به گزارش سرویس ترجمه ایمنا، زمانی که در سال گذشته کلیسای نوتردام آتش گرفت، بسیاری از مردم دنیا این رخداد را ضایعه‌ای برای جهان غرب می‌دانستند چراکه از این اثر به عنوان یکی از بزرگترین نمادهای تمدن غربی و سمبل فرهنگی فرانسه شناخته می‌شد؛ با این حال دایانا دارک، پژوهشگر خاورمیانه نظر متفاوتی دارد. او معتقد است که این مکان شگفت‌آور اصلاً زاده تاریخ اروپای مسیحی نیست و همانگونه که برخی معتقدند الگوی آن از سازه‌های بیابان‌های کوهستانی سوریه _ به طور دقیق از روستایی در غرب حلب _ به دست آمده است.
دارک در توئیتر خود نوشت: الگوی طراحی معماری نوتردام، همانند تمامی کلیساهای گوتیک در اروپا، به طور مستقیم از کلیسایی مربوط به قرن پنجم در سوریه به نام "قلب لوزه" نشأت گرفته شده است. جنگجویان جنگ صلیبی سبک "برج‌های دوقلو به همراه پنجره‌های رزی" را در قرن دوازدهم به اروپا آورده‌اند.
*بقایای کلیسای قلب لوزه در سوریه، سبک برج‌های دوقلو به همراه ورودی قوس دار که از آن در ساخت نوتردام الهام گرفته شده است
این فقط الگوی برج‌های دوقلو و پنجره‌های رزی نیستند که از خاورمیانه به اروپا آمده‌اند، بلکه به گفته دارک، طاق و تویزه، قوس‌های جناقی و حتی فرمول رنگ‌آمیزی شیشه پنجره نیز همگی حاصل الگوبرداری‌های اروپاییان از معماری اسلامی است. معماری گوتیک به شکلی که در نظر ماست، کاملاً به معماری عربی و اسلامی مدیون است و دارک این مسئله را یکی از دلایل نداشتن اسلام هراسی می‌داند.
همینطور وی با بررسی پیشینه‌ها در مطلبی به نام دزدی از کافرین (سارقین) _لقبی که صلیبیان به مسلمانان می‌دادند، در متن علت آن توضیح داده شده است_ به طور جذابی چندین قرن الگوگیری اروپاییان از معماری اسلامی در ساختمان‌های معروفی مثل "مجمع پارلمان" و "وستمینستر ابی" تا "کلیسای چارترس" و "قصر سن مارک" در ونیز را بیان کرده است. واضح است که همه این اتفاقات بیشتر از عقاید دینی، ریشه در قدرت سیاسی، ثروت و مُد زمانه خود داشته است و اکثر این غارت‌ها نیز در طول جنگ‌های صلیبی توسط اروپاییان انجام شده و به خانه‌های آنان آورده شده است.
دارک می‌گوید: در حال حاضر ما جدایی بین شرق و غرب را داریم اما قبلاً اینطور نبود و هر دو با هم ارتباط فرهنگی بسیار زیادی داشتند که اکثر آن نیز از شرق به غرب انتقال می‌یافت و برعکس آن بسیار کم بود.
با توجه به شیوع این طراحی‌ها در کلیساهای اروپایی، راحت است فکر کنید که این نوع معماری‌ها ریشه مسیحی دارند، اما آنها در یک مسجد در بیت‌المقدس که در قرن هفتم ساخته شده است و همینطور در یک مسجد در آندولس که در قرن دهم ساخته شده است، دیده می‌شوند. در واقع، اولین نمونه از گچ‌کاری‌ها و طاق و تویزه‌ها، هنوز هم وجود دارند؛ برای مثال اگر شما به مسجد کلیسا کوردوبا مراجعه کنید می‌توانید یک شاهکار هنری را در کنار یک عملکرد هندسی بی نظیر مشاهده کنید.
*مسجد-کلیسای کوردوبا، یک اثر فوق‌العاده هندسی است
قوس جناقی یکی از مهم‌ترین نشانه‌های "قبه الصخره" در بیت‌المقدس است که یکی از مهم‌ترین مکان‌های مذهبی برای مسلمانان بشمار می‌آید. این بنا در سال ۶۹۱ به دستور اولین خلیفه اسلام بنا شده است. چالش این طراحی آن بود که چگونه یک بنای قوسی بزرگ را با داخلی کوچک بسازند و بتوانند در بین آنها نیز سقف متناسب ایجاد کنند.
دارک می‌گوید: دوباره و دوباره، نمی‌دانم چگونه می‌توان این تشابه را بین آثار اسلامی و اروپایی دید و این مسئله که آنها مربوط به بناهای قدیمی تر اسلامی است را رد کرد.
آنها از این شکل گنبدی شکل در معابد و کلیساهای خودشان (همانند کلیسای لندن) استفاده کردند و این کپی از طرح‌های عربی تا حدی است که حتی اعتقاد سه‌گانه مسیحیان (به پدر، پسر و روح‌القدس)، زیر سایه اعتقاد توحیدی مسلمانان (اعتقاد به یک خدا) قرار گرفته است. همینطور نوشته‌های شبه کوفی آنها روی کلیساهای فرانسوی‌ها و کاشی‌های آنها نقش بسته که اکثراً نمی‌دانند که این نوشته‌ها حاوی چه معنایی هستند. انتقال مفاهیم معماری اسلامی به غرب همیشه هم اینقدر آسان نبوده است. در واقع انتقال قوس جناقی چرخه عجیبی را طی کرده است.
