به گزارش ایمنا، طیف اتیسم (اوتیسم)، اختلالی نورولوژیک است که خود را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند. این اختلال باعث مشکلاتی چون رفتارهای تکراری وکلیشه ای، نقص در مهارت‌های ارتباطی کلامی و غیر کلامی و رفتارهای اجتماعی می‌شود. در حال حاضر آمار شیوع اوتیسم یک نفر در هر ۵۹ تولد است و مهمترین علت‌های آن را در نقایص ژنتیکی و زیست محیطی شناسایی نموده اند. در بررسی بیشتر این اختلال با دکتر رضا عبداللهی، روانشناس کودک گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:.
آیا امکان تشخیص کودکان اوتیسم قبل از تولد وجود دارد؟
برخی مقاله‌های خارجی ادعا کردند قدرت این کار را دارند و یکی از این روش‌های تشخیصی بر اساس تغییرات در زاویه دید و قرنیه چشم است البته این نظریه جامع و صد در صد نیست؛ در واقع نظریه‌ای که بخواهند در سراسر جهان از آن استفاده کنند اکنون وجود ندارد.
رفتار با کودکان اوتیسم در خانواده باید چگونه باید باشد؟
خانواده بچه‌های اوتیسم مانند دیگر کودکان استثنایی فشار روانی زیادی را تحمل می‌کنند از هزینه و مخارج این کودکان گرفته تا مشکلاتی که خانواده برای مدیریت بچه در خانه دارد؛ به همین خاطر یک کار تیمی و گروهی می‌خواهد که خانواده تأمین شود و به او فشار وارد نشود تا بتوانند به بچه‌های اوتیسم در زمانی که احتیاج مبرم به کمک دارند، رسیدگی کنند.
اکنون بیشترین آمار طلاق بین والدینی است که بچه‌های اوتیسم و بچه‌های استثنایی دارند، ماهیانه خانواده‌های اوتیسم باید بین دو تا چهار میلیون برای فرزندان خود هزینه کنند، آموزش گفتار درمانی، دارو درمانی و کار درمانی هزینه‌های سرم سام آوری را به این خانواده‌ها تحمیل می‌کند و همین باعث بروز مشکلاتی بین آنها می‌شود چرا که نمی‌توانند از پس این هزینه‌ها بر آیند.
از لحاظ ژنتیکی از رفتار یک مادر می‌توان به بیماری کودک پی برد؟
بر اساس مطالعات و مقالات موجود عامل بیماری از طریق مادر انتقال داده می‌شود و ژن‌های زیادی از عوامل تشخیص اوتیسم تا به حال شناسایی شدند و حتی جایی خواندم که حدود ۱۸ ژن این بیماری شناخته شده است، بنابراین عامل اوتیسم چند فاکتوری است در واقع در اوتیسم ژن‌های مختلفی به میان می آیند و این عارضه را به وجود می‌آورند اما برای بیماری مثل سرماخوردگی ما ویروس را عارضه سرماخوردگی می‌شناسیم.
در کشورمان پژوهش‌های انجام شده محدود بوده و روش پژوهش آن "علی مقایسه‌ای" است در پژوهش‌های علی مقایسه‌ای در ابتدا کودک اوتیسم را شناسایی می‌کنند و سپس علت ایجاد این بیماری را جویا می‌شوند در واقع بعد از اینکه کودک به دنیا آمد تحقیق می‌کنند برای چه این بیماری در این کودک به وجود آمده است. این نکته حائز اهمیت است که فعلاً دلیل مشخص و واحدی که بگوئیم عامل ژنتیک یا مثلاً ژن شماره‌های فلان دلیل اوتیسم است، هنوز وجود ندارد.
وجود اوتیسم در کودکان توسط مربیان چگونه و با چه روشی تشخیص داده می‌شود؟
مربیان باید آموزش ببینند و کسانی که بخواهند این دوره را ببیند باید به مراکز اوتیسم که در سطح شهر فعالند مراجعه کنند؛ دو سال پیش یک طرح غربالگری کامل در اصفهان برگزار و برخی آموزش‌ها به مدیران مهد کودک‌ها در بهزیستی شهرستان ارائه و قرار شد که اطلاعات لازم را به مربیان منتقل کنند.
