به گزارش خبرنگار ایمنا، سازه‌های با ارزش میراثی به عنوان یکی از اجزای پیکره فرهنگی جوامع می‌توانند در قالب جاذبه‌های گردشگری بازگو کننده ظرفیت‌ها و ویژگی‌های فرهنگی باشند در واقع سازه‌های شهری پیشینه یک شهر را نمایان می‌کند و باید حداکثر بهره‌برداری را از این ظرفیت‌های ارزشمند گردشگری داشته باشیم.
بیشترین گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند از سازه‌ها و بناهای تاریخی بازدید می‌کنند بنابراین عده‌ای از شهر سازان معتقدند برای تقویت صنعت گردشگری به عنوان صنعتی نوآورانه، دانش‌افزا و سرگرم کننده باید به نسبت پیشرفت فناوری با مخاطب شناسی و تحقیق و توسعه لازم، معماری و شهرسازی را ارتقا داد و با نگاه هوشمندانه باعث تحولات دانش بنیان در حوزه شهرسازی و معماری در راستای توسعه گردشگری باشیم.
هنگامی که سخن از جذب گردشگر به میان می‌آید بدون شک عناصر و زیر ساخت‌های بسیاری برای ترغیب و جذب آنها مطرح می‌شود، بنابراین هر اندازه به مقوله توریسم نگاه تخصصی‌تری داشته باشیم، به همان میزان نقش کاربردی مؤلفه‌های مختلف برای جذب بیشتر گردشگر از جمله مدیریت شهری، توسعه پایدار شهر، معماری و شهرسازی نیز پررنگ‌تر خواهد شد.
کیفیت بصری فضاهای شهری گامی برای توسعه گردشگری
سید احمد حسینی‌نیا، معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان معتقد است: ارتقای کیفیت بصری فضاهای شهری، گامی مؤثر در مسیر توسعه گردشگری شهرهاست.
وی می‌گوید: فضای شهری، به‌عنوان فضای زندگی روزمره شهروندان، فضای سهیم شدن با دیگران و فضای سیاست، مذهب، داد و ستد، ورزش، همزیستی مسالمت آمیز و تعاملات غیرشخصی است و فضایی است که هر روز به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه در طول راه از منزل تا محل کار ادراک می‌شود و امکانات و محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که مردم بر اساس معیارهای فرهنگی خود آن را انتخاب می‌کنند.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان می‌افزاید: فضای شهری یا عرصه‌های عمومی بستر مشترکی است که مردم فعالیت‌های کارکردی و مراسمی را که پیوند دهنده اعضای جامعه بوده در آن انجام داده و صحنه‌ای است که روی آن نمایش زندگی جمعی در معرض دید قرار می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: این فضاهای پویا در مقابل فضاهای ثابت و بی تحرک محل کار و سکونت اجزای اصلی و حیاتی یک شهر را تشکیل داده و شبکه‌های حرکت، مراکز ارتباطی و فضاهای عمومی سرگرمی و تفریح را در شهر تأمین می‌کنند.
حسینی‌نیا با بیان اینکه امروزه تأثیرگذاری متقابل گردشگری بر ساختارها و فضاهای عمومی شهری نمود بارزی یافته است، اظهار می‌کند: ارتقای کیفی فضاها و ایجاد تأسیسات مناسب حضور گردشگران از جمله مراکز اقامتی، اماکن تفریحی و ایجاد تجهیزات و مبلمان شهری نوین می‌تواند علاوه بر ایجاد آسایش و امنیت و حفظ تعاملات اجتماعی شهروندان بومی، باعث جلب رضایت بازدیدکنندگان فضاهای عمومی شهری و در نهایت جذب گردشگر شده و زمینه لازم برای ایجاد انگیزه سفر مجدد آنها را فراهم سازد.
وی تصریح می‌کند: در مناطق شهری، رعایت الگوی معماری و سبک تاریخی بناهای مستقر در فضاهای عمومی شهری، سهولت دسترسی به مراکز گردشگری شهری همچنین ایجاد احساس امنیت در اماکن فضاهای شهری و حضور مردم و پرداختن به فعالیت‌های روزمره در این گونه فضاها که زمینه تأمین آسایش و رفاه و جلب رضایت‌مندی شهروندان را فراهم می‌کند از اهمیت زیادی برخوردار است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان تاکید می‌کند: از جمله عوامل تأثیرگذار بر افزایش رضایت‌مندی و آسایش شهروندان در فضاهای همگانی شهری می‌توان به مولفه‌هایی مانند زیبایی‌شناسی، تنوع، خلاقیت، اجتماع پذیری، نفوذپذیری، ارتباط متقابل، غنای بصری، برخورداری از تدارک و نگهداری مؤثر خدمات و تسهیلات و برخورداری از مبلمان شهری درخور شامل عناصر زیبایی شناختی و کارکردی اشاره کرد.
