به گزارش خبرنگار ایمنا، تأمین امنیت فضاهای شهری از ضروریاتی است که با گسترش ساختار شهر، افزایش جمعیت و افرایش میزان مهاجرت‌ها، ابعاد تازه‌تری به خود گرفته است. شناخت و نظارتی که ساکنان قبلاً نسبت به یکدیگر داشتند بسیار کمتر شده و ضعیف شدن ساختارهای محلی نیز این وضعیت را تشدید کرده است.
امروزه تعاریف، مفاهیم و شاخصه‌های جدیدی در ادبیات شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری مطرح می‌شود تا بتواند با در نظر گرفتن شرایط خاص مکانی و زمانی امنیت فضاهای شهری را تأمین کند. این روزها آنچه به عنوان یک شاخصه مهم، در راستای تأمین عدالت اجتماعی در شهرها مدنظر قرار گرفته، تأمین امنیت برای همه اقشار جامعه شهری است.
تأمین امنیت فضاهای شهر به خصوص برای بانوان در شهرهای بزرگ به واسطه ترکیب جمعیتی متفاوت آنها دشوارتر است. همدان از جمله شهرهایی است که مسئله تأمین امنیت برای اقشار مختلف از جمله زنان همانند سایر شهرها، مطرح است.
صاحب محمدیان منصور، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان در این خصوص می‌گوید: حضور زنان در فضاهای شهری نماد امنیت آن فضاهاست و فضاهایی که صرفاً مردانه هستند از میزان امنیت کمتری برخوردارند.
وی می‌افزاید: در حال حاضر دو فضای شهری در همدان وجود دارد که از نظر تأمین امنیت قابل مقایسه با یکدیگر هستند، پیاده‌راه بوعلی و پیاده‌راه اکباتان؛ با اینکه در زمان ساخت این دو پیاده‌راه تأمین امنیت برای هر دو مدنظر قرار گرفت اما پیاده‌راه بوعلی از نظر امنیت اجتماعی در شرایط مساعدتری نسبت به اکباتان است و زنان حضور پر رنگ‌تری در آن دارند.
استقبال بیشتر بانوان و خانواده‌های همدانی از پیاده‌راه بوعلی
این کارشناس معماری ادامه می‌دهد: حضور زنان در پیاده‌راه اکباتان بسیار کمتر است و عملاً فضایی مردانه حاکم می‌شود، امنیت اجتماعی به شدت کاهش پیدا می‌کند و میزان توزیع مواد مخدر و دزدی بالاتر می‌رود.
وی اضافه می‌کند: اگر قرار باشد دو فضای شهری در همدان مثل پیاده‌راه اکباتان و بوعلی را بر اساس این شاخصه‌ها مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که در خیابان اکباتان بسیاری از این فاکتورها وجود ندارد و همین امر موجب شده تا خانواده‌ها از حدوداً ۱۵۰ متر به بعد در خیابان اکباتان حضور نداشته باشند و حتی حضور آنان در همان ۱۰۰ متر اول نیز نسبت به پیاده‌راه بوعلی کمتر باشد.
محمدیان منصور تاکید می‌کند: شهرساز باید فضا را به نحوی طراحی کند که انسان‌محور باشد و اگر شاخصه‌های انسان‌محوری مدنظر باشد، امنیت اجتماعی بالا رفته و حضور افراد و به تبع آن بانوان نیز بیشتر می‌شود.
مهمترین شاخصه‌های تأمین امنیت فضاهای شهری برای بانوان
این کارشناس معماری با بیان اینکه یکی از این فاکتورهای تأمین امنیت قلمروبندی است، می‌افزاید: وجود قلمروهایی در فضاهای شهری که نسبت به آنها حس تعلق داشته باشیم، به منظور تأمین امنیت ضروری است. در این راستا باید فضای شهری را سهم‌بندی و آن را با موانع فیزیکی جدا کنیم تا مجرمانی که با خودرو هستند یا خود خودرو به عنوان عنصری که امنیت را پایین می‌آورد، نتوانند در آن سهم یا قلمرو مشخص از شهر حضور پیدا کنند.
