به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرها در شرایط کنونی که با رشد شتابان و خلق مستمر مسائل و موضوعات جدید مواجه هستند به سختی اداره می‌شوند. از طرفی در دنیای کنونی مانند سابق مدیریت شهری فقط بر امور فیزیکی و کالبدی و توسعه افقی و عمودی شهر اتکا نداشته و در مفهوم توسعه یافتگی به شهرها بسان موجودی زنده که دارای وجوه فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است نگاه می‌شود.
اداره شهرها در گذشته آنچنان با مشکلات جاری همچون آلودگی زیست‌محیطی، بد مسکنی، ترافیک شهری، امنیت، اشباع زیرساخت‌ها، کمبود سرانه‌های خدماتی و سیل عظیم جمعیت دست به گریبان بود که موضوعات مهم‌تری چون فقر، کمبود سرانه‌های اقتصادی و فرهنگی، ساماندهی اقشار بحران‌زا چون گرسنه‌ها، معتادان، کودکان کار، بی‌خانمان‌ها، بیکاران، ضعف فرهنگ زندگی شهری، ضعف روحیه مشارکت‌پذیری در امور شهری، ضعف مطالبه‌گری و فقدان فرهنگ رانندگی مورد غفلت قرار گرفت الگویی که همچنان در بسیاری از شهرهای توسعه نیافته دنبال می‌شود.
نباید این موضوع فراموش شود که هرگونه تصمیم‌گیری، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در اداره‌ی شهر و نحوه مدیریت و راهبرد توسعه آن تحت تأثیر نظام حاکم بر یک کشور و ایدئولوژی و تفکرات و نگرش حاکمان آن است بنابراین با نگاهی توسعه‌نگر مدیریت شهری، دیگر صرفاً مدیریت مشکلات شهر را بر عهده ندارد بلکه فراتر از این موضوع، راهبری شهر به سوی توسعه همه‌جانبه و پایدار را بر عهده خواهد داشت.
از سوی دیگر با ابلاغ چشم‌انداز ۱۴۰۴ و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی ضرورت دارد که چشم‌انداز و برنامه راهبردی شهرها (CDS) بر این مبنا تهیه، تدوین و اجرا شود زیرا ایران اسلامی زمانی به اهداف چشم‌انداز ۱۴۰۴ خواهد رسید که شهرهای آن به قابلیت الزام رسیده باشد. کلانشهر اراک از این قاعده مستثنی نبوده و توسط شورای پنجم سندی با عنوان «سند راهبردی چشم‌انداز ۲۰ ساله شهر اراک» برای توسعه این کلانشهر مطرح و به تازگی تصویب شده است.
از این رو و به بهانه امروز (۲۸ مهرماه) که به نام روز اراک نامگذاری شده است، مرتضی سورانه، رئیس شورای اسلامی شهر اراک در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، به ابعاد و زوایای پنهان این سند پرداخته و روند مطالعاتی و پژوهشی آن را تشریح کرده که متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
توسعه شهر اراک در سال‌های اخیر بر اساس چه برنامه و چشم‌اندازی بوده است؟
طبیعتاً توسعه مفهوم گسترده‌ای دارد که در برخی موارد با بعضی از نقطه نظرها و سلیقه‌ها مواجه می‌شود به عنوان مثال در کشور ما در مقابل واژه توسعه بعضی مقاومت‌ها وجود دارد، یعنی برخی افراد هستند با لفظ توسعه مخالف هستند و عنوان می‌کنند توسعه به معنای « Development» نسخه غرب است و برگرفته از اندیشه‌های مدیریتی غرب بوده و مغایر با اندیشه بومی ما است. بنده قصد ندارم روی معنی توسعه مانور بدهم ولی به هر حال برنامه‌ریزی برای پیشرفت و رشد شهر نیاز به یک رفتار عقلانی دارد و در مدیریت اصل مهم برای رشد، پیشرفت که همان توسعه است فاکتور بسیار مهمی است که باید بر پایه برنامه باشد.
تدوین هر برنامه‌ای باید مبتنی بر اسناد بالادستی باشد، اسنادی که کارشناسی و بر مبنای کار مطالعاتی تدوین شده است؛ علاوه بر آن وضعیت موجود مشخص و شاخص‌های آن تعیین شده باشد تا بتوان بر اساس مبنای موجود به ترسیم آینده پرداخت. اینکه شاخص‌ها را چگونه ارتقا دهیم تا به هدف و چشم‌انداز مورد نظر دست پیدا کنیم در برنامه‌ریزی بسیار مهم است.
