت نیمی از کارمندان، کلاس‌های درس مدارس و دانشگاه‌ها غیرحضوری شد و بسیاری از مشاغل تعطیل شدند اما آلودگی هوا شدیدتر و روزهای آلوده بیشتر بوده است، هر چند پایداری و سردی هوا در پاییز و زمستان یکی از عوامل مهم افزایش روزهای آلوده است اما آلودگی این روزهای شهرهای صنعتی ایران متهم جدیدی به نام مازوت دارد.
هرچند استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌های تهران و اصفهان تکذیب شده است اما روز گذشته مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست خبر داد که این سازمان از دادستان خواستار جلوگیری از استفاده سوخت مازوت در واحدهای صنعتی اطراف پایتخت شده است.
اگرچه این روزها مازوت متهم شماره یک آلودگی هوای کلانشهرها معرفی شده است اما نمی‌توان تردد خودروها و فعالیت سایر صنایع و واحدهای آلاینده را نیز بی‌تأثیر دانست، اما مازوت نه تنها بر آلودگی هوا بلکه بر منابع آب و خاک نیز اثرگذار است.
مازوت بلای خانمانسوز طبیعت
در این پیوند اسماعیل کهرم بوم‌شناس و فعال محیط زیست به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: آلایندگی مازوت از زغال سنگ بدتر است، اگر این ماده را در خاک تزریق کنیم خاک را می‌کُشد و سفره آب زیرزمینی را مسموم می‌کند؛ مازوت سمی است که به نفت کوره، نفت سیاه یا نفت دریا معروف است زیرا این سوخت در کشتی‌ها استفاده می‌شود ودر نقاطی حرکت می‌کنند که تلاطم هوا وجود دارد و سوزاندن آن هوا را آلوده نمی‌کند.
کهرم می‌افزاید: وقتی در یک منطقه مانند شهرستان نکا (مازندران) مازوت می‌سوزانند تأثیر آلودگی آن بر گیاهان قابل مشاهده است، وقتی برگ گیاهان را لمس می‌کنید دست‌ها چرب و سیاه می‌شود و این بلای مازوت برای طبیعت است.
این فعال محیط زیست می‌گوید: ایران سالانه ۱۵ میلیارد لیتر به امارات مازوت می‌فروخت و امارات آن را برای سوخت کشتی‌ها استفاده می‌کرد اما آمریکا از خرید سوخت مازوت ایران جلوگیری کرده و امارات نیز به بهانه اینکه مازوت ایران فسفر و گوگرد بالایی دارد، آن را خریداری نمی‌کند و این سوخت در مخازن انباشته شده و هم اکنون نیروگاه‌ها آن را می‌سوزانند.
کهرم با اشاره به اینکه مسائل دیگری نیز بر افزایش آلودگی هوای کلانشهرهای کشور تأثیرگذار است، می‌افزاید: یک سوم صنایع ایران اطراف شهر تهران مستقر شده‌اند و از طرفی سه میلیون خودرو و سه میلیون موتورسیکلت در این کلانشهر تردد دارد؛ موتورسیکلت‌هایی که هر کدام آنها هشت برابر خودروها آلایندگی دارد، این مشکلات از قبل وجود داشته و این روزها مازوت هم به آنها اضافه شده است.
مازوت بر سلامت انسان و حیوانات تأثیرگذار است
علی مریدی مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مازوت اثر مستقیم بر منابع آب و خاک ندارد ولی چگونگی نگهداری این ماده مانند سایر فرآورده‌های نفتی مهم است و باید در یک محیط مطمئن و مناسب نگهداری شده که در محیط نشتی نداشته باشد.
وی با بیان اینکه مصرف سوخت مازوت بیشتر بر آلودگی هوا مؤثر است، می‌افزاید: تأثیر مازوت بر آلودگی هوا به مراتب بسیار بیشتر از آلودگی منابع آب و خاک است زیرا از طریق تنفس بر سلامتی انسان‌ها و حیوانات اثر می‌گذارد.