وی با بیان اینکه ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب، بازسازی فضاهای ظاهراً متروک و مرده برای احیای میراث جامعه از جمله آثار توسعه گردشگری شهری است، می‌افزاید: بدین منظور بسیاری از شهرها درصدد هستند از ویژگی‌ها و امکانات خاص شهر خود سود برده و از مزایای جلب گردشگر شهری بهره گیرند.
حسینی‌نیا اظهار می‌کند: فضاهای شهری در شهرهای معاصر شامل دو دسته فضاهای مدرن یا جدید نظیر پارک‌ها، مراکز فروش مدرن، فرهنگسراها، میادین و فضاهای سنتی نظیر بازارها، امامزاده‌ها، گورستان‌ها، باغ‌ها، مساجد و سایر اماکن تاریخی است و از این منظر تأثیر گردشگری بر کالبد فضاهای شهری نیز قابل تقسیم به دو دسته ایجاد و توسعه فضاهای شهری مدرن و جذاب و احیا و باز زنده‌سازی بافت‌های تاریخی و فضاهای کهن شهری است.
معاون شهرسازی و معماری شهردار اصفهان بر این باور است که ایجاد فضاهای شهری قوی بر اساس فعالیت‌های جدید و تأکید بر توسعه فعالیت‌های گردشگری و ایجاد جاذبه‌های بیشتر برای ماندگاری همراه با توسعه هسته‌های کار و فعالیت با هدف توسعه موزون شهر و پیوند مؤلفه‌های کار و سکونت در تمام مناطق شهری و ایجاد یک نظام چند هسته‌ای، انعکاس تجربه‌ها و درس‌های نظری و عملی است که از کلان‌شهرها و شهرهای جهان می‌توان آموخت و به کار گرفت.
وی با بیان اینکه ایجاد و توسعه انواع مراکز اقامتی مدرن، فضاهای تفریحی و سرگرمی، فضاهای خرید بزرگ شهری، موزه‌ها و مراکز فرهنگی و هنری به ویژه فرهنگ و هنر بومی با هدف توسعه گردشگری موجب بهره‌مند شدن ساکنان شهر از این خدمات خواهد بود و جلب رضایت عموم را همراه خواهد داشت، می‌گوید: از سویی دیگر حیات بافت‌های تاریخی شهرها در سده‌های گذشته پایه بسیاری از آداب و رسوم و حتی فرهنگ موجود و نیز رونق اقتصادی شهر و منطقه بوده است.
حسینی‌نیا ادامه می‌دهد: فضاهای شهری تاریخی باید هویت عینی و ذهنی شهر را حفظ کنند و در زندگی جاری سازند و فعالیت‌هایی را در کالبد خود جای دهند که پاسدار خاطره‌ها و یادمان‌ها باشد از این رو ایجاد فعالیت‌های مجدد در بافت‌های تاریخی با توجه به توانایی‌های فیزیکی و کالبدی آنها و طراحی مسیرهای پیاده گردشگری با هدف حفاظت از بافت و رونق بخشیدن به صنعت گردشگری یکی از مهم‌ترین اقدامات برای باز زنده‌سازی آنها به شمار می‌رود.
نمایشگاهی از معماری‌های با ارزش جذب کننده نظر گردشگران در اصفهان
حمیدرضا نیلی، کارشناس شهرسازی و معماری در این باره به ایمنا می‌گوید: موضوع معماری را قبل از توجه به کالبد، می‌توان یک موضوع فرهنگی دانست زیرا معماری به طور ویژه به فرهنگ استفاده کننده از آن فضا گره می‌خورد، به همین دلیل یکی از آن مظاهر بروز و ظهور هر تمدن و فرهنگی در تاریخ عناصر معماری آن است و در تمامی تمدن‌ها به هنر معماری خود می‌نازند.
وی با بیان اینکه در سطح جهان اندیشمندان و صاحب نظران ایرانِ فرهنگی را که پهنه و وسعت زیادی داشته، ایران قدیم ما می‌دانند، تصریح می‌کند: به عنوان مثال سمرقند و بخارا جز ایران فرهنگی آن زمان بوده، راه ابریشم از ایران عبور می‌کرده و عناصر معماری در مسیر آن بوده و بازرگانانی که انتقال دهنده فرهنگ بودند از چین حرکت می‌کرده و به سمت اروپا، یونان و رم می‌رفتند و البته از نقطه گلوگاهی شاهراهی ایران فرهنگی قدیم عبور می‌کردند از این رو معماری کاروانسراها و عناصر مهندسی و معماری مانند قنات‌ها نقش خودشان را در بستر فرهنگی ایفا می‌کردند.
