به گزارش ایمنا، خورشید نخستین روز پاییز تازه طلوع کرده بود که سایه هواپیماها در عراق ظاهر شد. آنها همراه با نور صبح گاهی از شرق می‌آمدند و صدای غرش موتورهایشان از وقوع اتفاقی ناگوار برای رئیس جمهور مادام‌العمر عراق خبر می‌داد.
روز اول مهرماه سال ۱۳۵۹ بود که عراق ناگهان گرفتار یک عملیات گسترده هوایی از جانب ایران شد؛ در پاسخ به اتفاقی که روز قبلش در آخرین روز تابستان افتاده بود.
صدام جنگ را با ورود نیروهای زمینی‌اش به ایران و بمباران هوایی فرودگاه‌های اهواز، تهران، همدان، سنندج، تبریز، بوشهر، کرمانشاه و اسلام آباد در ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹ آغاز کرده و ۳ ساعت پس از آن، طعم نخستین پاسخ ایران را چشیده بود.
۸ جنگنده فانتوم ایرانی در عملیاتی به نام "انتقام" دو پایگاه هوایی شعبیه و کوت را در خاک عراق بمباران کردند.
انتقام عملیات کوچکی بود و چیزی برای سرگرم کردن عراقی‌ها بود تا عملیات اصلی زیر نظر فرمانده وقت نیروی هوایی ایران طرح‌ریزی شود.
سرلشکر جواد فکوری، دستور طرح‌ریزی عملیات هوایی گسترده به خاک عراق را صادر و و طرح ۹۹ صفحه‌ای آن در آخرین دقایق ۳۱ شهریورماه آماده شد.
تا صبح، پایگاه‌های هوایی تهران، همدان، بوشهر، تبریز، دزفول، شیراز و اصفهان مشغول آماده سازی هواپیماهایی بودند که باید باید با طلوع خورشید، عملیات را آغاز می‌کردند.
نخستین روز پاییز آخرین دهه ۵۰ خورشیدی، برای عراق خوشایند نشد. عملیات "سایه البرز" که طرح عملیاتی‌اش "کمان ۹۹" نام داشت، همزمان با نخستین دقایق بامداد آغاز شد.
فانتوم‌های اف ۴ پایگاه هوایی همدان، نخستین گروهی بودند که به سمت عراق پرواز کردند. آنها بدون سوخت‌گیری وارد عراق شده و اهداف خود را بمباران کردند.
۲ دقیقه بعد، فانتوم‌های تهران به سمت مرز پرواز کرده و با سوخت‌گیری هوایی، وارد عراق شدند؛ چند دقیقه بعدش نوبت فانتوم‌های بوشهر بود که با سوخت‌گیری هوایی در مرز عراق، به خاک این کشور وارد شوند.
عراق که پدافند هوایی‌اش، پیش از حمله با انجام عملیاتی از سوی ایران از کار افتاده بود، سردرگم و دستپاچه قدرت بمب‌های فانتوم‌های ایرانی قرار گرفته بود که اف ۵ های تبریز و دزفول نیز کار خود را آغاز کرده و با وارد شدن به خاک عراق، اهداف خود را بمباران می‌کنند.
دقایقی از این حمله نمی‌گذرد که موج دوم عملیات آغاز می‌شود. فانتوم‌های تهران به سمت پایتخت عراق پرواز می‌کنند؛ پدافند هوایی بغداد آسمان شهر را گلوله باران می‌کند، اما بمب‌افکن‌های فانتوم موفق می‌شوند خود را به پایگاه الرشید و فرودگاه بین‌المللی بغداد برسانند و این اهداف را بمباران کنند.
عراق تا ظهر آن روز، شاهد حضور ۱۴۰ فروند هواپیمای بمب‌افکن در آسمانش بود؛ جنگنده‌هایی که با پشتیبانی اف ۱۴ های لب مرز، خود را به فرودگاه‌های ایران برگرداندند.
خورشید که در غرب عراق غروب کرد، گزارش این عملیات روی میز صدام بود. پایگاه‌های هوایی بغداد، العماره، نینوا، ذی‌قاز، بصره و کرکوک ویران شده و فرودگاه‌های اصلی کشور از کار افتاده بودند.
دو پالایشگاه نفت کرکوک و بصره خسارات بالایی دیده و مخازن نفت موصل و تأسیسات گازی کرکوک به شدت آسیب دیده بودند؛ اینها جدای از لطماتی بود که به پل‌های ارتباطی، تأسیسات نظامی و هواپیماهای جنگی عراق وارد شده بود و این کشور تا ماه‌ها پس از این عملیات، توان پشتیبانی هوایی از نیروهای زمینی‌اش را نداشت.
رسانه‌های خارجی پس از این عملیات با اذعان به مهارت خلبانان ایرانی و قابلیت‌هایی که در عرف این جنگنده‌ها پیش بینی نشده، مجبور به بازتاب این حمله گسترده شدند.
آنان پرواز خلبانان ایرانی را اعجاب برانگیز و قابلیت مانور آنان را در برابر پدافند هوایی بغداد بی‌نظیر توصیف کردند، اما آنچه در لابلای این اخبار بیشتر به چشم می‌خورد، ضربه روحی شدید و وحشتی بود که صدام و سیاست‌مداران غربی متحمل شدند.
به این ترتیب عملیات "کمان ۹۹" بزرگترین عملیات هوایی تاریخ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، باعث اقتدار و برتری تهران برای چند سال در جنگ شد.
در این عملیات، ۱۱ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن از دست رفت و هشت نفر از خلبانان کشورمان به نام‌های شهیدان سرلشکر خلبان منصور ناظریان، همایون شوقی، غفار رامین‌فر، غلامحسین عروجی، بهرام عشقی‌پور، عباس اسلامی‌نیا، تورج یوسف و علی مراد جهانشاه‌لو دو نفر اسیر و یک نفر مفقودالاثر شد که بعدها به جمع شهدا پیوستند.
نظر شما