نشت مستقیم مازوت منابع آب و خاک را آلوده می‌کند
مریدی، آلایندگی سوخت مازوت بر آب و خاک را اثر ثانویه می‌داند و در عین حال اظهار می‌کند: نشت مازوت بر سطح خاک مانند سایر مشتقات نفتی می‌تواند به طور مستقیم منابع خاک یا آب را آلوده کند، از این رو نگهداری مازوت در محیط ایمن و حفاظت شده و مخازن استاندارد مشکلی ندارد اما اگر مخازن، نشستی به محیط داشته باشند مانند آلودگی‌های نفتی منجر به آلودگی آب و خاک خواهد شد.
مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان می‌کند: استفاده از این سوخت مانند تیغ دو لبه است که از یک سو به لحاظ اقتصادی و سیاسی و از سوی دیگر از نظر زیست محیطی اهمیت دارد و امید است در این زمینه تدابیری اندیشیده شود که نتیجه مطلوبی داشته باشد.
ترکیب اکسیدهای نیتروژن و گوگرد از ذرات معلق خطرناک‌تر است
سیدمهدی میرجهانیان مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: سوزاندن مازوت می‌تواند یکی از عوامل افزاینده ذرات معلق باشد و خطر ترکیبات اکسید نیتروژن و اکسید گوگرد به مراتب از ذرات معلق بیشتر است. شاید هنوز وجود این ترکیبات در تعیین میانگین شاخص‌های کیفی هوا در نظر گرفته نمی‌شود اما ممکن است میزان انتشار و خطر آنها در هوا از ذرات معلق pm2.5 و pm10 بیشتر باشد.
وی می‌افزاید: آلودگی هوا موضوع بسیار پیچیده‌ای است و اگر فردی جانش را دوست دارد در روزهای آلوده نباید در شهر و فضای باز تردد کند به ویژه گروه‌های حساس مانند خانم‌های باردار، کودکان کمتر از ۱۴ سال، سالمندان و بیماران قلبی و تنفسی در این روزها باید در خانه بمانند در حالی که شاهد هستیم به رغم هشدارها و ممانعت شهرداری باز هم برخی افراد در ایستگاه‌های ورزش صبحگاهی در فضای باز ورزش می‌کنند.
حل معضل آلودگی هوا نیازمند خرد و همکاری جمعی است
مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان می‌گوید: تردد خودروها، فعالیت واحدهای ریخته‌گری و فرآوری فلزات و کوره‌های گچ و آجر نیز از عوامل تأثیرگذار بر افزایش آلودگی هوا است که در این هفته شماری تعطیل شدند و فعالیت آنها کاهش یافت ولی واقعیت این است که وقتی شاخص‌های کیفی هوا از حد مجاز بالاتر است اثرات کوتاه مدت بر بافت ریه افراد و اثرات بلندمدت بر سلامت آنها دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: مردم و همه ارگان‌ها و نهادهای دولتی و نیمه دولتی و خصوصی باید در زمینه کاهش آلودگی هوا کمک کنند زیرا هم اکنون وضعیت به مرحله خطرناک رسیده است و رفع این معضل به خرد و همکاری جمعی نیاز دارد؛ دولت "سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو، شهرداری و دانشگاه علوم پزشکی" به تنهایی نمی‌توانند برای کاهش آلودگی هوا اقدام کنند و برای این امر باید در سطح کلان دولت برنامه‌ریزی و کمک شود و البته مردم نیز باید همکاری کنند.
میرجهانیان می‌گوید: در این شرایط آلودگی هوا که نفس شهر به شماره افتاده است حدود ۷۰ درصد خودروهای در حال تردد، تک سرنشین هستند؛ این حجم از تردد خودروهای تک سرنشین در سطح شهر چه لزومی دارد؟
وی با بیان اینکه موضوع استفاده از سوخت مازوت در دو نیروگاه اصفهان (شهید منتظری و اسلام آباد) کاملاً منتفی است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: به همراه گروهی از مسئولان شامل دادستان، مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان، مرکز بهداشت و مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان روز _چهارشنبه ۱۰ دی ماه_ از دو نیروگاه و مشعل‌های آنها بازدید کردیم و استفاده از سوخت مازوت در آنها منتفی است؛ از سوی دیگر اداره حفاظت محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی و استانداری اصفهان با وزارت کشور، سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت نیرو مکاتباتی داشتند مبنی بر اینکه تأمین سوخت گاز این دو نیروگاه دچار مشکل نشود.
نظر شما