وی تاکید می‌کند: زمانی که یک شهروند در یک فضای خاصی از شهر راه می‌رود، اطمینان دارد که این قلمرو پیاده است و به همین دلیل احساس امنیت می‌کند به علاوه کنترل دسترسی به فضاهای شهری مختلف نیز اهمیت دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان تصریح می‌کند: به منظور کنترل دسترسی، مسیرهای پیاده، دوچرخه و مسیرهای خودرو محور از یکدیگر جدا می‌شود که این خود در تأمین امنیت کمک می‌کند. نظارت سازمان‌دهی شده از یک فضای شهری، توسط سازمان‌های شهری و نظارت طبیعی توسط مردم انجام می‌شود، زمانی که فضایی از نظر کیفی خوب باشد و مردم در آن حضور داشته باشند، چشمان ناظری وجود دارد که مانع وقوع جرم می‌شود.
محمدیان منصور اظهار می‌دارد: معمولاً فضاهایی که نفوذناپذیر است، تراکم ساختمانی و کوچه‌های پرپیچ و خم دارد و احتمال وقوع جرم در آنها بیشتر است، برعکس فضاهایی که شفاف‌تر است خوانایی بالاتری دارد و جرم کمتری در آن اتفاق می‌افتد.
وجود کاربری‌ها امنیت را افزایش می‌دهد
وی تاکید دارد: وجود کاربری‌هایی خاص در یک فضا نیز امنیت شهری را پایین می‌آورد به طور مثال چنانچه در منطقه‌ای تنها ادارات وجود داشته باشند این فضاها در ساعاتی از شبانه روز مثلاً از صبح تا ظهر پر رفت و آمد است و بعد از آن خالی از حضور انسان می‌شود.
این کارشناس معماری می‌گوید: وجود کاربری‌های مختلط از جمله کاربری‌های فرهنگی، اقتصادی، مذهبی و اجتماعی موجب شده تا حضور انسان‌ها در تمامی طول روز وجود داشته باشد، این آدم‌ها چشمان ناظری دارند که موجب می‌شود امنیت فضاهای شهری به خصوص برای زنان بالا برود.
محمدیان منصور با بیان اینکه بهبود کیفیت‌های محیطی و افزایش کیفیت فضاهای شهری موجب می‌شود اقشار مختلف مردم در فضا حضور داشته باشند، می‌گوید: کف‌سازی معابر، بالا بردن کیفیت مبلمان شهری و کیفیت روشنایی موجب حضور بیشتر شهروندان می‌شود، زمانی که تعداد انسان‌ها و چشمان ناظر به حد متناسبی برسد موجب سرزندگی فضای شهری شده، عملاً جرم و جنایت کمتر اتفاق می‌افتد و امنیت زنان در این فضاها بیشتر تأمین می‌شود.
وی به عامل فرهنگ نیز اشاره کرده و اضافه می‌کند: فرهنگ یک جامعه نیز به شدت روی فضاهای شهری اثرگذار است، زمانی که کلیت یک جامعه به موضوع انسان و زن توجه دارد حتی ممکن است با وجود کیفیت پایین محیط نیز تأمین امنیت در یک فضای شهری ممکن شود.
توجه به نیازهای اجتماعی در پیاده‌راه بوعلی
عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان پس از توضیح این شاخصه‌ها، به بیان شرایط دو پیاده‌راه اکباتان و بوعلی اشاره می‌کند و می‌گوید: بهبود کیفیت محیطی در هر دو پیاده‌راه اکباتان و بوعلی وجود دارد، میزان روشنایی، مبلمان شهری، کیفیت معابر و پوشش گیاهی تقریباً در هر دو برابر است.
محمدیان منصور می‌افزاید: خوانایی و نفوذپذیری نیز در هر دو برابر است. موانع فیزیکی، قلمروگرایی و نحوه طراحی در پیاده‌راه اکباتان و بوعلی یکسان است اما یک تفاوت میان این دو پیاده‌راه وجود دارد، یکی از فاکتورهای مهم بحث اختلاط کاربری است. در اکباتان این فاکتور وجود ندارد در حالی که یکی از عواملی که خانواده را به یک فضای شهری می‌کشاند وجود مراکز خرید، کاربری‌های تجاری و مغازه‌های جذاب است.
