چرا عذرخواهی مسعود فراستی مهم است؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، در برنامه بعدی کتاب‌باز فراستی از مخاطبان این برنامه تلویزیونی به دلیل اشتباهات فاحش خود در خوانش شاهنامه عذرخواهی نمود. این منتقد با حضور جلوی دوربین کتاب باز با اعتراف به اشتباهاتش گفت: من شاهنامه را بد خوانده‌ام و بهانه‌ای برای فرار از این اتهام ندارم. نباید وارد مدیومی می‌شدم که شناختی از آن ندارم. این یک نمره صفر در کارنامه من است.‌

فراستی در ادامه به نقد خود پرداخت و گفت: "اگر نتوانم خودم را نقد کنم، منتقد نیستم. خدا به من لطف کرده که چنین اشتباهی را مرتکب شوم تا بفهمم کجا ایستاده‌ام. نقد، استثنا ندارد. آدمی که بی نیاز به نقد باشد، مُرده است. من با این اتفاق فهمیدم نباید وارد حوزه‌ای می‌شدم که تخصصی در آن ندارم. مدیوم من سینما، رمان و داستان کوتاه است. فهمیدم که در شعر و البته موسیقی نباید ورود کنم، به خصوص شعر کلاسیک ایران که اصلاً شوخی بردار نیست. این اشتباه، یک نمره صفر برای من است. "

عذرخواهی و اعتراف به اشتباه جلوی دوربین و زیر نگاه سنگین میلیون‌ها مخاطب، از سوی فراستی، یک اتفاق مهم بشمار می‌رود که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و جامعه داشت. اما چرا عذرخواهی فراستی تا این اندازه مهم است؟

مسعود فراستی، منتقد سینما و تحصیل کرده اروپا است. او تا کنون بیش از ۲۲ کتاب تألیف و ترجمه کرده است که می‌توان به "افسانه چارلی چاپلین"، "کارناوال فدریکو فلینی"، "اسطوره سینما: جان فورد و سینمایش" و "لذت نقد" اشاره کرد. این منتقد سینما از آغاز برنامه سینمایی هفت با اجرای فریدون جیرانی و صحبت‌های صریح، بی پرده و تا حدود زیادی توهین آمیزش درباره فیلم‌ها و فیلمسازان، تبدیل به چهره‌ای شناخته شده شد.

با آنکه برنامه هفت تا کنون پنج بار دچار تغییر و تحولات، از جمله تغییر مجری و ترکیب برنامه شده است، اما همچنان مسعود فراستی به عنوان یک ستون ثابت در این برنامه حضور دارد. با آنکه حضورش به عنوان منتقد ثابت این برنامه سینمایی به دلیل اظهار نظرهای خارج از عرف و بعضاً نقدهای مغرضانه، به مذاق اکثر سینماگران خوش نمی‌آید، اما او همچنان صاحب کرسی خود در این برنامه است.

عذرخواهی فراستی جلوی دوربین مهم است، چون او همواره به مثابه یک دانای کل، به همین دوربین زل زده و با ادبیاتی تند و توهین‌آمیز، سینماگران و آثارشان را زیر سوال برده است. اعتراف به اشتباه فراستی مهم است چون او به عنوان یک منتقد، کمتر موضع بی‌طرفانه خود را حفظ کرده و به نظر می‌رسد، فیلم‌ها را با توجه به پیشینه سازندگانشان به بوته نقد می‌کشد. عذرخواهی فراستی مهم است چون او اهانت به سینماگران را در یک برنامه تلویزیونی، حق طبیعی خود دانسته و از به کار بردن جملات رکیک و زننده در مورد آنها و آثارشان ابایی ندارد. عذرخواهی فراستی مهم است چون او نظر خود را همواره ارجح می‌داند و حالا دیگر به عنوان منتقدی شناخته می‌شود که از نظر او همه فیلم‌ها بی ارزش هستند مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.

فراستی لذت می‌برد از آنکه نظرش مخالف نظر اکثریت باشد. مثلاً سینمای اصغر فرهادی که در دنیا ستایش می‌شود، از نظر او سطحی و فاقد ارزش است اما مثلاً فیلم متوسطی همچون شرط اول که یک کمدی معمولی است را در حد یک شاهکار ارتقا می‌بخشد.

در نشست مطبوعاتی فیلم "روز صفر"، ناگهان بلند شده و پشت میکروفون می‌رود و در مدح این فیلم سخن‌ها می‌گوید. با این پیشینه‌ای که فراستی برای خود ساخته، بار دیگر به ریسمان نقد چنگ انداخت تا خودش را نجات دهد. در واقع او با نقد تند و تیز خودش، هوشمندانه خودش را خرید تا با عذرخواهی جلوی دوربین، محبوبیتی برای خود دست و پا کند.

در ادامه به برخی از اظهار نظرهای این منتقد درباره تعدادی از آثار سینمایی و سینماگران اشاره می‌کنیم تا با ادبیات او بیشتر آشنا شده و متوجه شوید چرا عذرخواهی او تا این اندازه مهم است.

