به گزارش خبرنگار ایمنا، تأمین امنیت زنان در شهر اگرچه وابسته به عوامل متعددی است اما تحقق آن پیچیده و دشوار نیست و تنها کافی است که ابعاد اجتماعی و کالبدی آن در نظر گرفته شود. آرامش، رشد، شکوفایی استعداد و خلاقیت و در نهایت رسیدن به تمامی کمالات انسانی زیرسایه امنیت محقق می‌شود.
تأمین امنیت اجتماعی زنان در شهر به ویژه در شهرهایی که مناطق حاشیه‌ای و بی‌دفاع دارند، دارای اهمیت بالایی بوده و تصمیم‌گیران باید در ایجاد و اصلاح فضاهای شهری به تحقق آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
یاسر قلی‌پور دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی شهری، با اشاره به این موضوع، امنیت را مقوله حائز اهمیت چه در سطح مدیریت کلان کشور و چه مدیریت‌های منطقه‌ای و محله‌ای می‌داند: این موضوع یکی از ویژگی‌های مهم توسعه پایدار شهری است و با توجه به اینکه جمعیت شهرها روبه افزایش است، ارتقای امنیت زنان در شهر اهیمت خود را بیشتر نشان می‌دهد.
آسیب‌پذیری بیشتر زنان در فضاهای بی‌دفاع شهری نسبت به مردان
وی تاکید می‌کند: می‌دانیم که توانایی دفاع از خود در زنان کمتر از مردان است یا بهتر بگوییم آسیب پذیری آنها از فضاهای بی دفاع شهری بیشتر است بنابراین مسئولان شهری باید با توجه به این نکته در تمامی نقاط حساس شهر از راهکارهای خاص ایمن سازی در ابعاد اجتماعی و ساختاری استفاده کنند.
قلی‌پور با بیان اینکه در مکان‌های بی‌دفاع شهری باید در راستای از بین بردن خطرات احتمالی برای زنان برنامه‌ریزی دقیق‌تری ب شود، تصریح می‌کند: یک نظریه معروفی است به نام "پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی" که باید به واسطه طراحی صحیح ساختار شهری به فضاهایی دست پیدا کرد که در آنها میزان ارتکاب جرم کاهش یابد.
او می‌افزاید: در برنامه‌ریزی فضاهای شهری که به تازگی در دست طراحی است یا فضاهایی که از قبل ساخته شده‌اند و حالا قرار است ایمن سازی شوند باید توجه داشت که بزهکاری‌ها و خطرات احتمالی در کدام ساعت از شبانه روز اتفاق می‌افتد. پس از احصای اطلاعات زمان‌بندی شده، باید علت آن نیز بررسی شده و موانع رسیدن به سطح برقراری امنیت در آن محدوده از بین برود به‌طور مثال در ساعات شب بسیاری از محیط‌های شهری از لحاظ داشتن نور محیطی استاندارد نیستند که می‌توان با نورپردازی مناسب برای ایمن‌سازی شهر در این ساعات اقدام کرد.
این کارشناس برنامه‌ریزی شهری می‌گوید: در شهرسازی ایران مانند اغلب شهرهای دنیا تحقق عدالت فضایی چالشی برای ارتقای امنیت زنان شده است به عبارت دیگر در محلاتی که نسبت به بافت اصلی شهر تفکیک اجتماعی و اقتصادی شده‌اند، تفاوت عوامل ساختاری در قسمت‌های مختلف از فضای شهری آن احساس می‌شود بنابراین می‌بینیم که میزان امنیت و همچنین احساس امنیت شهروندان زن در محله‌های کم برخوردار به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
قلی‌پور با بیان اینکه تحقق نیافتن عدالت فضایی شهر به یک عامل وابسته نیست و تمامی ابعاد اجتماعی اقتصادی و فرهنگی دست به دست هم می‌دهند تا باعث تفاوت در ساختار و فضای فیزیکی شهر شوند، اظهار می‌کند: برای از بین بردن خطرات و نا امنی‌ها همکاری تمامی ارگان‌ها و مدیریت شهری به همراه آموزش برای رشد و پرورش شهروندان سالم یک نیاز اصلی و مهم است.
