به گزارش خبرنگار ایمنا، پس از ورود ویروس کرونا به ایران، اخبار مرتبط با آن تبدیل به تیتر یک رسانه‌ها شد و مخاطبان نیز طالب اخبار مرتبط به کرونا شدند. بسیاری از خبرنگاران به دل بحران زدند و با حضور در مکان‌های پر خطر گزارش‌هایی از وضعیت کشور در مواجه با ویروس کرونا مخابره کردند.
اما ابتلاء به ویروس کرونا تنها تهدید برای خبرنگاران نبود، سایه‌های سنگین‌تری نسبت به این ویروس مهلک بر سر حرفه خبرنگاری بود. تهدیدهای ناشی از شیوع ویروس کرونا به مراتب از تهدید ویروس برای خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مخرب‌تر بود. رسانه‌ها و مطبوعات نیز در این دوران مانند بسیاری دیگر از مشاغل دچار بحران‌های مالی و حرفه‌ای شدند.
با توجه به پروتکل‌های بهداشتی در ابتدای شیوع ویروس کرونا، توزیع روزنامه ممنوع شد. شاید این تصمیم اولین ضربه به مطبوعات را وارد کرد. اما از طرفی دیگر کار خبرگزاری‌ها در این مدت دشوار شده بود، آنها فشار مضاعفی متحمل شدند و منابع مالی به روز به روز کاهش یافت.
رسانه برخلاف دیگر مشاغل در دوران کرونا تعطیل نشدند و حتی شیفت‌ها را افزایش دادند و فعالیت‌های خود را بیشتر کردند. اما رسانه‌ها از سوی دیگر مانند بسیاری از مشاغل به مشکلات اقتصادی برخوردند و منابع مالی خود را از دست دادند. از دست رفتن منابع مالی باعث تعدیل نیرو و از دست دادن منابع انسانی شد. بسیاری از فعالان رسانه‌ای از جمله روزنامه‌نگاران در این دوران شغل خود را از دست دادند.
راه ۱۰ ساله را کرونا کوتاه کرد
مازیار خسروی، روزنامه‌نگار روزنامه شرق ویروس کرونا را صرفاً یک تسریع کننده در جریان سقوط مطبوعات کاغدی می‌داند و تاکید می‌کند: "در چند سال گذشته به چند دلیل عمده روزنامه‌های کاغذی در حال از دست دادن مخاطبان خود بودند و حتی اگر کرونا پیش نمی‌آمد هم در یک بازه زمانی طولانی‌تر این مشکلات رخ می‌داد".
به عقیده او "کرونا صرفاً باعث شد دردهای روزنامه‌نگاری ایران عیان شود و در واقع این ویروس اتفاقاتی که قرار بود در پنج یا ۱۰ سال آینده رخ دهد را جلو انداخت".
خسروی دو مشکل بزرگ مطبوعات را "ضعف در نهاد روزنامه‌نگاری و ضعف آموزشی روزنامه‌نگارانی که برای دنیای سایبری آماده نشدند" و "سانسور و فشار بیرونی که باعث شده مخاطبان خبرهایی که به دنبال آن هستند را در روزنامه‌ها و رسانه‌های رسمی پیدا نکنند" عنوان می‌کند.
او اینکه کسی از یک دکه روزنامه فروشی روزنامه بخرد را یک "لطف بزرگ" توصیف و تصریح می‌کند: "مگر چه چیزی در روزنامه چاپ می‌کنیم که مردم نتوانند به راحتی در فضای اینترنت به آن دسترسی یابند؟ سانسور اجازه نمی‌دهد چیزی که مخاطب می‌خواهد را بنویسیم و آنها را از دست می‌دهیم."
این روزنامه‌نگار کرونا را به عنوان یک فرصت تهدید معرفی می‌کند و اعتقاد دارد: "مردم انبوهی از خبرهای راست و دروغ در کانال‌ها و رسانه‌ها برای یکدیگر ارسال می‌کنند، روزنامه‌نگار حرفه‌ای در اینجا نقش پررنگی پیدا می‌کند. مخاطب وظیفه‌اش این نیست که دریابد این خبرها درست است یا خیر. وظیفه روزنامه نگار حرفه‌ای این است که به اعتباری برسد که مخاطب در انبوه خبرهایی که نمی‌داند کدام درست و کدام نادرست است به او اعتماد و مراجعه کند. روزنامه‌نگار باید خود را هم از جهت سخت افزاری و هم از جهت اعتبار قوی کند."