همه این موارد ادبیات مسئله است اما اینکه این مسئله را حل و اجرایی کنیم نیازمند دسترسی به یک سری منابع و دستمایه‌هایی است که یکی از آن‌ها تحقیق، پژوهش و یافتن داده‌های اصلی از مسئله است. تا جایی که بنده اطلاع دارم در اراک سند موثق و مطمئنی برای توسعه شهری در تمامی ابعاد شهر وجود نداشته است به همین جهت در شورای پنجم یکی از اولویت‌های ما این بود که باید توسعه شهر اراک بر اساس چشم‌اندازی تعریف شود به همین دلیل شورا، شهرداری را ملزم کرده که نسبت به این مسئله اقدام کند و «سند چشم‌انداز ۱۴۲۰ برای اراک» تهیه شود.
برای محقق شدن این امر با یک شرکت متخصص رایزنی شد و نهایتاً شورای شهر معیارها را گفت و شرکت مطالعات خود را شروع کرد و تقریباً سه سال و نیم زمان برد تا این سند چشم‌انداز تهیه شود.
این شرکت در استان مرکزی مستقر است؟
خیر، این شرکت در تهران در حال فعالیت است و پس از آنکه سند چشم‌انداز اراک را ارائه داد در خردادماه سال جاری و در صحن علنی شورای شهر به تصویب رسید و با عنوان برنامه اراک ۱۴۲۰ به شهرداری ابلاغ شد.
این سند در چهار برش مقطع پنج‌ساله و یا بر مبنای مدت‌زمان هر دوره از شورای شهر به پنج برش چهار ساله تدوین شده است که شوراها می‌توانند بر مبنای این سند چشم‌انداز، برنامه‌ریزی کرده و اعتبار تخصیص دهند تا بتوانند به اهداف سند در افق ۱۴۲۰ به‌طور کامل دست پیدا کنند.
با توجه به اهمیت بوم‌شناسی و جامعه‌شناسی در تدوین سند چشم‌انداز، چرا تدوین برنامه اراک ۱۴۲۰ به یک شرکت بومی سپرده نشد؟
امور اجرایی در اختیار شورای شهر نیست بلکه شورای شهر تصویب می‌کند که لایحه، طرح و پیشنهادی که به شورا می‌رسد آن را بررسی و در نهایت تصویب می‌کند و برای اجرا به شهرداری ابلاغ می‌شود و به دلیل اینکه مجری شهرداری است شورا نمی‌تواند برای اجرا قید و بند بگذارد و آن را محدود کند. معمولاً برنامه‌هایی که در شهرداری اجرا می‌شود تابع تشریفات قانونی است، تشریفات قانونی اعم از مزایده یا مناقصه به‌هرحال این امور شیوه خود را دارد و فراخوان انجام می‌شود و طبیعی است در این فراخوان چه افراد بومی و چه افراد غیربومی شرکت کنند.
پس بر اساس صحبت‌های شما انتخاب شرکت مجری برای تدوین سند چشم‌انداز بر اساس برگزاری مناقصه بوده است؟
قطعاً شیوه انتخاب شرکت مناقصه‌ای بوده و با فراخوان انجام شده است.
با توجه به اینکه شورای پنجم آخرین سال فعالیت خود را طی می‌کند، این سند چقدر ضمانت اجرایی در دوره‌های بعدی شورای شهر را دارد؟
یکی از نگرانی در شوراها بارها مطرح شده و خود بنده هم از افراد متذکر برای تصویب این سند بودم این است که چه تضمینی وجود دارد تیم بعدی که به شورای شهر راه پیدا می‌کند با شورای پنجم همفکر و هم سلیقه باشند و این سند را بپذیرند و پایبند به اجرای این سند باشند ولی برخی از اعضای شورای شهر با اغماض و تسامح از کنار این موضوع گذشتند در واقع اکثریتی در شورای شهر با یک نوع نگاهی خوش‌بینانه به این موضوع نگاه کردند و فرض را بر این گرفتند که تیم بعدی شورای شهر قطعاً پایبند به اجرای این برنامه هستند و نیاز به تکرار تجربه نیستند.
