به گزارش خبرنگار ایمنا، در سال‌های اخیر که بیش از هر زمان دیگری بشر نیاز به سازوکاری مشخص برای تحقق امنیت و نتیجه‌بخشی کسب‌وکار خود دارد، ایجاد اکوسیستم‌های کارآفرینی مورد توجه شهرهای بسیاری از دنیا قرار گرفته است. اکوسیستم‌ها مجموعه‌ای از دورنماهای فرهنگی متمرکز، شبکه‌های اجتماعی، حمایت مالی و سیاست‌های اقتصادی فعال هستند که محیط‌های حمایتی برای کسب وکار مخاطره آمیز را خلق می‌کنند.
در اصفهان امروز که میراث‌دار فرهنگ کارآفرین‌پرور گذشتگان خود بوده و یکی از شهرهای ثروتمند ایران محسوب می‌شود، روا نیست که کسب‌وکارهای نوپا آینده‌ای مبهم داشته باشند و دست حمایتی محکمی برای ادامه مسیر خود نبینند.
ظرفیت‌های موجود و چالش‌های پیشروی اصفهان برای تبدیل شدن به منطقه امن کسب‌وکار و خلق ثروت در کشور نیازمند برنامه جامع و مشخصی بود که شورای شهر در قالب ایجاد "اکوسیستم کارآفرینی" آن را دنبال کرد؛ کوروش خسروی رئیس مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی شهر اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا از آنچه اصفهان تاکنون در قالب اکوسیستم کارآفرینی تجربه کرده و راهی که پیش رو دارد صحبت می‌کند که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
ایده شکل‌گیری اکوسیستم کارآفرینی اصفهان از چه زمانی مطرح شد؟
نزدیک به ۱۰ سال است که بحث اکوسیستم کارآفرینی در دنیا مطرح شده و نقطه شروع آن نیز به مقاله‌ای از آیزنبرگ بازمی‌گردد، از آن زمان شهرهای مختلف دنیا با شدت و ضعف متفاوتی این رویکرد را شروع کردند که اصفهان نیز یکی از این شهرهاست اما به طور خاص در سال ۹۶ هنگام انتخابات شورای پنجم یکی از وعده‌هایی که به شهروندان دادیم، اجرای طرح اکوسیستم کارآفرینی بود که الان نیز ادامه دارد.
با فاصله سه سال از گذشت دادن این وعده، آیا وضعیت کنونی اکوسیستم را مثبت ارزیابی می‌کنید؟
بله؛ در سه سالی که از عمر پر فراز و نشیب شورا گذشته، همه چیز آنقدر آرام نبوده که فقط بتوان به اقدامات توسعه‌ای پرداخت زیرا حواشی زیادی وجود داشت اما با وجود تمام حاشیه‌ها و تنش‌های ناشی از بی آبی‌های شدید، به نظرم مسیر اکوسیستم کارآفرینی اصفهان به خوبی پیش رفته است.
تا چه اندازه اجزای یک اکوسیستم کارآفرینی در اصفهان قابل دست یافتن است؟
در مقاله‌هایی که اجزای اکوسیستم کارآفرینی را در تمام دنیا تداعی می‌کند، شش عنصر اصلی نام برده شده مانند فرهنگ و باورهای عمومی، منابع مالی خطرپذیر، دسترسی به بازارهای جهانی، زیرساخت‌های کارآفرینی و حمایت‌های غیرمداخله جویان و نیروی انسانی کارآمد که در سطوح مختلف در اصفهان در دسترس هستند.
از نظر فرهنگی، اصفهانی‌ها کارآفرین‌پرور بوده‌اند و وجود کارآفرینان بنام ملی و بین المللی موید این موضوع است ولی در همین فرهنگ موانعی نیز وجود دارد که مثلاً کار گروهی در اصفهان چندان موفق نمی‌شود.
دلیل آن نیز برخی رویکردهاست مثلاً با یک ضرب المثل غلط که "اگر شریک خوب بود، خدا هم شریک داشت" به کارگروهی لگد می‌زنیم یا اینکه به جوان‌ها توصیه می‌کنیم به دنبال یک آب باریکه باشند و این موضوع را به عنوان یک فضیلت و ارزش قلمداد می‌کنیم؛ این موارد به ظاهر در حد یک ضرب المثل شناخته می‌شود ولی آثار آن به شدت مخرب است. استعدادهای بسیاری در این شهر و کشور با رویکرد "آب باریکه" نابود شده و از بین رفته‌اند اما با وجود این چالش‌های فرهنگی یقیناً اصفهان در حوزه فرهنگ کارآفرین پروری وضعیت خوبی دارد.
