به گزارش خبرنگار ایمنا، فصل بودجه‌ریزی یکی از دوره‌های حساس شوراهای شهر است و در این میان کمیسیون‌های اقتصادی از زمان تدوین، بیشترین درگیری را با امور بودجه‌ریزی شهرداری دارند. فعالیت‌های مالی و دخل و خرج شهرداری بر مبنای همین بودجه تعیین می‌شود و اگر بگوییم بودجه منشوری از کارنامه شورا و شهرداری هر دوره‌ای است بیراه نگفته‌ایم.
در این میان اصفهان همواره یکی از سرآمدهای کشور در حوزه تدوین و تحقق بودجه بوده و راه توسعه خود را از مسیر آن پیموده است. با این حال و به دلایل مختلف در سه سال اخیر شورای شهر چالش‌های مالی زیادی را پشت سر گذاشته و سیاست‌های مالی دوره پنجم منتقدینی هم داشته است.
ایمنا در گفت‌وگو با پورمحمد شریعتی‌نیا، رئیس کمیسیون اقتصادی، مالی و گردشگری شورای اسلامی شهر اصفهان به بررسی این چالش‌ها و پاسخ به انتقادات پرداخته که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
ابتدای فعالیت شورای پنجم، گزارش متعددی از حجم بالای بدهی‌های شهرداری دوره گذشته مطرح می‌شد، آیا آن‌ها را تأیید می‌کنید؟
عدد و رقم‌های مختلفی از میزان بدهی شهرداری دوره گذشته، ابتدای دوره پنجم اعلام شد و حتی این رقم تا دو هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان یعنی به اندازه بودجه شهرداری در همان سال نیز می‌رسید.
البته فارغ از اینکه شهرداری با چه حجم از بدهی مالی تحویل شورای پنجم شد، مردم شاهد بودند که کارگر و کارمندانی از سازمان‌های مختلف مقابل شهرداری تجمع می‌کردند که هفت یا هشت ماه حقوق نگرفته بودند. شورای پنجم شهرداری را با چنین وضعیتی تحویل گرفت که وضعیت درآمد و هزینه‌های شهرداری را تحت‌الشعاع قرار داده بود.
در مقابل کارنامه سه سال اول شورا نشان داد که گامی جدی برای تغییر این رویه در مدیریت شهری برداشته شده است. بودجه‌ای که سال ۹۶ شهرداری را با آن تحویل گرفتیم دو هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان بود و در اولین سال فعالیت شورای پنجم با حدود ۱۲ درصد افزایش به سه هزار میلیارد تومان رسید. در سال ۹۸ بودجه شهرداری اصفهان با ۳۳ درصد افزایش به چهار هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان رسید.
رقم بودجه در سال ۹۹ حدود پنج هزار و ۴۰۰ میلیارد بسته شده یعنی نسبت به سال ۹۶، دو برابر شده است؛ به بودجه سال جاری بودجه سازمان‌ها اگر اضافه شود، حدود شش هزار و صد میلیارد تومان رقم نهایی بودجه شهرداری در سال ۹۹ می‌شود.
گاهی بودجه یک طبل توخالی است و محقق نمی‌شود یعنی اعضای یک شورای شهر بودجه را بدون در نظر گرفتن میزان تحقق آن، تهیه و تنظیم می‌کنند اما این رویه در اصفهان وجود نداشته است زیرا در همان سال ۹۷ بالای ۹۰ درصد و سال ۹۸ حدود ۹۵ درصد شاهد تحقق بودجه بودیم.
بودجه ۹۹ شهرداری آخرین بودجه‌ای است که شورای پنجم تدوین و نظارت بر اجرای کامل آن را عهده‌دار است و از این لحاظ اهمیت بالایی دارد، وضعیت تحقق بودجه سال جاری را تاکنون چگونه ارزیابی می‌کنید؟
می‌توان گفت مهم‌ترین کارنامه مدیریت شهری بر مبنای بودجه سالانه است که کل برنامه عملیاتی هر شهرداری براساس این بودجه پیش می‌رود. در بودجه باید درآمدها پیش‌بینی شده و از آن طرف هزینه اجرای پروژه‌ها و هزینه‌های جاری نیز قید شود.
