به گزارش خبرنگار ایمنا، در حالی که پیشنهاد دهندگان طرح خانه‌های ۲۵ متری بر این باور هستند که این طرح بخش مهمی از نیاز بازار مسکن را پاسخگو خواهد بود و باعث افزایش عرضه و کاهش تقاضای مسکن می‌شود، اما مخالفان طرح معتقدند این خانه‌ها با ساختار خانواده‌های ایرانی سازگار نیست و با سبک زندگی ایرانیان همخوانی ندارد.
البته در این بین سوالاتی مطرح است مبنی بر اینکه آیا طرح ساخت منازل ۲۵ تا ۴۰ متری می‌تواند در بهبود وضعیت بازار مسکن اثرگذار باشد؟ آیا اجرای آن تبعاتی برای جامعه از جمله تجرد گرایی به همراه نخواهد داشت؟ این خانه‌های ۲۵ متری قرار است در کدام نقاط کلانشهرها ساخته شود؟ آیا قیمت واحدهای ۲۵ متری از بازار تبعیت می‌کند و می‌تواند مشکل مسکن را رفع کند؟
تعدادی از نمایندگان مجلس نیز معتقدند که احداث این آپارتمان‌های کوچک مقیاس بازار مسکن را به تعادل می‌رساند و بسیاری از جوانان به دلیل پایین بودن قدرت مالی می‌توانند این مسکن‌ها را برای آغاز زندگی مشترک تهیه کنند.
آیا می‌توان در خانه‌های ۲۵ متری زندگی کرد؟
«بهزاد ملک‌پور اصل» عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران و استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای معتقد است: «احداث مسکن ۲۵ متری آذرماه ۹۸ بر اساس دو محور افزایش عرضه مسکن در شهر تهران و سایر کلانشهرها و همچنین دسترس‌پذیر بودن مسکن برای اقشار متوسط و کم درآمد جامعه مطرح شد؛ اما آیا ساخت خانه‌های ۲۵ متری می‌تواند به تحقق این دو هدف کمک کند؟»
وی ادامه می‌دهد: این که آیا مشکل اساسی در حوزه مسکن کمبود عرضه است!؟ یک سوال بنیادین است، زیرا در حال حاضر ۵۰۰ هزار واحد مسکونی خالی در شهر تهران وجود دارد.
استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای تصریح می‌کند: آمار ساخت و سازها و صدور پروانه‌های ساختمانی همچنین خانه‌های خالی در شهر تهران و سایر نقاط کشور گویای آن است که مشکل بنیادین در عرضه مسکن نیست بلکه مدیریت بازار مسکن است.
وی که معتقد است به کار بردن واژه «بازار» برای مسکن در واقع یک بحث انحرافی است، تاکید می‌کند: در بیشتر کشورهای توسعه یافته «بازار» به معنایی که سازوکار خودکنترلی و خود تنظیم‌گری باشد، عمل نمی‌کند؛ در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دولت مسئول عرضه و تهیه مسکن است و اجازه نمی‌دهد بازاری به نام بازار مسکن به شکلی که در ایران وجود دارد، شکل بگیرد و قدرتمند شود.
تسلط سوداگران بر بازار مسکن
ملک‌پور اصل ادامه می‌دهد: در ایران در حوزه مسکن با بازاری رو به رو هستیم که سوداگران بر آن تسلط دارند و عملاً محورها و جهت‌های اصلی این بازار را تعیین کرده و مسکن را دسترس پذیر نمی‌کنند.
وی اظهار می‌کند: تا زمانی‌که از واژه بازار برای مسکن استفاده می‌شود و مدیریت و تعیین‌کنندگی این بازار به دست سوداگران است، عملاً حوزه مسکن به آرامش نخواهد رسید، زیرا اگر مسکن ۲۵ متری نیز عرضه شود، باز هم مدیریت آن تحت کنترل و در اختیار سوداگران خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران معتقد است: «تا زمانی که این اتفاق‌ها به شکل زنجیروار به هم متصل است، رسیدن به اهدافی که امروز برای احداث خانه‌های ۲۵ متری مدنظر بوده ناممکن خواهد شد.»