این کارشناس شهرسازی و معماری می‌افزاید: بخش عمده‌ای از گردشگران افرادی اندیشمند هستند که با فکر گردش می‌کنند و با ذهن جستجوگر و کاوشگر خود غالباً دنبال دیدن یک پدیده نو و نمونه‌ها و مظاهر تمدن‌های کهن می‌گردند و قطعاً این خواسته را در آثار معماری و شهرسازی می‌توانند بیابند.
وی ادامه می‌دهد: دسته دیگری از گردشگران دنبال پدیده‌های ویژه از نظر تکنولوژی نو می‌گردند که در این راستا نیز شهرسازی و معماری خود را با این گروه هماهنگ می‌کند؛ به عنوان مثال در سطح جهان با گذشت چند هزار ساله عمر قنات، می‌بینیم که تنها ایجاد کننده قنات روی زمین ایرانیان بوده‌اند که از ساسانیان با ابداع این تکنولوژی توانستند آب را در فاصله چند ده کیلومتر یا چند صد کیلومتر آن طرف‌تر هدایت کرده و از آن استفاده کنند و دیگر لازم نبود آبادی در کنار آب شکل بگیرد و این اقدام در راستای شهرسازی نوین بود که بازدید از آنها گردشگران زیادی را جذب خود کرد.
نیلی با بیان اینکه تکنولوژی‌های مختلف به مرور حتی در معماری گسترش یافته است، می‌گوید: در این مسیر با استفاده از آهن و فولاد برای ساختمان‌سازی یک برج به نام «ایفل» استفاده می‌شود و تمامی گردشگران این پدیده را می‌بینند که چطور یک دانش مهندسی ساختمانی توانست از یک عنصر جدید، اثر معماری جدید خلق کند.
وی می‌افزاید: در زمان بسیار طولانی‌تر در اصفهان سمبل نوعی از معماری خاص با استفاده از تکنولوژی ویژه برای ساخت «منارجنبان» را می‌بینیم، بنابراین گردشگر می‌آید که تکنولوژی نهفته در مناره‌های قابل حرکت را ببینید.
این کارشناس شهرسازی و معماری با تاکید بر اینکه در هر دوره باید موج تکنولوژی زمان را در معماری و شهرسازی به بروز و ظهور رساند تا برای آیندگان بستری برای جذب گردشگر و برای امروزی ها هنر معماری را به رخ بکشد، تصریح می‌کند: این رقابت در حوزه تکنولوژی ساختمان و حوزه تکنولوژی مهندسی معماری لایه به لایه جلو می‌آید که یک رفت و برگشت بین گردشگر و حوزه تکنولوژی معماری است.
وی می‌افزاید: حوزه سومی به موضوع کیفیت فضا گره می‌خورد و آن مباحث «کیفی» است، اگر بتوانیم کیفیت فضا را خوب ایجاد کنیم و دائماً آن را ارتقا دهیم، خود باعث جذب جمعیت در این فضاهای معماری بسته یا فضای باز شهری می‌شود، چنانچه به همین دلیل چهارباغ کیفیتی ویژه پیدا کرده و نظر مخاطبان خاص را به خود جلب می‌کند.
نیلی با بیان اینکه با تلفیق چند حوزه در زمینه شهرسازی و معماری می‌توان برندسازی کرد و آمار جذب مخاطب و گردشگران را به طور تصاعدی افزایش داد، می‌گوید: اگر گردشگران بدانند که در مقصد گردشگری خود می‌توانند تمدن و تاریخ و کهنسالی فضا را ببینید که ریشه‌های چند هزار ساله تاریخ را چطور نگه داشته است، انگیزه بیشتری برای سفر خواهند داشت؛ به عنوان مثال سراغ عنصری مانند مسجد جامع می‌آیند که کلکسیون تاریخ معماری ایران را در این مسجد می‌توان دید.
وی ادامه می‌دهد: فرهنگ، تمدن و تاریخ کهن می‌تواند گردشگر ویژه، اندیشمند و اهل فکر را به خودش جذب کند؛ اگر این فضا اضافه بر تاریخ و تمدن، کیفیت را به خود اضافه کرده و یک فضای ویژه مبله نورپردازی شده که احیای زندگی شبانه هم در آن ایجاد شود، یک گردشگر شبانه‌روز می‌تواند در جوار این فضا قرار گیرد.