اگر شخصی علاقه به اطلاعات بیشتری در این زمینه دارد می‌تواند به مراکز اوتیسم در سطح شهر مراجعه کند و به عنوان کارورز یک دوره معمولاً دو الی سه ماه را آموزش ببیند و برای کار با بچه‌های اوتیسم اطلاعات لازم را کسب کند، البته از نظر بنده این دو سه ماه زمان کمی برای یادگیری رفتار با کودکان اوتیسم است اگر کسی بخواهد در این حیطه کار کند بیش از این به تجربه‌هایی که خود فرد با بچه‌های اوتیسم دارد، نیاز دارد.
ویژگی یک کودک اوتیسم چیست و برخورد با این کودکان چگونه باید باشد؟
شناسایی کودکان اوتیسم طیف گسترده‌ای دارد به طور مثال شما رنگ قرمز را در نظر بگیرید، رنگ قرمز طیف‌های مختلفی از یک تا ۱۰۰ دارد اما اگر رنگ قرمز را نشان هر شخصی بدهیم همه می‌گویند رنگ قرمز. برخی کودکان اوتیسم مثل بچه‌های عادی هستند که قابل شناسایی نیستند اما اوتیسم در برخی از آنها حدود دو سالگی مشخص می‌شود.
علائم اولیه که همیشه خانواده‌ها باید مشکوک باشند، عبارتند از: تأخیر در تکلم، دیر کلمات را به زبان آوردن، دیر راه افتادن و مهارت‌های رشدی که با تأخیر اتفاق می‌افتد. اکثر کودکان اوتیسم که تقریباً طیف نسبتاً متوسط تا شدید است، تماس چشمی با والدینشان برقرار نمی‌کنند، به پدر و مادر هم که نگاه می‌کنند این نگاه معنادار نیست؛ شما از نگاه کردن این بچه‌ها نمی‌توانید علائم یا هدفی را بخوانید.
معمولاً کودک سالم تمایل دارند به سمت شما بیاید و دستانش را به سوی شما دراز کند، اما کودک اوتیسم چنین رفتاری ندارد، در تماس چشمی و ارتباط با والدین پاسخ به هیجان پدر و مادر وجود ندارد، پدر و مادر ممکن است با محبت با فرزند خود صحبت کنند، اما کودک جوابی ندارد، رفتن را متوجه نمی‌شود، البته علائم در کودکان اوتیسم، متفاوت است و این موارد برای همه بچه‌های اوتیسم وجود ندارد، در مجموع تأخیر در رشد زبان و تأخیر در حرکت مهم است، البته الزاماً هر تأخیر رشد زبانی و حرکتی دال بر اوتیسم بودن نیست اما خانواده‌هایی که این دو فاکتور را در بچه‌هایشان می‌بینند باید سریع به کارشناس بهزیستی یا مرکز اوتیسم مراجعه کنند تا پیگیری دقیق‌تری برای خود و بچه‌ها انجام داده باشند.
دیگر علائم اختلال اوتیسم در کودکان چیست؟
در موارد بیشتر کودکان اوتیسم، اختلال حسی بین پنج حس بینایی، چشایی، لامسه، شنوایی و بویایی دارند و ممکن است دچار "بیش حسی" شوند، اکثر بچه‌های اوتیسم با میوه و سبزیجات جور نیستند و برای مثال اگر در اتاقی سیب قرار گیرد برای یک بچه اوتیسم که بیشتر حس بویایی دارد، از دم در اتاق بوی سیب را می‌فهمد و دیگر وارد اتاق نمی‌شود، به این وضعیت "بیش حسی بویایی" می‌گویند؛ این کودکان لمس لباس را به سختی می‌پذیرند اکثراً لباس‌های خود را در می‌آورند چون پوست آنها آنقدر حساس است مانند اینکه ما لباس زبری تن آنها کرده باشیم و در همان حال شروع به جیغ و داد کردن می‌کنند و لباس‌ها را در می‌آورند.