در حوزه منابع مالی خطر پذیر اصفهان خیلی ضعیف بود و بدین سبب شورا بر خود وظیفه دانست تا در قالب یک مصوبه به شهرداری اجازه دهد تا سقف پنج میلیارد تومان در صنایع خطرپذیر مشارکت یا همراهی کند که در این رابطه مدلی بین مشارکت و اهدای سرمایه ارائه شد.
امیدواریم تا پایان تابستان ۹۹، صندوق خطرپذیر که از ارزش هفت میلیارد تومانی آن دو میلیارد را شهرداری و پنج میلیارد را بخش خصوصی تخصیص داده، در قالب یکی از برنامه‌های "هر یکشنبه یک افتتاح" افتتاح شود و اگر به مشکل از پیش تعیین نشده‌ای برنخوریم و افتتاح انجام شود، صندوق کار خود را شروع می‌کند.
اصفهان در حوزه آموزش نیروی انسانی خیلی قوی عمل کرده و مهارت آموزی نیروی انسانی در قالب طرح توان هفت انجام شده که این طرح به عنوان یک منبع مولد، دوره آموزش مهارت‌های کسب و کار را برگزار می‌کند که به فضای آموزش نیروی انسانی اصفهان رونق بخشیده است.
در مورد زیرساخت‌ها، ایجاد کارخانه نوآوری خیلی جدی دنبال شده و کافه کارآفرینی اصفهان راه افتاده و بخش خصوصی مشارکت جدی در این موضوع را شروع کرده به حدی که مدام خبر می‌آید که فضای کار اشتراکی جدید و یا یک شتاب دهنده جدید در شهر راه افتاده است.
یکی دیگر از حرکت های مهم و بزرگ اصفهان این بود که قرار است ۳۹ هکتار از اراضی دانشگاه اصفهان، به فضای نوآوری اختصاص یابد اگر این کار در شهر محقق شود، ممکن است به تمام اکوسیستم اصفهان یک شوک سازنده بزرگ وارد کند که قطعاً کمک بزرگی به ما می‌کند.
آیا نهادهای مختلف نیز به باور مدیریتی در این رابطه رسیده‌اند و با رویکرد شورای شهر همراه هستند؟
حدوداً سال ۸۴ و پیش از آنکه هایزنبرگ مقاله خود را ارائه دهد، رویکرد به اکوسیستم کارآفرینی با ادبیات متفاوتی از آنچه امروز مطرح است، آغاز شد؛ در این مسیر تغییر در مدیریت استان و راه‌اندازی منطقه ویژه علم و فناوری اصفهان که قبلاً آن را با نام کریدور علم و فناوری می‌شناختند، باعث شد تقریباً همه دستگاه‌ها برای حرکت مسیر کارآفرینی اصفهان به خط شوند.
این یک اتفاق خوب بود که به طور مثال شرکت شهرک‌های صنعتی و جهاد کشاورزی نیروی انسانی اختصاص دادند، قرار شد شهرداری گذر نوآوری را پیاده سازی کند و آموزش و پرورش نیز آموزش فناوری به دانش آموزان مقطع متوسطه را دنبال کرد تا اقشار مختلف در حوزه کارآفرینی درگیر شوند.
فرض کنید من یک شهروند عادی هستم که برای ثروتمند شدن تمایل به ورود به حوزه کارآفرینی دارم، آیا اکوسیستم کارآفرینی اصفهان به این حد رسیده که فارغ از میزان سرمایه و امکانات من، بتواند راه کارآفرینی را برایم تسهیل کند؟
فرصت‌های خلق ثروت در تمام دنیا نابرابر توزیع شده و خاص اصفهان یا ایران و یا حتی خاورمیانه نیست. در شکل بسیار گسترده نابرابری، آمریکایی‌ها یا اروپایی‌ها نیز از آن رنج می‌برند؛ موضوع در رابطه با توزیع ثروت نیست، منظور فرصت‌های خلق ثروت است.
ممکن است شما با پنج یا ۱۰ میلیون تومان یا حتی بدون پول، به دلیل شبکه یا اکوسیستم شخصی خودتان یا اتمسفری که در نتیجه وجود اطرافیانتان وجود دارد، ۲۰ برابر یک نفر دیگر فرصت خلق ثروت داشته باشید اما یک نفر دیگر با سرمایه‌ای مشابه، تنها گزینه‌ای که دارد پیک موتوری بودن باشد. بنابراین نابرابری در این حوزه خیلی زیاد است یعنی برای تعدادی از افراد جامعه فرصت رشد اقتصادی و خلق ثروت بسیار زیاد بوده و برای عده‌ای به شدت کم و ناچیز است.