همانطور که به آن اشاره شد، ارتقای آموزش‌های شهروندی، عدالت فضایی و ایمن‌سازی کالبدی محیط‌های شهری از عوامل بدیهی برای افزایش سطح امنیت زنان در شهرها محسوب می‌شود؛ موضوعی که فریده روشن، سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان نیز بر آن تاکید می‌کند: تأمین امنیت نیازی اساسی برای یک جامعه پویا بوده و معنای این کلمه در دو جنسیت مرد و زن تفاوتی ایجاد نمی‌کند. در مرحله اول، برای ایجاد این مهم نیروهای انتظامی و دستگاه‌های قانونگذار نقش آفرین هستند که باید چهارچوب‌های اولیه را تأمین و مشخص کنند و پس از آن اقدامات و عواملی نیز در حوزه کاری و اختیارات وظایف شهرداری‌ها و مدیران شهری تعریف می‌شود که باعث ارتقای سطح احساس امنیت و ایجاد امنیت برای جامعه و به ویژه زنان خواهد شد.
زنان حق استفاده برابر از فضاهای شهری را دارند
او ادامه می‌دهد: با این رویکرد، یکی از اقدامات شورا و مدیران شهری توجه به ایمن سازی فضاهای عمومی شهر بوده و برای اینکه به رشد و بالندگی فضاهای عمومی دست پیدا کنیم، باید ویژگی‌های کالبدی و کارکردهای اجتماعی آنها را در نظر بگیریم و این تنها راه مناسب برای رسیدن به رشد امنیت و بالندگی فضاهای عمومی است.
روشن می‌افزاید: تعاملات، برخوردها و تبادلات اجتماعی انواع فعالیت‌ها در فضاهای عمومی شهر شکل می‌دهد بنابراین برای اینکه به یک جامعه مدنی با سطح امنیت بالا دست پیدا کنیم ضروری است تا همه افراد فرصت‌های برابر، برای استفاده از این فضاها را داشته باشند.
او معتقد است: نه تنها در اصفهان بلکه در هر شهر دیگری زنان باید حق استفاده از فرصت‌های برابر شهری را داشته باشند و به دنبال این آزادی و امنیت، شهروندان به ویژه بانوان می‌توانند آزادانه و برابر از تمام حقوق اجتماعی خود برخوردار شوند.
روشن با تاکید بر اینکه یکی از شاخص‌های کیفیت فضاهای شهری برای زندگی، وجود امنیت و فضای ایمن شهری است تا موجب آسودگی خاطر و احساس امنیت زنان شود، تصریح می‌کند: براساس یکی از گزارش‌های سازمان ملل، امنیت محیطی و جانی ازمؤلفه‌های توسعه انسانی است به همین خاطر برای توسعه پایدار شهر نیز باید به ایمن سازی و ایجاد فضاهایی با کیفیت، آسایش و امنیت عمومی توجه ویژه‌ای شود.
نقش زنان محدود به خانه نیست
او با تاکید بر لزوم تأمین امنیت شغلی زنان در شهر، به توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی برای افزایش امنیت زنان اشاره کرده و ادامه می‌دهد: تا زمانی که همه مردم و شهروندان این تفکر را داشته باشند که زنان منحصراً ابزاری برای زندگی در خانه هستند و برای آنها در جامعه نقشی قائل نشوند، صحبت از امنیت شغلی برای این قشر از جامعه امری دور از دسترس خواهد بود بدین ترتیب زنان حق حضور کمتری در مجامع شهری و فضاهای عمومی پیدا می‌کنند.
