به گزارش خبرنگار ایمنا، جلال‌الدین همایی را می‌توان به درختی تشبیه کرد که طالبان علم و ادب تا سالیان سال می‌توانند از ثمره‌های آن استفاده کنند. او کسی است که بیشترین بهره را از عمر خود برد و در طول زندگی خود لحظه‌ای از حرکت بازنایستاد. همایی شیفته " حدیقه‌الحقیقه" سنایی بود و از همین رو تخلص "سنا" را برای خود برگزید. او نه تنها در ادبیات و زبان فارسی که در عرفان، تاریخ، فرهنگ و علوم عقلی نیز خدمات ارزنده‌ای ارائه کرده است.
منوچهر قدسی در مقدمه کتاب "شعوبیه" جلال‌الدین همایی نوشته است: "او مرد مردانه‌ای بود که لذت نخواستن را چشیده بود و می‌دانست، بدون اینکه از بابت آن نخواستن‌ها بر احدی منت داشته باشد یا آن عوالم وارستگی را دکان جلب نظرها قرار دهد. به بیان دیگر همایی از داشتن و خواستن همه داشتنی‌ها و خواستنی‌ها، چشم و دلی سیر، مستغنی و بی نیاز داشت. عطش سیری ناپذیر او فقط در جهت دانستن، فهمیدن، فهماندن و در یک کلمه کار کردن بود… آثار همایی نتیجه ۵۰ سال کار، کوشش، شب تا صبح بیدار ماندن و همه امور زندگی را تحت‌الشعاع تألیف و تحقیق قرار دادن است، او اصولاً بسیار غیرت کار داشت و از افرادی که عمر را به بطالت می‌گذرانند همیشه در رنج بود."
داستان همایی و ارباب
محمد حسین ریاحی، استاد تاریخ، فرهنگ و تمدن اسلامی در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: جلال‌الدین همایی را می‌توان استاد بزرگ، ادیب شهیر، شاعر و محقق برجسته فرهنگ و ادب ایران و اسلام به شمار آورد. پدربزرگ او همای شیرازی و پدرش ابوالقاسم محمد نصیر متخلص به "طرب" بود که شعر و ادبیات می‌دانست و در امور هنری به ویژه خطاطی سرآمد بود. مرحوم همایی در خانه‌ای موروثی در محله پاقلعه اصفهان قدم به جهان گذاشت.
وی می‌افزاید: همایی در طول دوران مقدماتی تحصیلات خود در مدرسه قدسیه و پس از ورود به حوزه علمیه اصفهان، شایستگی‌های بسیاری از خود نشان داد که باعث بهره‌وری او از محضر اساتید فاضل و البته مصاحبت با آنها شد. مرحوم آقاسید محمدباقر درچه‌ای، برادر او سید مهدی درچه‌ای، شیخ علی یزدی، ملا عبدالکریم گزی و میرمحمدصادق خاتون‌آبادی از جمله اساتیدی هستند که همایی از آنها کسب فیض کرد. علاوه بر این او به استاد خود "رحیم ارباب" بسیار علاقه داشت، در آثار خود این امر را نشان داده و همواره از تأثیرگذاری مرحوم ارباب بر خود یاد کرده است.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: همایی هنرهای دیگری چون خوشنویسی را نیز نزد میرزا عبدالحسین قدسی و ملا محمدتقی کاتب که از خوشنویسان نام‌آور بودند فراگرفت. پس از این مرحله دوره‌ای که سراسر تلاش، فعالیت و زحمت بود در زندگی او آغاز شد و بیش از دو دهه طول کشید، مدتی در حوزه استخدامی وزارت فرهنگ اصفهان بود، پس از آن به تبریز رفت و نهایتاً در تهران ساکن شد.
همایی از ارزنده‌ترین شخصیت‌های ایران است
ریاحی با بیان اینکه "جلال‌الدین همایی گنجینه‌ای از علم و ادب بود" تصریح می‌کند: او آثار فراوانی را تألیف و منتشر کرد. قدیمی‌ترین تألیف همایی دوره‌ای دو جلدی در زمینه تاریخ ادبیات فارسی است که در اوایل دهه ۱۳۰۰ منتشر شد. از دیگر آثار وی مثنوی ولدنامه، خیامی‌نامه، غزالی‌نامه، تفسیر مثنوی مولوی و مولوی‌نامه است. این ادیب رساله‌های مختلفی نیز دارد. رساله‌ای در شرح حال شاعران اصفهان در قرن ۱۳و ۱۴، رساله‌ای در شرح حال سروش اصفهانی، تصحیح و طبع دیوان عثمان مختاری که با حواشی و تعلیقات مفصلی همراه است نیز در میان تالیفات او یافت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه جلال‌الدین همایی از رجال، مشاهیر و دانشمندان برگزیده ایران و اصفهان بود، اضافه می‌کند: همایی از چهره‌های بسیار ارزشمند و فرزانه‌ای بود که عمر با برکتی داشت. در واقع می‌توان او را از بلیغ‌ترین و ارزنده‌ترین شخصیت‌های تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران، اسلام و اصفهان به شمار آورد که خصیصه‌های درخور توجهی داشته است.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: یکی از ویژگی‌های مهم همایی را می‌توان وارستگی، قناعت و زهد او دانست، ویژگی دیگر پارسایی و تقواپیشگی او و برجسته‌ترین خصیصه نیز پر کار بودن، تلاش و زحمت او در حیطه تحقیق، پژوهش، تألیف و تدریس است که تا پایان عمر از آنها دست بر نداشت.
تلاش همایی برای ایجاد تعادل بین افراط و تفریط
ریاحی خاطر نشان می‌کند: مرحوم همایی تلاش می‌کرد تا نقش درستی بین افراط و تفریط‌هایی که در آن زمان وجود داشت، ایفا کند و شخصیتی معتدل باشد. به همین دلیل زمانی که برخی نمی‌خواستند فرهنگ ایرانی و اسلامی معرفی شود، او با جدیت تمام تلاش می‌کرد تا نقش مشاهیر و بزرگان فرهنگ، ادب، اندیشه و دین را به جوانان، مجامع و کسانی که مشتاق فرهنگ ایران بودند بشناساند و این نقش بسیار مؤثری است. هر زمان که چیزی از آثار او منتشر می‌شود، بیشتر به فرزانگی، شناخت و تحقیق او پی می‌بریم.
وی با بیان اینکه "اصفهان تاریخ درخشانی دارد" می‌گوید: انتظار ما این است که از شخصیت‌های فرهنگی تجلیل بهتری بشود. تجلیل واقعی این است که شخصیت و آثار چنین افرادی را درست تر و با جدیت بیشتری نشر دهیم. متأسفانه اهل اندیشه آنگونه که باید شناخته و تقدیر نمی‌شوند.
این استاد دانشگاه افزود: امیدوارم اصفهان و ایران شخصیت‌ها و بزرگان خود که با تمام وجود به تاریخ، فرهنگ و اعتلای این سرزمین کمک کرده‌اند را قدر بداند. مرحوم همایی به اصفهان علاقه بسیاری داشت. او پس از زحمات فراوان در ۲۹ تیر ۱۳۵۹ در تهران درگذشت. پیکر او را به اصفهان آورده و در تخت فولاد دفن کردند.
نظر شما