این کارشناس شهرسازی و معماری معتقد است اگر فضاهای تاریخی خود را با طبیعت گره بزند، به طور تصاعدی توانسته جمعیت بیشتری به خود جذب کند؛ مانند پل خواجو که عنصر آب به همراه دارد و هرکسی که از آنجا عبور می‌کند ناخودآگاه با تماشای آب موسیقی برایش نواخته می‌شود و شروع به آوازخوانی می‌کند.
وی می‌افزاید: می‌توان از عناصر زیست محیطی در کنار معماری کمک گرفت و چنانچه لایه به لایه تکنولوژی نیز به آن اضافه شود، تکمیل تر شده و جذب مخاطب به طور تصاعدی چندین برابر می‌شود.
نیلی با بیان اینکه درون هنر شهرسازی و معماری ارزش‌های نهفته به عنوان یک گنجینه وجود دارد که هرکدام را می‌تواند به یک دسته از مخاطبین نمایش داده و آنها را جذب خود کند، می‌گوید: اگر بتوانیم تاریخ و تمدن را به تکنولوژی، عناصر زیست محیطی، فعالیت‌ها و کارکردها همچنین عملکردهای متناسب با زندگی امروزی گره بزنیم آن زمان توانسته‌ایم جمعیت بیشتری را جذب مجموعه معماری شهرها کنیم.
وی که معتقد است با خلق آثار معماری فاخر می‌توان علاوه بر جذب گردشگر، ماندگاری گردشگران در شهر را افزایش داد و به تقویت اقتصاد شهر کمک کرد، اظهار می‌کند: باید تمام محورهای اصلی و محورهای فرعی را شناخت و ساختار شهر را با ساختار ارزشمند تاریخی و فرهنگی شهر منطبق کرد.
این کارشناس شهرسازی و معماری تاکید می‌کند: اگر مدیریت شهری هوشمندانه عمل کند و ساخت اصلی شهر و ساختار مدیریت شهری منطبق بر محورها و ستون فقرات زندگی امروزی شهروندی باشد، جمعیت دو میلیون نفری شهر را نیز به عنوان گردشگر خواهد داشت، البته شبکه‌بندی‌های شهر باید به گونه‌ای باشد که شهروندان هنگام انجام سفرهای درون شهری با مترو، اتوبوس، تاکسی، وسیله شخصی و یا حتی پیاده‌روی، بین مبدأ و مقصد با این ساختار ارزشمند تاریخی جذاب شهر مواجه شوند چرا که در این صورت فضای گردشگری با زندگی امروزی گره می‌خورد و فرهنگ غنی و تمدن کهن ساکنان شهر و دیار را نمایش می‌دهد.
وی با بیان اینکه نمایشگاهی از معماری‌های ارزشمند کهن در اصفهان وجود دارد که نشان دهنده فرهنگ غنی شهر و صنایع آن است، تصریح می‌کند: وقتی فضای گردشگری با زندگی امروزی گره بخورد و فرهنگ غنی و کهن ساکنان شهر و معماری آن را نشان دهد، بسیاری از گردشگران به جای اقامت در هتل‌های چند ستاره، تمایل به بومگردی و استفاده از خانه‌های قدیمی با شیشه‌های الوان خواهند داشت تا تجربه یک شب خوابیدن در این فضا را داشته باشند.
نیلی تاکید می‌کند: مدیریت شهری باید از این معماری و شهرسازی به روش‌های مختلف الگو بگیرد و در توسعه‌های جدید الگوهای این میراث ارزشمند گذشته را از دست ندهد، زیرا این فضاها و دارایی‌ها باعث جذب گردشگر از اقصی نقاط دنیا شده و اگر این معماری از بین برود، گردشگر انگیزه‌ای برای سفر به اصفهان ندارد.
وی اظهار می‌کند: همانطور که در حال حاضر گردشگران به اصفهان سفر می‌کنند تا میدان عتیق یک‌هزار ساله و معماری ۴۰۰ ساله میدان نقش جهان و عمارت‌های پیرامون آن را ببینند، در عصر کنونی نیز باید آثار ارزشمند معماری در شهر برای آیندگان بر جا بگذاریم؛ مدیریت شهری ضمن اینکه قدر تمدن کهن را می‌داند و امتداد می‌دهد، باید بستری نیز برای آینده ایجاد کرده و اجازه ندهد شهر مغایر با تمدن غنی فرهنگی عکس‌العملی نشان دهد یا تخریب کند.
گزارش از: راضیه کشاورز _ خبرنگار و گزارشگر سرویس کلانشهرهای خبرگزاری ایمنا
نظر شما