برچسب‌ها و مارک‌های لباس‌هایی که از داخل دوخته می‌شود اذیتشان می‌کند و سریع لباس‌هایشان را درمی‌آورند؛ "کند بینی" هم از دیگر علائم کودک اوتیسم است، مثلاً آنها به نور خورشید زل می‌زنند و اصلاً عین خیالشان نیست که به چشمشان آسیب می‌رسد، ممکن است "کند حسی شنوایی" هم داشته باشند صدای ضبط و تلویزیون را روشن می‌کنند و گوش خود را می‌چسبانند به بلندگوی تلویزیون و ضبط صوت این به معنای کر بودن و نابینا بودن نیست این به معنای کند حس بودن است که با برخی درمان‌ها حل می‌شود؛ بچه‌هایی که از این دست هستند مشکل حسی هم دارند اینها را می‌شود حدود ۲ سالگی هم تشخیص داد، اما کسانی که وضعیتشان زیاد شدید نباشد، هنگام ورود به مدرسه به خاطر اینکه با بچه‌ها ارتباط نمی‌گیرند، ارتباط چشمی ندارند، در بازی‌های گروهی شرکت نمی‌کنند و به کارشناسان متخصص ارجاع داده می‌شوند.
نحوه شناسایی و تشخیص اوتیسم در کودکان مشکوک چگونه است؟
برای شناسایی کودکان مشکوک به اوتیسم باید غربالگری انجام شود، این غربالگری را کارشناسان بهزیستی انجام می‌دهند یک پرسشنامه حدود ۸۴ سوال وجود دارد که این سوالات از والدین پرسیده می‌شود همچنین مشاهده بالینی از وضعیت کودک در کلینیک انجام خواهد شد تا وضعیت کودک مشخص شود. یکی از نشانه‌هایی که می‌تواند دال بر اوتیسم باشد این است که کودکان وارد محیط جدید که می‌شوند، آرام نمی‌گیرند و مدام در حال جیغ و داد کردن هستند، البته این نشانه به تنهایی کافی نیست، کودکان اوتیسم با اسباب بازی‌ها و با افراد ارتباط برقرار نمی‌کنند.
یک کودک اتیسم وقتی به اسباب بازی علاقه مند شد تنها به یک جز از آن توجه می‌کند مثلاً ماشین را بر می‌دارد و فقط تایر آن را با دستش می‌چرخاند بدون اینکه کار دیگری انجام بدهد، بدون اینکه ماشین را روی زمین هول بدهد، صدایش را در بیاورد، بوق بزند و در کل با یک جز از عروسک یا اسباب بازی مشغول می‌شود. پس تشخیص نهایی با کارشناسان بهزیستی است، اما مراجعه به روانپزشک هم مفید است.
با توجه به اینکه اوتیسم جنبه‌های مختلفی دارد تشخیص آن نیز از دیدگاه‌های مختلف بررسی می‌شود؛ ممکن است یک نفر که اوتیسم ندارد برای او تشخیص اوتیسم داده شود و یا یک نفر که اوتیسم هست بیماری در او تشخیص داده نشود معمولاً این افراد به سه روانپزشک ارجاع داده می‌شوند و نهایتاً جواب آنها را استخراج می‌کنند و حق را به دو نفری که تشخیص‌شان مشابه بوده می‌دهند؛ تا جایی که امکان دارد تلاش می‌شود به فرد و یا کودکی برچسب اوتیسم زده نشود، زیرا وقتی برچسب به آنها زده شود بسیاری شرایط زندگی‌شان را از دست می‌دهند.
در بسیاری از کشورها به کودکان تا ۸ سالگی و گاهاً تا ۵ سالگی با اینکه مشکوک به اوتیسم هستند، بر چسب این بیماری را نمی‌زنند؛ اگر برچسب زده شد یعنی باید از جمعیت عادی خودش جدا شود و این جداسازی اتفاقات بدی را برای کودک رقم می‌زند همنوعان سالمی که در محیط هستند و می‌توانند یک الگوی خوب برای آنها باشند آنها را هم از دست می‌دهند و در گروه‌هایی قرار می‌گیرند که آنها هم شاید اوتیسم باشند و بعد از مدتی که متوجه شدند اوتیسم نبوده بچه متضرر می‌شود به همین دلیل تا جای ممکن سعی می‌کنند برچسب بیماری به کودکی زده نشوند.
نظر شما