جنجال در دورهمی

مسعود فراستی در یکی از برنامه‌های دورهمی، مهمان مهران مدیری بود. او درباره این برنامه گفت: "من دورهمی را نمی‌بینم، یک بار سه دقیقه از آن را دیدم و به نظرم افتضاح بود. خود شما یک زمانی برنامه‌های طنز عالی می‌ساختید، مخصوصاً در دهه ۷۰ و ۸۰. اما الان اصلاً اینگونه نیست و به نظرم هیولا بسیار بد بود، سعی کن دوباره مانند سابق شوی مهران جان! "

او همچنین با مبتذل خواندن سینمای کمدی ایران و نام بردن از فیلم‌هایی همچون هزارپا و رحمان ۱۴۰۰ گفت: "ای مردم ایران! این فیلم‌های آشغال را نبینید. تهیه کنندگان آمده‌اند شما را بچاپند. به خودتان احترام بگذارید. "

پوریا ذوالفقاری، منتقد سینما در پاسخ به این سخن و دیگر مواردی که فراستی در دورهمی گفت، در اینستاگرامش نوشت: "مسعود فراستی آخرین منتقدی است که حق دارد از زوال سلیقه مخاطبان سینمای ایران گله کند. "

متهم کردن کمال تبریزی به وطن فروشی

در یکی از برنامه‌های هفت، فراستی هنگام نقد فیلم "دونده زمین"، به کارگردانی کمال تبریزی، با متهم کردن این کارگردان به وطن فروشی گفت: "کارگردان و تهیه کننده محترم در جایی گفته‌اند که این فیلم نقدی بر هشت ساله دولت قبل است. فیلم ابداً علیه دولت قبل نیست. فیلم علیه مردم است. فیلم به شدت بی غیرت است. همان بی غیرتی که اخیراً آیت‌الله جوادی آملی بر آن اشاره کردند که فروش خانه و مملکت به بیگانه مصداق کامل بی غیرتی است. ما دیاثت فرهنگی و هنری هم داریم که متأسفانه فیلم، چنین دیاثت و فروش غیرتی در آن است. "

بی احترامی به مردم

در یکی دیگر از برنامه‌های هفت و در هنگام نقد فیلم "مطرب"، فراستی از انتقاد از فیلمساز گذر کرد و نوک پیکان انتقادش را به سوی مخاطبان این فیلم گرفت و گفت اکثر تماشاگران مطرب، از طبقه متوسط و از نظر فرهنگی لمپن هستند.

پرویز پرستویی در واکنش به این توهین در اینستاگرام خود نوشت: "چرا باید مردمی را که با این همه مشکلات، دست و پنجه نرم می‌کنند و ساعاتی را انتخاب می‌کنند که با خانواده شان به دیدن این فیلم بروند، لمپن و بی فرهنگ خطاب کنیم. "

مهرجویی دنیا ندارد

نظر فراستی درباره سینمای داریوش مهرجویی این است: "به نظرم مهمان مامان کاملاً فاجعه است. مهرجویی کارگردانی است که خودش هیچ وقت دنیایی نداشته است. او جیمز باند بوده، گاو ساخته، هالو شده اما دنیا نداشته است. مهرجویی سینما را تا حدی در سطح سینمای ایران بلد بوده، ولی الان دیگر بلد نیست. با همان سینمایی که بلد بوده، مد روز بوده است. یک روز هامونی بوده و یک روز عرفانی و روز دیگر هم بماند. اگر بخواهیم راجع به او تماتیک حرف بزنیم، هیچ وقت نمی‌توانیم او را پیدا کنیم. شاید ادعا داشته باشد، اما باز هم می‌گویم دنیا ندارد. "

خانه پدری فیلمی ضد ایرانی است

فراستی بعد از اکران فیلم خانه پدری در جشنواره فیلم فجر گفت: "ریختن کلی آدم بدون شخصیت پردازی در خانه خوش آب و رنگ قدیمی و پیگیری سر هم بندی شده سرنوشت آنها در طول دهه‌ها. یک ایده نیم خطی تکان دهنده که می‌توانست نقدی آسیب شناسانه بر خرافات باشد و ناموس پرستی ارتجاعی و ضد انسانی، که تبدیل به فیلمی ضد ایرانی شده است. "

او با تاکید بر اینکه این فیلم باید توقیف شود گفت: "یک چیز دیگر پشت این فیلم است که بدتر از همه اینهاست و من نمی‌فهمم روشنفکران از چه چیزی خوششان می‌آید. این فیلم ضد ایرانی و ضد ملی است. کاملاً معلوم است که مضمون این فیلم وطن فروشی است و تعارف هم نداریم. "

همه چیز فروشنده بد است

فراستی در برنامه هفت، درباره فیلم فروشنده که موفق به کسب جایزه اسکار شد گفت: "فروشنده در همه زمینه‌ها، ماقبل بد است. در زمینه فیلمنامه، هنوز فیلمنامه نیست و دو کانسپت است. در زمینه کارگردانی آنقدر بد است که اگر کسی غیر از فرهادی آن را کارگردانی کرده بود، هو می‌کردند! اشتباهات فاحشی دارد. بیش از ۴۰ جامپ کات در تئاتر داریم. دوربین به جای رو دست، روی کول است! "

او افزود: "اصل فیلمنامه که درباره تجاوز بوده است از اساس حذف شده است. این ترفند فرهادی است که نمی‌تواند تعلیق یا سوسپانس ایجاد کند و لذا با حذف یک بخش اصلی، غافلگیری در بخش انتهایی فیلم ایجاد می‌کند. تعلیق، کارگردان خودش را می‌طلبد. "