مالیات بر خانه‌های خالی تعادل را به بازار مسکن برمی‌گرداند؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، تاکنون ۱۹۴ هزار واحد مسکونی خالی که مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شوند، شناسایی و به سازمان امور مالیاتی کشور معرفی شده‌اند.

محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: مبنای تشخیص خانه‌های خالی، اطلاعاتی است که از مرکز آمار ایران، سامانه جامع رفاه ایرانیان و سامانه ثبت اسناد و املاک به دست آورده‌ایم و در سامانه ملی اسکان ثبت کرده‌ایم.

وی ادامه می‌دهد: بعد از قرینه‌سازی این اطلاعات در سامانه ملی اسکان، آمار واقعی خانه‌های خالی را احصا می‌کنیم و بر مبنای آن به هر فرد مالکی که بیش از دو واحد مسکونی داشته باشد پیامی ارسال می‌شود که ملک خود را اجاره دهد یا مالیات واحد خالی خود را طبق قانون بپردازد.

در اواسط مردادماه، در فاز اول شناسایی خانه‌های خالی، ارسال پیامک برای مالکان دارای بیش از یک واحد مسکونی در دستور کار قرار گرفت و روزانه صد هزار پیامک در این زمینه ارسال شد؛ در ادامه از مجموع بیش از یک میلیون پیام ارسالی، تعداد ۱۰۹ هزار واحد مسکونی، خالی یا فاقد خود اظهاری اعلام شدند و این فهرست برای تعیین تکلیف و وصول مالیات به سازمان امور مالیاتی ارسال شد.

آخرین اظهارات متولیان سازمان امور مالیاتی نشان می‌دهد که از مجموع این فهرست، فقط دو هزار و ۵۷۴ واحد قطعاً خالی هستند و مابقی همچنان در بلاتکلیفی به سر می‌برند.

مزایا و معایب دریافت مالیات از خانه‌های خالی

اما بحثی که در رابطه با دریافت مالیات از خانه‌های خالی وجود دارد این است که کارا بودن چنین طرحی امکان‌پذیر نیست و نقشی در رونق بازار مسکن نخواهد داشت.

از طرفی عده‌ای با بیان مزایای این طرح بر اجرای آن اصرار داشته‌اند؛ آمارهای غیر رسمی از وجود رقمی حدود دو میلیون و پانصد هزار مسکن خالی در کشور حکایت دارد که گفته می‌شود با تحریک مالکان به فروش یا اجاره مایملک خود، قیمت‌ها نیز دچار تغییر خواهد شد.

در برابر این تعداد خانه مسکونی خالی، چندین برابر خانواده فاقد مسکن وجود دارد؛ حال با توجه به این تعداد مسکن خالی برخی مسئولان دولتی و کارشناسان، بر این باورند که برای کاهش این واحدهای خالی و کاهش اجاره‌بها اجرای این قانون طرحی کارآمد و مناسب است.

دریافت مالیات از خانه‌های خالی و درنتیجه افزایش عرضه واحدهای مسکونی آخرین حربه قانونی برای کنترل اجاره‌بها است؛ وضع مالیات بر خانه‌های خالی باعث گردش پول در اقتصاد کشور می‌شود؛ از دیدگاه آن‌ها حتی اگر منجر به تحرک بازار مسکن هم نشود بازگشت این تعداد خانه خالی به چرخه مصرف در شرایطی که خانوار زیادی در کشور اجاره‌نشین هستند در کاهش اجاره‌بهای واحدهای مسکونی بسیار مؤثر است.

درواقع طی چند سال گذشته مسئولان بخش مسکن در وزارت راه و شهرسازی، طرح دریافت مالیات از خانه‌های خالی را به عنوان یکی از کارآمدترین ابزارهای قانونی برای افزایش عرضه به بازار مسکن و کنترل قیمت‌ها مورد تأکید قرار داده‌اند.

به همین دلیل با توجه به مزایای اجرای این طرح اغلب مسئولان و کارشناسان مسکن پس از موفق نبودن ابزارهای تعزیراتی و سایر مواردی که طی سال‌های اخیر برای آرام‌سازی بازار مسکن به کار رفت، دریافت مالیات از خانه‌های خالی را راهکاری عقلانی برای ممانعت از افزایش قیمت مسکن معرفی می‌کنند.