یعنی امکان دارد این سند ضمانت اجرایی نداشته باشد؟
بنده هم با نظر شما موافقم این سند ممکن است ضمانت اجرایی نداشته باشد اگرچه ۵۰۰ میلیون تومان برای تدوین آن هزینه شده است؛ به‌هرحال هزینه کمی نیست و اموال عمومی و بیت‌المال مردم است.
به‌عنوان ریاست جدید شورا با اجرای این طرح مخالف هستید یا موافق؟
با تدوین برنامه و تعیین چشم‌انداز قطعاً موافق هستم زیرا تعیین شاخص وضع موجود و اندازه‌گیری وضع مطلوب برای توسعه هر شهری امری مهم و ضروری است و نباید منکر این قضیه شویم که یک مدیر باید توسعه‌نگر و توسعه‌گرا باشد و برای آینده خود طرح و برنامه داشته باشد. بنده به هیچ وجه منکر و مخالف تدوین سند چشم انذار برای شهر اراک نیستم و حمایت می‌کنم ولی بر روی ضمانت اجرایی و میزان عقلانیت آیندگان در اجرای این سند حرف دارم.
آیا بحث پیاده‌محوری و انسان‌مداری هم از محورهای سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک در سال ۱۴۲۰ بوده است؟
تمامی ابعاد عمرانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر توسط شرکت مجری بررسی بر اساس توزیع پرسشنامه و نظرسنجی انجام شده است، طبیعتاً یکی از محورهای مهم این سند، شهر انسان‌محور بوده است، شهری که در مرکز آن جدا از آلاینده‌های دودزا آلاینده‌های صوتی به کمترین حد ممکن برسد و در این سند جدا از بهداشت محیطی بحث بهداشت روان هم مطرح است البته این رویکرد نه‌تنها در اراک در بسیاری از شهرهای دنیا رویکرد انسان‌محور به‌جای رویکرد خودرومحوری است.
برخی از افراد صاحب‌نظر فرهنگی و مذهبی عقیده دارند که پایه شهر استان محور در توسعه شهری بر مبنای سکولاریسم است و این امر را ترویج می‌کنند، شما به‌عنوان ریاست شورا آن را قبول دارید؟
بیم آن را دارم که این پرسش شما دستاویزی برای بعضی افرادی شود که به شیوه‌های مختلف به دنبال ایجاد چالش و تنش هستند ولی واقعیت این است که ما به‌عنوان مسئولان و مدیران شهری که مسئولیت مدیریت شهر و تامین رفاه حال شهروندان به ما محول شده است به این نتیجه رسیدیم که توسعه شهر اراک نیاز به برنامه و چشم‌انداز دارد اجرای تدوین سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک ترویج سکولاریسم نیست.
زمزمه‌هایی مطرح است که تدوین سند چشم‌انداز توسعه شهر اراک بر اساس سرفصل‌ها و محورهای یونیسف بوده است، شما این موضوع را تأیید می‌کنید؟
خیر، بنده این موضوع را تکذیب می‌کنم. طرح اینگونه موضوع در رسانه یک بحث انحرافی ایجاد می‌شود که تدوین سند توسعه شهر اراک توسط شورای شهر ختم به موضوعات و ابهامات چالش آفرین در حوزه شهری می‌شود.
سند توسعه شهری اراک در سال ۱۴۲۰ یک کتاب است که بالغ بر دو الی سه هزار صفحه کار مطالعاتی روی آن شده و در ۱۰ گام تدوین شده است. هر گام این سند در شورای شهر بررسی و پس از تأیید آن، گام بعدی تأیید شده است.
با توجه به اینکه طرح‌ها و اقدامات مهم حوزه اجتماعی هر استان باید مورد تأیید هیئت اندیشه‌ورز استانداری‌ها باشد، سند چشم‌انداز اراک تأیید این هیئت را دارد؟
بله، اجرای این سند مصوبه هیئت اندیشه‌ورز استان را دارد و شرکت متولی نه تنها با هیئت اندیشه‌ورز بلکه با تمامی مبادی که قانونی باشند و نظرشان اثرگذار باشد وارد بحث شده و از نقطه نظرات آن‌ها استفاده کرده است.
نظر شما