بودجه هر ماه ۸.۳ دهم درصد است که بر اساس گزارشی که هفته گذشته ارائه شد، تا پایان مهرماه حدود ۶۰ درصد بودجه تحقق یافته است و این یعنی دقیقاً روی برنامه هستیم؛ نه عقب تر و نه جلوتر. با توجه به مشکلات درآمدی ناشی از شیوع بیماری کرونا و در مقایسه با دیگر شهرها می‌توان گفت که وضعیت درآمد و هزینه‌های شهرداری اصفهان مطلوب و قابل قبول است. اگر این رویه ادامه پیدا کرده و بودجه شهرداری در بهمن و اسفند که به‌واسطه صدور پروانه‌های ساختمانی بالاترین درآمد را عائد شهرداری می‌کند محقق شود، می‌توانیم به تحقق صد در صدی بودجه دست یابیم.
شهرداری مناطق نیز برخلاف گذشته که از اشخاص حقیقی و حقوقی طلب زیادی داشتند و چک‌های زیادی در گاوصندوق‌ها مانده بود که به دلایلی نقد نمی‌شد، اکنون وضعیت خوبی داشته و شهرداران رقابت خوبی با یکدیگر برای درآمدزایی بیشتر دارند.
بدین ترتیب مشکلی برای تزریق اعتبارات برای اجرای پروژه‌های شهری وجود ندارد؟
مدیریت شهری تلاش کرده تا از طریق اوراق مشارکت، منابع دولتی را جذب کند؛ ۵۰ درصد بازپرداخت این اوراق بر عهده دولت است که دست شهرداری را برای اجرای پروژه‌های بزرگ در شرایطی کنونی که تورم باعث افزایش مدام هزینه‌هاست باز نگه می‌دارد و نتیجه آن در آینده شهر متبلور خواهد شد.
این درآمدزایی باعث شد که پروژه‌های بزرگی که در دوره‌های گذشته نیمه تعطیل بودند، یا رها شده بودند یا جرأت شروع آن‌ها در شهرداری نبود، اولویت مدیریت شهری شود.
ابرپروژه‌هایی که اجرا شده همگی نیاز ضروری شهر بوده‌اند مانند رینگ چهارم که بنا بر اعتراف خیلی از مدیران و مسئولان شهر با وجود آنکه نیاز به اجرای آن حس می‌شد، ولی وسعت آن به حدی بود که شهرداری جرأت و توانش را نداشت زیرا حدود ۷۰۰ میلیارد تومان هزینه برای اجرای آن برآورد شده است.
پروژه نمایشگاه بین‌المللی که حدود ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشت و رها شده بود، بالاخره بهره‌برداری شد. سالن اجلاس که نیمه تعطیل بود در حال تکمیل است، کارهای عقب افتاده خط یک مترو برای بهره‌برداری کامل انجام شد و با شروع خط دو نیز یکی دیگر از افتخارات این دوره در اجرای ابرپروژه‌ها رقم خورد.
اکنون از دو جناح پروژه خط دو در حال انجام بوده و فکر نمی‌کنم شهری در ایران وجود داشته باشد که سه تی. بی. ام مشغول به کار داشته باشد. هر ساله حدود یک هزار و ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان برای توسعه مترو خط دو بودجه تصویب شده و تملک زمین‌های مربوط به خط سه نیز آغاز شده است تا در آینده که این زمین‌ها ارزش افزوده پیدا می‌کنند، شهرداری متحمل هزینه‌های چند برابر برای تملک آن‌ها نشود.
جدای از این پروژه‌ها که مستقیماً به مدیریت شهری مربوط می‌شود، موضوعات دیگری مانند زاینده‌رود و طرح‌های انتقال آب نیز از بودجه شهرداری منتفع شده‌اند.
برای قضاوت درباره حجم درآمد و هزینه‌ها، اطلاعات آن در دسترس عموم قرار دارد؟
یکی از افتخارات این دوره موضوع شفافیت جلسات شورای اسلامی بود. جلسات شورا کاملاً باز و به صورت زنده تقدیم مردم می‌شود که هر کدام از مسائلی که اعلام می‌شود. سامانه مصوبات شورا نیز در دسترس عموم قرار دارد و هر لحظه می‌توان وارد آن شده و دید که در کجا چه پروژه‌ای مصوب شده است. یکی از مصوبات شورا این بود که شهرداری اصفهان باید به منشور دسترسی آزاد اطلاعات متصل شود تا دسترسی به اطلاعاتی که از آن نام بردید آسان‌تر باشد.
یکی از مواردی که در خصوص مدیران گذشته شهرداری مطرح می‌شد این بود که رابطه نزدیک آن‌ها با مجلس و دولت، اخذ کمک‌های دولتی را راحت کرده بود و این ترس وجود داشت که مدیریت حاضر نتواند به خوبی گذشته منابع دولتی را به شهر تزریق کند، آیا این شائبه را تأیید می‌کنید؟
شاید درباره آینده نتوان ادعا کرد ولی کارنامه گذشته مدیران مشخص است و نمی‌شود درباره آن تنها ادعا کرد؛ ضمن اینکه زمانی وضعیت مالی دولت بسیار خوب بود اما حالا دولت در پرداخت یارانه‌ها هم مانده و کمک گرفتن از دولت هنرمندی می‌خواهد. دولتی که با تحریم‌های ظالمانه روبه‌رو شده نمی‌تواند حتی به راحتی نفت بفروشد.
من از تمام کارهایی که در گذشته برای شهر شده تشکر می‌کنم اما چند نمونه از گذشته را نام می‌برم تا وضعیت مالی آن رمان مشخص شود. پرداخت تمام بدهی‌های پل اشکاوند و بخش زیادی از بدهی پروژه میدان استقلال برای این دوره مانده بود و حتی حدود ۱۳ میلیارد تومان عیدی کارکنان که در قالب سپاس کارت می‌دادند را پرداخت نکرده بودند که همه این‌ها پرداخت شد.
کارت‌ها را می‌دادند ولی اعلام نکردند که تمام این‌هایی که داده شد به اعتبار داده شده و یک ریال از آن پرداخت نشده است؛ جزئیات تمام این پرداخت‌ها مشخص بوده و میزان اخذ بودجه‌های سیاستی نیز در دسترس است؛ بودجه سیاستی آن بخش از بودجه است که از دولت گرفته می‌شود که بودجه اکنون با پنج سال پیش قابل مقایسه نیست.
در سال گذشته ۵۲ مورد اصلاح در عوارض شهرداری و در سال جاری بسته ساخت‌وساز توسط شورای شهر به تصویب رسید که سبب جذب حجم بالایی از سرمایه‌ها به حوزه ساخت‌وساز شهر شد اما در مقابل برخی انتقادات به نحوه محاسبه عوارض جدید مطرح بود، درباره این بسته مصوب شورا توضیح می‌دهید؟
لایحه شهرداری در این خصوص برای این بود که نحوه محاسبه عوارض دقیق‌سازی شود. در این دقیق‌سازی عوارض بعضی مناطق شهر ثابت ماند و بعضی دیگر ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده که در راستای عدالت بیشتر بوده است. به طور مثال شرق و غرب خیابان هزارجریب دو نرخ متفاوت داشت چون مربوط به دو منطقه متفاوت می‌شد که این یک مسئله ناعادلانه بود.
پس از بررسی کمیسیون اقتصادی در سال گذشته، ۵۲ مورد از عوارض نیز دقیق‌سازی شد تا احتساب آن عادلانه‌تر باشد. مثلاً عوارض کمیسیون ماده صد افزایش یافته اما به چشم درآمدزایی به آن نگاه نمی‌شود بلکه قرار بود که با این افزایش، ساخت‌وسازها قانونمند شده و تخلف کمتری در شهر رخ دهد.
البته این ۵۲ مورد را قبل از شیوع کرونا بررسی کردیم و در روزهای پایان سال که ممکن بود شهرداری‌ها شلوغ شوند، زمان پرداخت آن را تا ۱۵ خرداد با همان قیمت سال قبل تمدید کردیم.
به دلیل مشکلاتی که برای پرداخت حقوق کارکنان داشتیم، صحبت این بود که شهرداری وام بگیرد تا خللی در پرداخت حقوق پیش نیاید اما این پیشنهاد مطرح شد که به‌جای دریافت وام با سود ۲۵ درصد، این ۲۵ درصد را به مردم تخفیف دهیم و وام را به‌جای بانک از مردم بگیریم.
بسته تخفیف مربوط به ساخت‌وساز در این راستا ارائه و باعث شد کسانی که نمی‌توانستند در صنعت ساختمان سرمایه‌گذاری کنند نیز سرمایه‌های خود را به کار اندازند. این هنری زاییده ذهن مدیران شهری بود که برای تأمین اعتبارات به بانک سود داده نشد و این سود به مردم تقدیم شد.
با این بسته تشویقی حدود ۴۰ درصد بودجه مناطق در یک ماه و نیم محقق شد که نفع آن صرفاً برای شهرداری نیست بلکه وقتی صنعت ساختمان رونق پیدا کند، هزاران زنجیره از شغل نیز در پی آن ایجاد می‌شود.
با توجه به لزوم مدیریت مناسب درآمد و هزینه‌ها، تشکیل خزانه واحد برای شهرداری چه مزیتی داشته است؟
اکنون سال دومی است که در شهرداری خزانه مرکزی داریم و دلیل اینکه تشکیل خزانه را تصویب کردیم این بود که بعضی از مناطق درآمد و در بانک اعتبار مناسبی داشتند اما از آن طرف بعضی از مناطق نیاز به نقدینگی داشتند و وام می‌گرفتند.
وقتی یک منطقه در بانک پول دارد برای آنکه منطقه دیگری با گرفتن وام متحمل پرداخت بهره بانکی نشود، این اعتبارات را به خزانه تبدیل کردیم تا مدیریت آن آسان‌تر باشد.
درباره تفریغ بودجه توضیح می‌دهید؟
تفریغ بودجه ۹۸ بعضی از سازمان‌ها انجام شده و بعضی در حال انجام است که این روزها کمیسیون‌های تخصصی مخصوصاً کمیسیون اقتصادی درگیر آن بوده تا در نهایت تفریغ بودجه نیز به تأیید و به تصویب برسد. البته ایراداتی وجود دارد که آن را نمی‌توان تغییر داد؛ تقریباً تمام شوراهای شهر با این ایرادات دست و پنجه نرم کرده و در یک کار انجام شده قرار می‌گیرند.
اگر تفریغ بودجه با اصلاح بودجه تفاوت زیادی داشت با آن برخورد می‌شود ولی اگر حداقلی بود و مدیران هیچ چاره‌ای نداشتند و می‌شد آن را نادیده گرفت، تفریغ بودجه تصویب می‌شود. به نظر می‌رسد عملیات عمرانی شهر نسبت به اصلاح بودجه کمتر محقق شده است که این موضوع مورد اعتراض و ایراد اعضای شورا قرار گرفته است.
به طور مثال قرار بوده مبلغی هزینه شود اما این مبلغ هزینه نشده و جای دیگری هزینه شده است اما این مغایرت‌های جزئی وجود دارد که مشکل چندانی را ایجاد نمی‌کند چون بودجه برای توسعه شهر هزینه شده هرچند که جای دیگری بوده است.
این مدیریت واحد در خصوص ساماندهی املاک شهرداری اتفاق افتاده است؟
تقریباً می‌توان گفت املاک شهرداری مانند انباری می‌ماند که ورودی برای تولید محصول دارد و در جایی هزینه و مصرف می‌شود. قسمتی از املاک عمومی است مانند خیابان‌ها و ساختمان‌ها که برای خدمات‌دهی به مردم ماندگار است اما قسمت دیگر اموال شهرداری است که مثلاً تعدادی ساختمان یک روزی به عنوان ملک شهرداری منظور می‌شود اما در قالب تهاتر برای تعریض خیابان‌ها یا دیگر پروژه‌های شهری هزینه می‌شود از این رو ممکن است یک آپارتمان روزی جزئی از اموال شهرداری قرار گرفته و دو ماه بعد از لیست اموال خارج شود.
از روز اولی که آمدیم روی بحث ساماندهی املاک شهرداری تمرکز کردیم و مقرر شد تمام این اموال به‌طور سیستمی ثبت شود که اگر یک روز یکی از کارکنان یا مدیران نبود، استعلام اموال منحصر به آن فرد نباشد. البته هنوز این ثبت سیستمی کامل نیست و باید کامل شود تا خیالمان راحت باشد که اموال شهرداری دوبار دوبار فروش نرود و یا ساخت‌وسازی در املاک شهرداری نشود که تصمیم‌گیری در خصوص آن به محاکم قضائی کشیده شود. این موضوع را مدنظر داریم تا تعرضی به اموال شهرداری اتفاق نیفتد.
آن دسته از املاک شهرداری که برای اجرای پروژه‌ها تملک می‌شوند ممکن است دچار تضییع حقوق مردم شوند که نمونه آن در دوره‌های گذشته بارها تکرار شده است، آیا شورای پنجم در این خصوص دغدغه داشته است؟
خط قرمز ما در شورای پنجم رعایت حق الناس بوده است. بارها به مدیریت شهری تذکر دادیم حق الناس اگر حتی یک ریال باشد نیز نباید مورد بی‌توجهی و اهمال قرار گرفته و تاکید داریم که کسب مال به هر نحوی، اتفاق نیفتد؛ البته چون پروژه‌ها زیاد است، خرید و فروش‌ها هم زیاد می‌شود و نظارت بر تمام این موارد دشوار است اما بارها برای رعایت حقوق مردم در پروژه‌ها تاکید کرده و در صحن علنی شورا تذکر داده‌ایم. مردم باید مورد احترام و تکریم قرار گرفته و حقشان مورد اجحاف نباشد.
حرف آخر...
آنچه ذکر شد اقداماتی بود که توسط مدیریت شهری شده است و انتظار داریم که مردم نیز از این اقدامات حمایت کنند؛ حمایتشان هم فقط این نیست که تحسین کنند بلکه مشتاقیم تا منصفانه نقد کرده و به شورا در تدوین بودجه کمک فکری بدهند.
شاید برخی مدیران در شهرداری در برابر انتقادات جبهه گرفته و حتی ممکن است با مردم لج کنند اما در بالادست شهرداری و شورای شهر این روحیه وجود ندارد و انتقاد منصفانه را با آغوش باز می‌پذیریم چون معتقدیم مردم نباید اعضای شورا را انتخاب و سپس آن‌ها را رها کنند باید مطالبه‌گری و انتقاد کرده و راهکار و پیشنهاد بدهند.
وقتی دو فکر صد فکر بشود و صد فکر هزار فکر، قدرت تجزیه و تحلیل نیز بالا می‌رود بنابراین کسانی که دغدغه حل مسائل این شهر را دارند، کمک حال شورا باشند و ما نیز قول می‌دهیم که این انتقادات را بشنویم و در هر نقطه‌ای که قابلیت اجرایی داشت از آن استفاده کنیم.
البته شورای شهر یک طرف تصمیم‌گیری است و ممکن است از پیشنهادات استقبال شود اما نتوان آن را در بودجه اجرا کرد چون برخی محدودیت‌های اجتماعی و اقتصادی در این خصوص دخیل است.
نظر شما