*شباهت فوق‌العاده، تصویر سمت چپ مربوط به قبه الصخره در بیت‌المقدس و تصویر سمت راست کلیسای لندن است.
دارک می‌گوید که اولین بار این قوس‌ها در قاهره و در زمان حکومت خلفای عباسی، واضح‌تر و بهتر شدند و آنها توسط بازرگانان پولدار ایتالیایی که از آمالفی می‌آمدند دیده شده و آنها را به معماری قرن دهم کاخ‌ها انتقال دادند. این بنای جالب توسط دسدریوس (پاپ ویکتور دوم) که در سال ۱۰۶۵ از آمالفی دیدن می‌کرد مورد توجه قرار گرفت و وی تصمیم گرفت که از طراحی پنجره‌های جناقی در صومعه خود در مونته کاسینو استفاده کند.
سبک این نوع پنجره‌ها سپس در کلیسای بندیکتین در کلانی فرانسه استفاده شدند که در آن زمان بزرگترین کلیسای دنیا بود. پدر روحانی شوگر که از مشاوران لوئی ششم و هفتم در فرانسه بود، از این نوع پنجره‌ها و نور بیشتری که به داخل وارد می‌کنند بسیار لذت می‌برد و به سرعت دستور ساخت چنین پنجره‌هایی را در قصر سن دنیس پاریس داد. این بنا به عنوان یک طراحی با ساختار کاملاً گوتیک در سال ۱۱۴۴ تکمیل شد و معمار آن به کار در نوتردام پرداخت.
دارک می‌گوید: آنها فقط کپی می‌کردند. این بناها، قوی‌ترین و بزرگترین کلیساهای اروپا بودند، پس این طراحی‌ها کاملاً جواب داد. وقتی افراد قدرتمند چیزی را می‌گیرند همه آن را می‌خواهند.
این لیست الگوبرداری ادامه دارد مناره‌های مکعبی در ابتدا در ساختمان‌هایی همانند مسجد جامع دمشق دیده شدند که ساختارهای گنبد و گلدسته‌ای را ایجاد می‌کردند. این مسئله، منبع الهام برج‌های زیادی از جمله ساختمان شهرداری فلورانس و ناقوس کلیسای سن مارک در ونیز شد که مقدمه‌ای برای کلیساهای با ناقوس برجی بود.
*شباهت دیگری میان قبه الصخره و کاخ سن مارک
بر اساس تحقیقات دبورا هاوارد، دارک نشان می‌دهد که معماری ونیز بیشتر از اروپایی بودن عربی است و دلایل آن وجود گذرگاه‌های باریک به همراه خانه‌های حیاط دار با تراس است که ریشه‌های تزئینی اسلامی دارد که در قصر دوک نیز دیده می‌شود؛ قصری که الگوبرداری شده از مسجد الاقصی در فلسطین اشغالی است. تمامی سفرهای بازرگانان به مصر، سوریه، فلسطین و ایران، یک نوع دیگر از مد در اروپا را به وجود آورده است: برای مثال زنان در ونیز در محل‌های عمومی با حجاب بودند و لباس‌های سرتاپا تیره می‌پوشیدند. مطلب یک کتاب مربوط به قرن پانزدهم می‌گوید: آنها صورتشان را کامل می‌پوشاندند و نمی‌دانم چطور مسیر حرکتشان را در خیابان می‌دیدند و آن را تشخیص می‌دادند.
این کتاب در زمان خفقان نوشته شده و توسط احزاب محافظه‌کار در اروپا منتشر شده است، وقتی که همه باید این نوع معماری را اصالتاً اروپایی معرفی می‌کردند. تحقیقات دارک اما خط بطلانی بر این فرضیه بود و نشان داد که چگونه راستگرایان افراطی تاریخ را به گونه دیگری تغییر دادند.
*شباهت میان گلدسته مسجدجامع حلب و ساعت بیگ بن در لندن
این نادیده گرفتن البته جهانی است و احتمالاً شگفت‌آورترین نکته در مورد غارت از مسلمانان به حساب می‌آید. به هر حال دارک در کتاب خود، صحبت‌های از کریستوفر ورن را نقل کرده که کاملاً با معماری خاورمیانه و معماری اصیل آنجا و معماری گوتیک آشنا بود.
وی در قرن هفدهم در مورد کلیسای سن پل نوشته است: درخشندگی، گوتیک مدرن را متمایز می‌کند و در آن پررنگ کردن برجستگی‌ها وظرافت و زیبایی خارق‌العاده در جزئیات وجود دارد. با توجه به تمام نکات این معماری، فقط می‌توان گفت از شمال آفریقا، عرب‌ها و مسلمانان الهام گرفته شده است.
نکته طنزآمیز ماجرا اینجاست: در زمان‌های قدیم، به عرب‌های مسلمان کفر می‌گفتند چرا که در مقابل ارتش صلیبی و جنگ مقدس می‌جنگیدند. این کلمه (Saracen) ریشه در مصدر عربی سَرَقَ داشت که معنی دزدی می‌دهد و به این معنا بود که مسلمانان غارتگر و دزد هستند. این در حالی بود که صلیبیان مسیر خود را از اروپا، بیت‌المقدس و قسطنطنیه (استانبول) ادامه می‌دادند و با ورود به زمین‌های اسلامی، از معماری آنها و همینطور فن‌آوری هایشان الگو برداری می‌کردند.
از مطلب اولیور وینرایت، گاردین (با اندکی تلخیص)
نظر شما