روشن می‌گوید: این موارد قطعاً ریشه در نابرابری‌های جنسیتی دارد و هرچه جامعه بیشتر به سمت فضاهای برابر حرکت کند، قطعاً در زمینه‌های فرهنگی اجتماعی و قانونگذاری و همه رشته‌ها و عواملی که باعث می‌شود تا به امنیت و آسایش زنان توجه بیشتری شود به آن کمک می‌کند.
سخنگوی شورای شهر اصفهان با بیان اینکه تغییر این تفکر با آموزش صحیح محقق می‌شود، اضافه می‌کند: رعایت حقوق و فرصت‌های برابر برای تمامی شهروندان موجب می‌شود تا به این سمت برویم که در آموزش‌های شهروندی و عمومی خود نیز دقت بیشتری داشته باشیم.
روشن یکی از عواملی که باعث تنگ‌تر شدن حلقه امنیت شهروندان به خصوص در حوزه زنان می‌شود را نگاه نابرابر جنسیتی دانسته و می‌گوید: چه در حوزه شهر و چه در حوزه آموزش و پرورش؛ با اینکه دختران از لحاظ جسمی ضعیف‌تر و دارای حساسیت بیشتری هستند اما نباید تبعیض در آموزش دختران به وجود آید، این موضوع جای انتقاد دارد که در سنت آموزش هیچ گاه آموزش‌های رزمی یا فنونی که به دختران دفاع از خود را آموزش دهد نداشته‌ایم یا در برخورد با موضوع حجاب و عفاف مخاطب را فقط دختران و زنان قرار داده‌ایم در صورتی که چه زن و چه مرد باید در این موضوع باهم مشارکت داشته باشند.
او معتقد است: حتی نوع نگاه اشتباه مردان هنگام عبور و مرور زنان در شهر احساس امنیت آنها را دچار خدشه می‌کند؛ تمام این مشکلات به آموزش‌های مداوم و فرهنگ سازی مفید و دقیق نیاز دارد تا یکسری عقاید و هنجارهای درست و سالم را در جامعه ایجاد کند. همچنین باید در برنامه ریزی های شهری در مورد آموزش به زنان و دختران توجه بیشتر و بهتری شود.
روشن با بیان اینکه افزایش امنیت زنان تنها به امر آموزش وابسته نیست تاکید می‌کند: بعد دیگر ایجاد امنیت، خود زنان هستند که باید نسبت به خواسته‌های خود و ناعدالتی هایی که در برابر آنها رخ می‌دهد مطالبه‌گر باشند تا بتوانند از حقوق خود دفاع کنند و نباید نسبت به مشکلات و خواسته‌هایی که دارند بی تفاوت عمل کنند. علاوه بر این، موضوع فرهنگ سازی و آموزش‌هایی که نیاز است که به زنان و دختران و کل جامعه داده شود تا حلقه امنیت گسترده‌تر و محکم‌تر شود.
آنچه در اصفهان رخ داده است
او می‌گوید: تحقیقاتی که در اصفهان شده نشان می‌دهد مؤلفه‌های امنیت در مناطق و محلات به یک اندازه نیست و شاخص‌های امنیت در محلات شهر متفاوت است. درباره موضوع امنیت شهروندان کمیته‌های تخصصی مختلفی در شورای شهر تشکیل شده که با موضوع تفاوت درجه امنیت در نقاط مختلف مرتبط هستند و خروجی آن تحت عنوان "ساماندهی فضاهای بی دفاع شهری" بود در این پروژه شورا، نقاط مختلف شهری که از نظر امنیتی تأثیر منفی در زندگی بانوان دارند را شناسایی و بهسازی و ساماندهی آن را در دستور کار قرار داده است.
او با بیان اینکه تا کنون چهارصد نقطه ناامن توسط نیروی انتظامی شناسایی شده و توسط مناطق شهرداری و معاونت شهرسازی اصفهان در حال سازماندهی و رسیدگی است، ادامه می‌دهد: اصفهان به‌واسطه پیشینه روستایی و تاریخی که دارد، دارای دوهزار و ۲۸۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی و بافت ناکارآمد است؛ این نوع بافت از لحاظ ریزدانگی ناپایدار است یعنی خطر خراب شدن دیوارها روی عابران و ریزش آنها بسیار زیاد است و همچنین هنگام آتش سوزی امکان خدمت رسانی به این مکان‌ها نیست. علاوه بر این، این بافت‌ها دارای کوچه‌های تنگ و باریکی است که زمینه را برای وقوع جرم مساعد می‌کند به همین جهت امنیت شهروندان زن را نیز به خطر می‌اندازد.
او می‌گوید: یکی از وظایف و اقدامات دفاتر تسهیلگری، ساماندهی بافت‌ها و فضاهایی است که احتمال وقوع جرم در آن زیاد است که با مشارکت مدیران منطقه شناسایی و ساماندهی می‌شود.
روشن نیاز به استفاده از فضاهای عمومی و آموزش و تفریح در محیط کار را از مهم‌ترین نیازهای شهروندی می‌داند و اضافه می‌کند: این نیاز در برنامه ریزی شهری برای چگونه رفتار کردن در فضاهای شهری اضفهان، مناطق مسکونی و نوع تحرک آزادانه شهروندان مورد توجه قرار گرفته است. همچنین حمل و نقل عمومی یکی از فرصت‌های ایجاد شده برای بدست آوردن فرصت برابر، برای همه شهروندان ازطریق فضاهای عمومی و شهری است که سعی شده در اصفهان به آن توجه مطلوبی بشود.
این عضو شورای شهر اصفهان می‌گوید: سعی شده با اقداماتی همچون تأمین نور مناسب در تاریکی شب در خیابان‌ها و کوچه‌های کم رفت و آمد، ساماندهی فضاهای بی دفاع شهری و مکان‌های گریز در هنگام وقوع جرایم، ایمن‌سازی اتوبوس‌ها و جلوگیری از پوشانده شدن پنجره آنها با پوسترهای تبلیغاتی و ساماندهی پل‌های عابر پیاده و کاهش موانعی که دید به آن را کم می‌کند، احساس امنیت زنان در شهر افزایش یابد.
فضاهای جدید برای زنان اصفهان امن ساخته می‌شود
روشنر بر این موضوع تاکید کرده که فضاهای جدید شهر باید عاری از نقاط بی دفاع باشند و در شورای برنامه‌ریزی، موضوع امنیت این مکان‌ها با استفاده از نورپردازی مناسب در شب، ساماندهی و به حداقل رساندن موقعیت ارتکاب جرم تاکید و اجرا می‌شود. این موضوعات در "شورای سیاستگذاری طرح‌ها" که معمولاً چهارشنبه‌ها بعدازظهر به ریاست معاونت شهرسازی شهردار اصفهان انجام می‌شود برای طرح‌هایی که در آینده قرار است برای افزایش امنیت شهری انجام شود اشاره و تعیین تکلیف می‌شود.
او درباره لزوم تأمین امنیت زنان در فضاهای آموزشی و پژوهشی شهر نیز می‌گوید: مراکز علمی و پژوهشی مراکزی هستند که جزو فضاهای عمومی شهری محسوب نمی‌شود زیرا بخشی از آنها دولتی و نیمه دولتی است و در فضاهای اختصاصی قرار دارند و مدیریت شهری تنها با رویکرد پیشگیرانه، از طریق آموزش و فرهنگ سازی شهروندان می‌تواند میزان آسیب و خطرات را در این گونه مراکز کاهش دهد.
روشن تصریح می‌کند: در مواجهه با کاهش آسیب‌های اجتماعی نیز باید به این نکته توجه داشت که در برنامه‌های شهری و اجتماعی اقدامات و آموزش‌های خاصی ارائه شود؛ همچنین آگاهی بخشی به جامعه و به ویژه زن‌ها در زمینه جرم و پیشگیری از آن از بخش عظیمی از خطرات احتمالی برای امنیت را جلوگیری می‌کند.
نظر شما