برخی اجرای این طرح را موجب افزایش فساد و تقلب در بازار می‌دانند و تعدادی دیگر نیز اجرای این طرح را غیرممکن تلقی می‌کنند؛ دلیل آن‌ها ناموفق بودن تجربه اجرای چنین طرحی در اوایل انقلاب است و معتقدند که اکنون نیز قابل‌اجرا نیست.

با دریافت مالیات از خانه‌های خالی‌، مشکل مسکن حل نمی‌شود

مرتضی جعفرپیشه، عضو هیئت مدیره انجمن انبوه‌سازان در رابطه با طرح مالیات بر خانه‌های خالی و تأثیرات آن بر بازار مسکن به خبرنگار ایمنا می‌گوید: خانه‌های خالی که اکنون مشمول مالیات می‌شوند، متعلق به افرادی است که به عنوان کالای سرمایه‌ای آن‌ها را خریداری کرده‌اند و اغلب متراژهای بالا و بدون تناسب با نیاز عوام است؛ بنابراین با دریافت مالیات از چنین خانه‌هایی مشکل مسکن افراد فاقد مسکن حل نخواهد شد. خانه‌های لاکچری خالی بدون مشتری مانده‌اند و مالک در صورت تصمیم برای فروش یا اجاره آن‌ها نرخی را تعیین می‌کند که در حد توان مالی اقشار متوسط یا بدون مسکن نیست.

عضو هیئت مدیره انجمن انبوه‌سازان تصریح می‌کند: در خصوص کشوری که قانونمندی خاصی برای فروش و اجاره وجود ندارد و مالک بر اساس سلیقه خود اقدام به عرضه ملک می‌کند؛ برای رفع مشکلات مربوط به مسکن راهکارهایی دیگر هم وجود دارد که احتمالاً کارآمدتر است.

جعفرپیشه اظهار می‌کند: به عنوان مثال دولت زمین‌هایی را رایگان در اختیار سازندگان قرار دهد و انبوه‌ساز را موظف به ساخت آن زمین و اجاره آن با نرخ مناسب کند؛ این راهکاری است که می‌تواند علاوه بر حل مشکل اجاره‌بها، رونق دهنده بازار مسکن باشد؛ در غیر این صورت طرح‌هایی مانند دریافت مالیات از خانه‌های خالی برای رونق بخشی و سامان بخشی بازار مسکن کشور تدبیر چندان مناسبی به نظر نمی‌رسد.

این نوع مالیات در شرایط فعلی کارآمد نیست

رضا احمدی فر، فعال بازار مسکن، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: با وجود آنکه شناسایی مشمولان دریافت مالیات از خانه‌های خالی آغاز شده و اخیراً در شورای نگهبان رأی آورده است، به نظر نمی‌رسد نتیجه مناسبی در برداشته باشد؛ زیرا اجرای این قانون نه تنها راهکار مناسبی برای افزایش درآمدهای مالیاتی نیست، بلکه در شرایط رکود بازار مسکن، راه حل منطقی برای تحرک این بازار نخواهد بود.

وی اضافه می‌کند: هدف اصلی از تصویب این قانون آن است که با اخذ مالیات از خانه‌های خالی مالکان مجبور به فروش یا اجاره خانه‌های خود با قیمت‌های تعادلی بازار مسکن شوند اما اکنون با توجه به رکود حاکم بر بازار مسکن، مالکین به نگهداری املاک خود علاقه‌ای ندارند و تمایل دارند که خانه‌های خود را با نرخ‌های کمتر هم بفروشند تا مالیات آن را پرداخت نکنند؛ بنابراین در شرایط فعلی چنین قانونی تأثیر چندانی در تحرک بازار مسکن نخواهد گذاشت.

این فعال بازار مسکن می‌گوید: چنین طرحی باعث می‌شود انگیزه برای ساخت و ساز از بین برود و منجر به تعطیلی بازار مسکن شود؛ در کل ممکن است با اجرای این طرح نه تنها وضعیت بازار مثبت نشود بلکه باعث افزایش قیمت مسکن شود.

احمدی‌فر ادامه می‌دهد: از طرفی هزینه بالای شناسایی مشمولان مالیاتی و به صرفه نبودن راهکارهای اجرایی آن، افزایش فرارهای مالیاتی و افزایش نرخ نهایی مسکن و نارضایتی افراد متقاضی از پیامدهای اجرای مالیات بر خانه‌های خالی خواهد بود.

گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا