به گزارش خبرنگار ایمنا، فصل سرما و پاندمی کرونا و برخی باورهای غلط درباره اهدای خون حدود ۳۰ درصد از آمار اهدا کنندگان خون استان اصفهان را کاهش داده است و وضعیت ذخیره بانک خون استان به سه روز و نقطه بحرانی رسیده است، از طرفی خون انسان هیچ جایگزینی ندارد و نمی‌توان آن را مصنوعی تهیه کرد و اهدای خون تنها راه برطرف کردن نیاز کسانی است که به علل مختلف به دریافت خون و فرآورده‌های خونی نیاز پیدا می‌کنند، همچنین نیاز به خون و فرآورده‌های خونی به ویژه در بیماران تالاسمی، هموفیلی و سرطانی یا در اعمال جراحی همیشگی است، پس نباید فراموش کنیم که اهدای خون، اهدای زندگی است، برای آگاهی بیشتر از شرایط اهدای خون، معافیت از اهدای خون و برخی باورهای غلط درباره اهدای خون با مجید زینلی، مدیرکل انتقال خون استان اصفهان گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
شرایط اهدای خون چیست؟
افرادی که برای اهدای خون مراجعه می‌کنند باید حداقل ۱۸ سال تمام و حداکثر ۶۰ سال داشته باشند، البته اهداکنندگان مستمر می‌توانند تا ۶۵ سال نیز خون اهدا کنند. وزن اهدا کنندگان خون باید حداقل ۵۰ کیلوگرم باشد. فشار خون افراد اهداکننده نیز بررسی می‌شود. فواصل اهدای خون هر هشت هفته یک بار است به شرط آنکه تعداد دفعات آن در طول یک سال از چهار بار بیشتر نشود. همراه داشتن اصل کارت شناسایی از چون شناسنامه، گواهینامه، گذرنامه و برای اهداکنندگان بار اول کارت ملی الزامی است.
اهداکنندگان خون چه مواردی را باید به پزشک انتقال خون اطلاع دهند؟
در صورت وجود سابقه بیماری‌های زمینه‌ای از جمله داشتن آلرژی‌هایی مانند تب یونجه، مصرف دارو، سابقه بیماری‌های قلبی عروقی، ریوی، کلیوی و کبدی و سابقه مواردی چون تزریق خون و فرآورده‌های خونی، غش، صرع و تشنج، اعتیاد به مواد مخدر تزریقی، اعمال جراحی، خالکوبی، حجامت و تاتو، زردی یا یرقان در خود و خانواده و مسافرت به مناطق آندمیک مالاریا، همه این موارد را حتماً باید به پزشک انتقال خون اطلاع داد.
چه کسانی از اهدای خون و فرآورده‌های خونی معاف هستند؟
هر کیسه خون اهدایی می‌تواند جان سه نفر را نجات دهد، بنابراین می‌توان گفت اهداکنندگان خون در حقیقت زندگی را به دیگران هدیه می‌کنند، اما باید بدانیم امکان دریافت خون از همه اهداکنندگان وجود ندارد، هرچند افراد زیادی برای کمک به همنوع خود و برای رضای خدا به پایگاه‌های انتقال خون مراجعه می‌کنند، اما امکان دریافت خون از همه آنها وجود ندارد. افرادی که بعد از ۱۰ سالگی سابقه ابتلا به زردی دارند، همچنین کسانی که مبتلا و یا مشکوک به ابتلا به هپاتیت B و C و ایدز هستند نمی‌توانند خون اهدا کنند، علاوه بر این معتادان، کسانی که رابطه جنسی نامطمئن دارند و کسانی که فاکتورهای انعقادی تغلیظ شده دریافت می‌کنند و یا افرادی که اعمال جراحی سنگین مانند عمل قلب باز انجام داده‌اند نمی‌توانند اهدای خون داشته باشند و افراد نام برده جزو کسانی هستند که به طور دائم از اهدای خود معاف می‌شوند و نباید خون اهدا کنند.
در کنار کسانی که به طور دائم از اهدای خون معاف می‌شوند، کسانی هم هستند که به طور موقت نباید خون اهدا کنند؛ از جمله کسانی که بیمار شده‌اند و به طور موقت دارو مصرف می‌کنند و یا ناچار به تزریق واکسن هستند، همچنین افرادی که به تازگی عمل جراحی مانند عمل آپاندیس، جراحی‌های مربوط به شکستگی استخوان انجام داده‌اند به طور موقت از اهدای خون معاف هستند. کسانی که در دوره معافیت موقت اهدا هستند پس از برطرف شدن عامل به وجود آورنده و بعد از گذشت مدت زمان خاصی که توسط پزشک مصاحبه کننده تعیین می‌شود، می‌توانند مجدداً اهدای خون داشته باشند، کسانی که حجامت می‌کنند نیز در صورتی که حجامت با وسایل غیراستریل یا مشترک انجام شود می‌تواند انتقال دهنده ایدز، هپاتیت B و C باشد، بنابراین این افراد حداقل یک سال پس از حجامت مجاز به اهدای خون نیستند.
زنان و مردان چند بار در سال می‌توانند خون اهدا کنند؟
مردان هر سه ماه یک بار و زنان هم می‌توانند هر چهار ماه یک بار اهدای خون داشته باشند، اگر مشکلی در آزمایشاتی که روی خون اهداکنندگان انجام می‌شود وجود نداشته باشد کارت اهدای خون برای آنها صادر می‌شود، آزمایش هپاتیت B و C، آزمایش ایدز و سیفلیس از مهم‌ترین آزمایش‌هایی است که روی خون اهدا کنندگان انجام می‌شود. خون و فرآورده‌های خونی که از پایگاه‌های انتقال خون به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ارسال می‌شوند کاملاً سالم بوده و هیچ مشکلی ندارند.
باورهای نادرست تا چه حد بر اهدای خون در روزهای کرونایی مؤثر بوده است؟
هر چقدر موضوعی برای مردم ناشناخته باشد تلقی رمزآلود بودن آن بیشتر خواهد شد؛ بیماری کووید ۱۹ یکی از این موضوعات است که به دلیل جدید بودن نقل هر محفلی است، شیوع ویروس کرونا موجب شده تا بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی دستخوش تغییر شود و مردم این روزها باورهای نادرستی نسبت به اهدای خون در شرایط کرونایی دارند از جمله می‌توان به اینکه خون می‌تواند کرونا را منتقل کند اشاره کرد.
از نخستین روزهایی که شیوع کرونا در جهان افزایش یافت تا امروز هراز گاهی این پرسش مطرح می‌شود که آیا ممکن است ویروس کرونا از طریق خون و فرآورده‌های آن به دیگران سرایت کند، در پاسخ به این پرسش باید گفت هرگز چنین چیزی صحت ندارد. ویروس کرونا از طریق خون قابلیت سرایت ندارد و تعداد زیادی از ویروس‌های کرونا که تاکنون شناخته شده است، موجب ابتلا به طیفی از عفونت‌های دستگاه تنفسی در انسان‌ها می‌شود که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری‌های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند. ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است و عامل ابتلا به بیماری کووید ۱۹ است نیز مانند دیگر بیماری‌های که به آن اشاره شد یک بیماری تنفسی است و از طریق خون منتقل نمی‌شود.
آیا احتمال ابتلا به کرونا در مراکز انتقال خون وجود دارد؟
سازمان انتقال خون متولی تأمین و توزیع خون و فرآورده‌های خون سالم در ایران است، این سازمان مرکز درمانی نیست و در هیچ شرایطی میزبان شهروندان بیمار نبوده است، مراکز انتقال خون در سراسر کشور همواره در تلاش هستند تا سالم‌ترین اقشار جامعه را ترغیب به حضور در مراکز کنند و فرهنگ اهدای خون در جامعه نهادینه شود و عموم شهروندان آگاه هستند که در صورت ابتلا به هرگونه بیماری قابل سرایت از طریق خون و سایر بیماری‌های مسری، نباید به مراکز انتقال خون مراجعه کنند، بنابراین خطر شیوع ویروس کرونا در مراکز انتقال خون نه تنها زیاد نیست بلکه این مراکز از سالم‌ترین بخش‌های نظام سلامت و ادارات خدمت‌رسان در پاندمی کووید ۱۹ است، همچنین به طور مرتب تمام قسمت‌های مراکز انتقال خون ضدعفونی می‌شود.
محل و مراحل اهدای خون شامل فضاهای فیزیکی بخش‌های پذیرش، مشاوره، معاینه پزشکی، خون‌گیری، پذیرایی و استراحت پس از اهدای خون است، با توجه به وجود این چرخه تلاش شده است تا داوطلبان بدون معطلی مراحل را طی کنند و تا حد امکان وقفه‌ای در مراحل اهدای خون ایجاد نشود و سامانه نوبت دهی اینترنتی نیز به منظور اخذ نوبت در ساعات خلوت‌تر به آدرس nobatdehi.ibto.ir در دسترس شهروندان است تا داوطلب اهدای خون در ساعاتی که مدنظر دارد مراجعه کند، در ماه‌های اخیر از مراجعه داوطلبان اهدای خون کاسته شده است و بنابراین هیچ‌گونه ازدحامی در مراکز انتقال خون به چشم نمی‌خورد، از طرف دیگر فضاهای مسقف و سرباز جانبی مراکز انتقال خون نیز در اختیار اهداکنندگان گرامی خون است تا با هدف حفظ فاصله‌های فیزیکی از آن استفاده کنند.
در پاندمی کرونا میزان مصرف خون و فرآورده‌های خونی کاهش یافته است؟
در درمان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ چنانچه بیمار به دیگر بیماری‌های زمینه‌ای که نیازمند تزریق خون و فرآورده‌های آن است مبتلا نباشد نیازی به تزریق خون و فرآورده‌های خونی نیست، اما این مسئله موجب نشده است تا از میزان نیاز مراکز درمانی به خون و فرآورده‌های آن کاسته شود و خون امکان ذخیره بلندمدت مانند قرص، شربت‌ها و داروهای دیگر را ندارد و حتی قابل قیاس با مدت زمان نگهداری خوراک‌های کنسروی و یا دیگر اقلامی که در بحران‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد نیست و در زمان شیوع بیماری کووید ۱۹ بیماران مصرف کننده مستمر خون مانند بیماران تالاسمی، بیماران هموفیلی، بیماران مبتلا به سرطان همچنان به تزریق خون جهت حفظ سلامت و تکمیل درمان بیماری خود نیازمند هستند، پس نیاز به خون و فرآورده‌های خونی همیشگی است.
آیا اهدای خون موجب بیماری و ضعف سیستم ایمنی می‌شود؟
اهدای خون موجب ضعیف شدن بدن و یا کاسته شدن از سطح ایمنی آن نمی‌شود. برخی داوطلبان اهدای خون ممکن است چنانچه شب قبل از اهدای خون استراحت کافی نداشته یا وعده غذایی مناسب میل نکرده باشند در نخستین تجربه اهدای خون دچار سرگیجه‌ای موقت شوند که این ضعف موقتی است و در همه اهدا کنندگان نیز اتفاق نمی‌افتد، با این حال با برخی اقدامات پیشگیرانه می‌توان از آن جلوگیری کرد و تجربه بیاد ماندنی از کمک به دیگران را ثبت کرد، حجم مایع از دست رفته در ۲۴ ساعت پس از اهدای خون به بدن باز می‌گردد و سلول‌های خونی نیز سه تا چهار هفته پس از اهدای خون جایگزین می‌شوند، همچنین میزان آهنی که در خون اهدایی موجود است در شش تا هشت هفته پس از اهدای خون به طور کامل در بدن جایگزین می‌شود.
علت مشارکت کم بانوان در امر اهدای خون چیست؟
بانوان سه بار در سال می‌توانند برای اهدای خون مراجعه کنند، اما مشارکت آنها بسیار کمرنگ و حدود سه درصد است، عواملی مانند تغذیه نامناسب، بالا بودن میزان شیوع کم‌خونی بین زنان و اطلاعات ناکافی، از دلایل این مشارکت کمتر است، بیشتر خانم‌ها در کشور به دلیل ترس از مبتلا بودن به کم خونی برای اهدای خون نگران هستند، در حالی که هموگلوبین هر فرد در بدو مراجعه به پایگاه انتقال خون و پیش از خون‌گیری به طور دقیق بررسی می‌شود.
سازمان انتقال خون نیز تاکید دارد که در روزهای پاندمی کووید ۱۹ باید از ترددهای غیرضروری اجتناب کرد و تنها برای انجام امور ضروری از منزل خارج شد، نجات جان همنوعان یکی از ضروری‌ترین کارهاست، از هر سه نفر یک نفر در طول عمر به خون یا فرآورده‌های مشتق از آن نیازمند است و این آمار به خوبی ضرورت اهدای خون ه ویژه در بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی نشان می‌هد.
در حال حاضر وضعیت ذخیره خونی، آمار مراجعه کنندگان و اهدای پلاسمای کوویدی در استان چگونه است؟
ذخیره خون استان در حال حاضر بیش از سه روز است و به تمام گروه‌های خونی نیاز داریم، کرونا و فصل سرما ما را با کاهش ۳۰ درصدی آمار اهداکنندگان خون در استان مواجه کرده است و از همشهریان درخواست می‌کنیم برای اهدای خون مراجعه کنند و آن را یک امر ضروری بدانند. در حال حاضر روزانه ۳۵۰ نفر برای اهدای خون به مراکز انتقال خون استان اصفهان مراجعه می‌کنند و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که به طور میانگین روزانه حدود ۵۰۰ نفر برای اهدای خون مراجعه می‌کردند حدود ۳۰ درصد آمار مراجعه‌کنندگان برای اهدای خون کاهش یافته و به نقطه بحرانی بسیار نزدیک هستیم.
به طور میانگین روزانه حدود ۲۵ واحد پلاسما کوویدی در مراکز اهدای خون اصفهان دریافت می‌شود، آمار ابتلا به کرونا و نیاز به پلاسمای کوویدی برای درمان در استان اصفهان رو به افزایش است و نیاز روزانه مراکز درمانی استان نیز بسیار بیشتر از میزان دریافتی واحد پلاسما در مراکز انتقال خون است و پلاسماهای اهدایی جوابگوی نیاز مراکز درمانی استان نیست. نیاز به پلاسما کوویدی بسیار بالاست به ویژه در این چند روز که آمار مبتلایان بسیار افزایش یافته است و میزان درخواست پلاسما کوویدی به شدت افزایش یافته است.
توصیه شما برای مراجعان پس از اهدای خون چیست؟
پس از اهدای خون ۱۵ دقیقه در محل خون‌گیری استراحت کنید و از نوشیدنی و خوراکی که در اختیارتان قرار می‌گیرد استفاده کنید، از پوشش محل خون‌گیری مراقبت کنید و حداقل تا چهار ساعت پس از خون‌دهی بار سنگین بلند نکنید، خوردن غذاهای سالم و مایعات را پس از اهدای خون فراموش نکنید.
نظر شما