وی با بیان این که مشکل اساسی و بنیادین در حوزه مسکن به عرضه مسکن و پایین بودن متراژ مربوط نیست، بلکه ساز و کارهای حاکم بر بازار مسکن مسأله جدی است، می‌گوید: در کشورهای توسعه یافته دولت به طور مستقیم در موضوع مسکن وارد شده و عرضه و تقاضا را تنظیم و ساماندهی می‌کند و با مالیات‌های مختلف از جمله مالیات بر خانه‌های خالی وضعیت مسکن را در بلند مدت کنترل کرده تا به آرامش برساند.
ملک‌پور اصل می‌افزاید: به عنوان مثال در کشورهایی همچون آمریکا یا کشورهای توسعه یافته‌ای مانند بریتانیا و کشورهای اروپای شمالی مالیات بر عایدی (درآمدها) مسکن جدی گرفته می‌شود، به طوری که نمی‌توان مسکن را به عنوان کالای سوداگرایانه یا سرمایه‌ای در نظر گرفت، زیرا اگر فردی مسکنی خریداری کند و سال بعد بخواهد با یک عایدی بفروشد، مشمول مالیات سنگین خواهد شد به طوری که فرد را از این تصمیم باز داشته و به سمتی هدایت می‌کند که مسکن را به عنوان یک کالای مصرفی ببیند.
وی با تاکید بر اینکه تا زمانی که مسکن به عنوان یک کالای سرمایه‌ای و سوداگرانه باشد، تهیه خانه‌های ۲۵ متری و پیشنهاداتی از این قبیل کمک چندانی به ساماندهی بازار مسکن و تهیه آن برای اقشار متوسط و کم درآمد جامعه نخواهد کرد، اظهار می‌کند: این طرح‌ها و برنامه‌ها به صورت مقطعی فشاری بر بازار مسکن وارد خواهد کرد، اما در بلندمدت مشکلی رفع نخواهد شد.
استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای تصریح می‌کند: پس باید برای مشکل اساسی که همان وجود بازار است تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شود تا مسکن به یک کالای مصرفی تبدیل شود.
وی با اشاره به سابقه ساخت مسکن‌هایی با متراژ پایین در دنیا، می‌گوید: خانه‌های متراژهای پایین‌تر در کشورهای هنگ‌کنگ، روسیه، چین، ایتالیا و اسپانیا ساخته شده و البته دلایل مختلفی از جمله سبک زندگی، نوع اقتصاد و مهاجران ساکن در آن کشورها وجود داشته است.
ملک‌پور اصل ادامه می‌دهد: هرچند مسکن در این کشورها گران محسوب می‌شود، اما منطق حاکم بر ساخت مسکن با متراژ پایین مبتنی بر اقتصاد جهانی است و نوع و سبک زندگی حاکم بر این کشورها و گرانی بر ساخت خانه‌هایی با متراژ پایین تأثیر می‌گذارد؛ به عنوان مثال در کشور هنگ کنگ با توجه به میزان مهاجرانی که در این کشور زندگی می‌کنند و نوع و سبک زندگی آنها همچنین گران بودن مسکن، عملاً آن را به سمت ساخت واحدهایی با متراژ پایین سوق داد، اما در مقابل در این شهرها درآمدها و امکانات و فرصت‌های شغلی بسیار بالایی وجود دارد که ساخت مسکن با متراژ پایین را توجیه می‌کند، در حالی که در ایران با توجه به اینکه فرصت‌های شغلی چندانی وجود ندارد و به اقتصاد جهانی متصل نیست، ساخت مسکن در متراژ پایین موضوعیت ندارد.