حرکت روزنامه‌ها به بسترهای آنلاین مثبت است
زهرا روستا، روزنامه نگار آزاد اعتقاد دارد که مدت‌ها است که مطبوعات کاغذی جایگاه پیشین خود را از دست دادند و روزنامه‌ها برای حفظ مخاطبان خود به سمت تولید پادکست و محتواهای چند رسانه‌ای حرکت کردند.
او ویروس کرونا را یک بهانه برای توجه بیشتر به محتوای چندرسانه‌ای می‌داند و باور دارد که وجود شبکه‌های مجازی و اینترنت استقبال مردم از مطبوعات کاغذی را کم کرده است.
روستا معتقد است که رکود در بخش‌های مختلف اقتصادی رخ داد و در واقع موقعیت شغلی یا مالی بسیاری از مشاغل به خطر افتاده و مطبوعات نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. اما او شیوه برخوردی که رسانه‌ها با خبرنگاران خود داشتند را جالب نمی‌داند.
این روزنامه‌نگار نیروی انسانی متخصص خصوصاً در حوزه رسانه را باارزش‌ترین دارایی یک مجموعه می‌داند و می‌گوید: "متأسفانه در روزنامه‌ها مانند سایر بخش‌ها اولین راهکار برای جبران زیان اقتصادی تعدیل نیرو است؛ شاید می‌شد راه‌های دیگری را نیز امتحان کرد".
او پایگاه‌های خبری که مطبوعات چاپی راه‌اندازی کردند را به عنوان یک نکته مثبت ارزیابی و عامل اعتماد مردم به مطبوعات را ارائه اخبار "شفاف" و "دقیق" عنوان می‌کند. اتفاقی که در دوران کرونا و پیش از آن کمتر شاهد آن بودیم و از دست رفتن اعتماد عمومی به رسانه‌ها باعث کاهش منابع آنها شد.
کرونا نفوذ دولت‌ها بر رسانه‌ها را بیشتر کرد
آرش هاشمی، خبرنگار خبرگزاری ایسنا تأثیر کرونا بر رسانه‌ها را اینگونه توصیف می‌کند: "این ویروس باعث نفوذ بیشتر دولت‌ها بر رسانه شد، چراکه آنها سعی می‌کردند اخبار کرونا را مدیریت کنند. اخبار کرونا نیز صرفاً در یک موضوع نیست بلکه چندین بخش دارد که هر بخشی را می‌توان با جزئیات فراوان کار کرد."
به عقیده او "صفر تا صد موضوع کرونا را تقریباً در هیچ حوزه‌ای نمی‌توان به راحتی دید، چراکه دولت‌ها تمام اطلاعات را در اختیار خود گرفتند و حتی بخش‌های محلی را از اعلام آمار منع کرد."
هاشمی یکی از مهم‌ترین تاثیرهای کرونا در حوزه خبرنگاری را تحت تأثیر قرار گرفتن تهیه گزارش‌های میدانی و تصویری عنوان می‌کند. گزارش‌هایی که بسیار حائز اهمیت بوده و در دنیا به آن ارج نهاده می‌شود، اما با شیوع ویروس کرونا تهیه آنها دشوار و حتی غیرممکن شده است.
به طور کلی می‌توان گفت که کرونا اقتضائات روزنامه‌نگاری و خبرنگاری را تغییر داد، بر اثر شیوع این ویروس بسیاری از مطبوعات در آستانه تعطیلی قرار گرفتند و خبرگزاری‌ها نیروهای حرفه‌ای خود را از دست دادند. ادامه رکود اقتصادی و شیوع بیشتر کرونا در کنار اعمال نفوذها و خط قرمزها خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مستقل را به زانو درخواهد آورد و خارج شدن افراد حرفه‌ای از جریان مطبوعات و رسانه‌ای کشور، به طور کامل اعتماد عمومی نسبت به رسانه‌ها را از بین می‌برد. به نظر می‌رسد در این شرایط دشوار، مطبوعات به خصوص مطبوعات کاغذی برای ادامه حیات خود باید راه چاره‌ای بیاندیشند و در فضاهای اینترنتی و مجازی حضوری فعال داشته باشند.
نظر شما