برای رفع این نابرابری تلاش‌هایی را در محلات مختلف شهر، فرهنگسراها و آموزش و پرورش شروع کردیم. تا فرصت‌های خلق ثروت شناسایی شده و به شهروندان معرفی شود. بعضی وقت‌ها در اختصاص کارآموزی یک شرکت یا شاگردی یک بنگاه اقتصادی و مغازه که می‌تواند بزرگترین شانس زندگی یک فرد باشد نیز دچار نابرابری هستیم، بنابراین یکی از مهم‌ترین اهدافی که در سال پایانی شورای پنجم به‌طور جدی دنبال خواهد شد این است که چطور می‌توان فرصت‌های خلق ثروت را به شکل برابر و یکسان توزیع کرد.
چقدر تلاش شده اکوسیستم کارآفرینی اصفهان در حد یک شعار باقی نماند و صرفاً در حد موجی از چند همایش و جشنواره در شهر محدود نشود؟
نزدیک یک سال به پایان عمر شورا باقی مانده و فرصت زیادی نیز تا پایان عمر دولت نداریم و از آنجایی که ایجاد کریدور علم و فناوری به عمر دولت و تکمیل اکوسیستم کارآفرینی به عمر شورا وابسته است بزرگترین نگرانی من فرصت زمانی کوتاهی است که در ادامه داریم.
دغدغه جدی در این خصوص این است که اتفاقات حوزه کارآفرینی را به مسیری هدایت کنیم که به مطالبه عمومی تبدیل شود؛ به عبارتی دیگر همانطور که مردم اصفهان جاری بودن آب در زاینده رود را مطالبه می‌کنند و از رئیس جمهور گرفته تا شهردار، از تمام مسئولان می‌خواهند که این مطالبه را محقق کنند، باید در خصوص اکوسیستم کارآفرینی نیز به نقطه‌ای برسیم که این فرایند به یک مطالبه عمومی تبدیل شود.
آیا تجارب اصفهان در حوزه کارآفرینی قابل اشتراک با دیگر شهرهای کشور است؟
ما هنوز خلأهایی در اکوسیستم داریم مثلاً محور نوآوری اصفهان می‌تواند در مجاورت مسیر خط یک مترو شکل گرفته و جمعیت بسیاری را روی خود متمرکز کند به طوری که اگر در شهر نقطه گذاری کنید، حدفاصل صفه تا میدان امام حسین (ع) هفت تا ۱۰ نقطه شتاب دهنده و مرکز رشد قرار داشته و از آن طرف و در انتهای خط یک مترو، دانشگاه صنعتی، شهرک علمی تحقیقاتی و و منطقه صنعتی امیرکبیر وجود دارد ولی بین میدان امام حسین تا شهرک قدس یک خلأ می‌بینیم که باید چند مرکز نوآوری و شتاب دهنده نیز در این محدوده شکل گیرد.
با وجود این تجربیاتی که در رابطه با کارآفرینی در این چند سال داشته‌ایم در کشور بی نظیر بوده و مواردی نیز پیش آمده که این تجربیات در اختیار سایر استان‌ها قرار گرفته است. هنوز برای ارائه کردن مدل اکوسیستم زود است زیرا چالش‌ها و نگرانی‌های زیادی داریم اما برای سایر شهرها این بحث قابل ارائه است چون بسیار جلوتر از سایر شهرها هستیم.
برخی معتقدند تعابیری که برای اکوسیستم کارآفرینی اصفهان مطرح می‌شود، تا حدی بلندپروازانه است مانند این ادعا که اصفهان می‌تواند سیلیکون ولی غرب آسیا شود، نظر شما چیست؟
هرکسی باید برای اهداف شخصی خود حتی یک چشم انداز دست نیافتنی داشته باشد و وقتی به آن چشم انداز نزدیک شد، چشم انداز را دو پله بالاتر ببرد.
بدیهی است که همیشه چشم انداز بزرگ تبیین می‌شود زیرا ذات چشم انداز باید دست نیافتنی باشد تا فعالان آن به تحرک واداشته شوند اما ذیل چشم انداز چند هدف دست یافتنی نیز تعریف می‌شود تا بعد از چند سال که این موضوعات در زمره اهداف دست یافته قرار گرفت، چشم اندازها تغییر کند.
ایرادی ندارد در شهری که در منطقه آشوب زده‌ای مانند خاورمیانه و غرب آسیا قرار دارد چشم اندازهای بزرگ تعریف شود؛ من اعتقاد دارم دو یا سه سال دیگر تبدیل شدن اصفهان به یک سیلیکون ولی غرب آسیا از شمار چشم انداز بودن خارج می‌شود چون به یک هدف دست یافتنی تبدیل می‌شود.
گفت‌وگو از: علی یگانه‌نسب خبرنگار ایمنا
نظر شما