ساخت مسکن ۲۵ متری نیاز به بازنگری در طرح تفصیلی
وی تاکید می‌کند: به لحاظ فنی، محتوایی، ساختاری و منطق اقتصادی ساخت مسکن ۲۵ متری در ایران موضوعیت ندارد چرا که با عوامل و فاکتورهای مختلفی در ارتباط است، از جمله این که چقدر به اقتصاد جهانی متصل هستیم و چه میزان می‌توانیم فرصت‌های شغلی برای افراد مجرد ایجاد کنیم یا چقدر می‌توان سرپناهی برای مردم تأمین کرد. حال می‌توان گفت این موضوع تکرار تجربه شکست خورده گذشته است چرا که ساخت مسکن‌هایی با متراژ پایین در دوره «عبدالعلی زاده» وزیر مسکن وقت کلید خورد، اما تأثیر چندانی بر ساماندهی بازار مسکن نداشت.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران با بیان این که طرح تفصیلی شهر تهران متوسط مسکن در شهر تهران را ۳۵ مترمربع در نظر گرفته است، بنابراین ساخت خانه‌های ۲۵ مترمربعی با توجه به منع قانونی، نیاز به بازنگری در طرح تفصیلی دارد، اظهار می‌کند: این خانه‌ها با ساختار خانواده‌های ایرانی سازگار نیست و این سوالات را در ذهن مردم نقش می‌بندد که آیا پیشنهاد دهندگان این طرح حاضر هستند در مسکن ۲۵ متری که در برخی موارد متراژ انباری‌های خانه‌های لوکس در بالای شهر تهران بیش از این اندازه است، زندگی کنند؟ آیا مسکن ۲۵ متری با سبک زندگی ایرانیان همخوانی دارد؟
وی با تاکید بر این که طرح مسکن ۲۵ متری بیانگر نبود سیاست منسجم از سوی دولت در حوزه مسکن برای یک دوره ۱۰ ساله است، ادامه می‌دهد: این آشفتگی و سردرگمی در سیاستگذاری مسکن، بازار آن را نسبت به قبل آشفته‌تر خواهد کرد و باعث بروز نارضایتی‌های گسترده در سطح جامعه خواهد شد.
ملک‌پور اصل می‌افزاید: مسکن یک حوزه بسیار پیچیده و چند بعدی است که نیاز به سیاستگذاری در سطح کلان و به شکل منجسم و یکپارچه دارد، اما طرح خانه‌های ۲۵ متری نشان می‌دهد تکلیف دولت در حوزه مسکن و سیاست‌ها و حتی پشتوانه فکری در مورد مسکن هنوز مشخص نیست.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران می‌گوید: اقرار رئیس جمهور کشور درباره عقب‌ماندگی در ساخت مسکن، یک اقرار تلخ بود که نشان می‌دهد دولت فعلی در رابطه با مسکن برنامه منسجم نداشته و در آینده نیز نخواهد داشت و گشایش آن نیازمند یک راهکار دیگری خواهد بود که باید منتظر برنامه دولت‌های بعدی بمانیم.
جداسازی طبقات اجتماعی پیامد اجرای طرح در قالب شهرک
«محمدرضا حسین نژاد» معاون شهرسازی و معماری شهردار مشهد بر این باور است که «عمده هزینه ساخت مسکن مربوط به تجهیزات و لوازمی همچون در و پنجره، سرویس‌های بهداشتی و سایر اقلام است و این موارد در هر خانه با هر متراژی استفاده می‌شود.»
وی تاکید می‌کند: در روند تصمیم گیری برای اجرای این طرح باید بازنگری اصولی و اساسی شود زیرا متراژ شخص شده با فرهنگ عامه مردم ما سنخیتی دارد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار مشهد تصریح می‌کند: در حالی که محدودیت و مشکل تأمین زمین برای ساخت خانه در کشور نداریم، ارائه طرح خانه‌های ۲۵ متری جالب نیست.
وی ادامه می‌دهد: خانه‌های ۲۵ متری می‌تواند برای دانشجویان مناسب باشد تا نخواهند برای سکونت خود تنها بر خوابگاه متکی باشند.
حسین‌نژاد با بیان این که باید مسیر درست را انتخاب کرد و برای سیاستگذاری حوزه مسکن وسیع‌تر و متناسب با فرهنگ مردم اقدام کرد، می‌گوید: البته هر طرحی قابلیت اجرایی داشته و مخاطبان خاص خود را دارد، اما باید عوارض بعدی آن را نیز در نظر گرفت.
وی می‌افزاید: اگر خانه‌های ۲۵ متری به صورت شهرک اجرا شود در واقع جداسازی طبقات اجتماعی صورت گرفته و آسیب‌های اجتماعی زیادی خواهد داشت.
معاون شهرسازی و معماری شهردار مشهد معتقد است: «این طرح باید در بافت‌های فرسوده و طرح‌های توانمندسازی بافت‌ها در قالب پروژه‌ها دیده شود تا جداسازی طبقاتی به وجود نیاید.»
وی با بیان این که در طرح خانه‌های ۲۵ متری باید متراژ در نظر گرفته شده، اصلاح و افزایش یابد، اظهار می‌کند: خانه‌هایی با متراژ ۲۵ متر قابل سکونت نیست و تنها می‌توان از آن به عنوان سرپناه استفاده کرد.
گزارش از: راضیه کشاورز- خبرنگار سرویس کلانشهر خبرگزاری ایمنا
نظر شما