وی ادامه می‌دهد: با وجود اینکه یکی از سایت‌های تفریحی و تاریخی همدان در پیاده‌راه اکباتان قرار دارد اما کاربری‌های اقتصادی جذاب برای خانواده‌ها وجود ندارد و این موجب شده است که اکباتان جاذبه‌ای برای ورود خانواده و زنان نداشته باشد. زمانی که چشمان ناظر کاهش پیدا می‌کند مجرمان جای خود را پیدا می‌کنند و تمامی ناهنجاری‌ها همانجا شکل می‌گیرد.
این کارشناس معماری تصریح می‌کند: توجه به کالبد، اقتصاد، مباحث اجتماعی و زیست محیطی برای تأمین امنیت فضا بسیار مهم است اما ما تنها در مرحله کالبد هستیم و در طراحی شهری به مباحث اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی توجه نمی‌کنیم در حالی که نیازهای اجتماعی ضرورت بیشتری نسبت به نیازهای کالبدی دارد.
زنان همدان در فضاهای شهری مشکل امنیت ندارند
این موارد در حالی مطرح است که نرگس نورالله‌زاده، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان اصلاً بر وجود فضاهای ناامن در همدان تأیید نکرده و معتقد است: هیچ مشکلی در خصوص ناامنی به خصوص برای بانوان همدان نداشته‌ایم و از اینکه در یک مکان یا فضای عمومی مشکلی از نظر امنیتی پیش آمده باشد هیچ گزارشی نداریم.
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان تاکید دارد: به دلیل اینکه مشکلی در این زمینه وجود نداشته است، نیاز به اقدام خاصی نبوده است اما به طور کلی برای ایجاد فضاهای جدید، یکی از مباحثی که در حوزه امنیت ملاک عمل ما بوده است، نورپردازی و مناسب‌سازی گیاهان کاشته شده است.
وی توضیح می‌دهد: برخی گیاهان مانع دید شده و به خصوص شب هنگام جلوی دید عمومی را می‌گیرد اما برای سایر فضاهای شهر تا الان هیچ گزارش رسمی و غیررسمی نداشته‌ایم، البته نورپردازی باید به گونه‌ای باشد که تمامی فضاهای عمومی ما از روشنایی کافی برخوردار باشند.
عضو شورای شهر همدان ادامه می‌دهد: بعضاً فضاهایی وجود دارد که بزرگ است و با توجه به وسعتی که دارد، میزان نور آن کم و فضا تا حدی تاریک است در این راستا جلساتی با نیروی انتظامی داشته‌ایم.
نورالله‌زاده می‌گوید: استاندارد خاصی مدنظر آنان بود؛ اینکه فضاها حتماً نور لازم را داشته باشد. بر همان اساس برای احداث پارک‌ها و فضاهای جدید، این استاندارد را لحاظ می‌کنیم اما برای فضاهای کنونی شهر همدان مشکلی نداشته‌ایم.
وی اظهار می‌کند: البته سال‌های گذشته یکی دو مورد بحث‌هایی در مورد شمشادهایی که در فضاهای عمومی مانع دید می‌شوند وجود داشت و تاکید بر آن بود که این گیاهان از فضاهای شهری برداشته شوند و جایگزین شوند اما اکنون در خصوص نورپردازی و وجود این دست از گیاهان در فضاهای سبز و سایر فضاهای شهری مشکلی نداریم.
عضو شورای شهر همدان خاطرنشان می‌کند: فضاهای ناامنی که مانع حضور خانواده‌ها و بانوان در محلات سطح شهر همدان شود وجود ندارد البته فضاهایی بوده که محل تجمع معتادان می‌شده اما اصلاح و از میان برداشته شده است.
بیشتر بخوانید:
نظر شما