به گزارش خبرنگار ایمنا، محمدجواد ظریف در بدو ورود به کشور در جمع خبرنگاران ضمن تشریح اهداف این سفر گفت که "بسیار خوشحالم بعد از تشکیل دولت عراق این فرصت برای من پیش آمد که به بغداد سفر داشته باشم؛ مخصوصاً با توجه به تصمیم نخست‌وزیر عراق و دعوت آقای روحانی برای سفر نخست‌وزیر عراق به تهران در روز سه‌شنبه، سفر من که از قبل هماهنگ شده بود، فرصت بسیار خوبی را با توجه به سفر نخست‌وزیر عراق فراهم کرده است که برای انجام آن هماهنگی‌های لازم بشود. "
سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران روز شنبه در این باره گفته که "این سفر در راستای تقویت روابط ایران و عراق انجام می‌شود. "
سید عباس موسوی اظهار کرد که "در سفر وزیر امور خارجه کشورمان چالش‌های مشترک و امکان استفاده از فرصت‌های پیش رو و ممکن در راستای منافع مشترک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. "
ظریف در این سفر همچنین مسائل مورد اهتمام از جمله اوضاع و تحولات منطقه و جهان و نقشی که عراق می‌تواند در صلح و ثبات منطقه ایفا کند را با مقامات این کشور مورد بررسی قرار داد.
سفر نخست وزیر عراق به ایران با توجه به اینکه همزمان با آغاز نخستین سفر خارجی وی به عربستان سعودی و آمریکا انجام می‌شود، بیش از پیش مورد توجه رسانه‌ها و کارشناسان سیاسی قرار گرفته است.
محمدجواد ظریف و فواد حسین - وزرای امور خارجه ایران و عراق - در راستای رایزنی‌های سیاسی دو دور گفت‌وگو را پیش بردند که دور نخست آن به صورت خصوصی برگزار شد و در دور دوم نیز در مورد سفر پیش روی نخست‌وزیر عراق به ایران، پیگیری توافقات سفر حسن روحانی به عراق، تقویت و تشدید همکاری‌ها برای پیگیری حقوقی شهادت سردار سپهبد قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، تقویت روابط اقتصادی و تجاری دوجانبه به ویژه برگزاری (مجازی) کمیسیون مشترک اقتصادی، مقابله مشترک با تروریسم، تقویت همکاری و انتقال تجربیات برای مقابله با کرونا بود.
برخی کارشناسان معتقدند که ظریف در سفر خود به بغداد، مجموعه‌ای از ایده‌ها که می‌تواند آغاز روند تفاهم با عربستان باشد را مطرح کرده است؛ زیرا یک روز پس از سفر ظریف، الکاظمی برای دیدار با مقامات ایرانی به تهران می‌رود و قطعاً به همراه پیام‌هایی از ایران، عازم عربستان خواهد شد.
روزنامه الاخبار لبنان پیش از این پیش‌بینی کرده بود که "تحرکات ظریف به احیای وساطت عراق میان ایران و عربستان منجر می‌شود. پیش‌تر نیز در دوره نخست وزیری عادل عبدالمهدی، عراق برای وساطت میان تهران و ریاض تلاش زیادی کرده بود، اما بعد از ترور سردار قاسم سلیمانی این تلاش‌ها متوقف شد. سردار سلیمانی در زمان ترور خود در عراق پیامی از جانب ایران به عربستان حمل می‌کرد. "
آیا سفر الکاظمی حاوی پیام‌های استراتژیک است؟ آیا کسی می‌تواند نقش یک میانجی برای ایران و عربستان بازی کند؟
عراق دنبال رابطه با ایران و عربستان است
محمود دهقان کارشناس روابط امور بین‌الملل معتقد است که در گذشته نیز تمامی نخست وزیرهای عراق سفرهای مشابهی را به عربستان و ایران داشته‌اند؛ زیرا عراق دنبال برقراری رابطه و تعامل با هردو قدرت منطقه است.
به گفته وی، سفر الکاظمی به تهران و ریاض، تنها جنبه دیپلماسی دارد و به نظر نمی‌رسد هدف دیگری را دنبال کند.
به گفته این کارشناس روابط بین‌الملل، دولت الکاظمی و عراق نمی‌تواند در نقش میانجی میان ایران و عربستان ظاهر شود؛ زیرا همیشه کشورهای میانجی، جزئی از قدرت‌های منطقه بوده‌اند.
دهقان معتقد است که دیدار محمدجواد ظریف با رهبران اقلیم کردستان عراق، به منظور کاهش حضور برخی از گروهک‌های تروریستی است.
به گفته وی، الکاظمی دنبال برقراری موازنه ارتباطی میان ایران و عربستان است؛ زیرا آمریکا به عنوان یکی از متحدان عربستان، نخست وزیر پیشین عراق را سرنگون کرد که البته ایران نیز رابطه‌ای امنیتی و اعتقادی با عراق دارد و به همین دلیل الکاظمی برای حفظ روابط دو کشور تلاش می‌کند.
این کارشناس روابط بین‌الملل خاطرنشان می‌کند: پس از استعفای دولت قبل و با توجه به برخی اعتراضات، تا مدتی روابط ایران و عراق کم رنگ شده بود که در همین راستا محمدجواد ظریف به عراق سفر کرد تا فصل دیگری از روابط میان بغداد و تهران را آغاز کند.
عربستان شکست ترامپ را پیش‌بینی کرده است
حسن هانی زاده، کارشناس خاورمیانه معتقد است که سفر محمدجواد ظریف به عراق با چندین هدف بوده است.
به گفته وی، وزیر امور خارجه در این سفر ابتدا دنبال گسترش همکاری‌های مشترک میان ایران و عراق در حوزه‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی است. وی همچنین آخرین نتایج کمیته تحقیق مربوط به ترور شهید سردار سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس را با مقامات امنیتی عراق مورد بحث قرار داده که گفته می‌شود سرنخ‌هایی هم در مورد همکاری برخی از عوامل داخلی با نیروهای آمریکایی در این ترور به دست آمده است.
به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، به دلیل اینکه مرزهای کشورهای منطقه به دلیل شیوع ویروس کرونا در جهان، بسته است، حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق نیز به شدت کاهش پیدا کرده که پیدا کردن یک راهکار اقتصادی برای این موضوع، در مدار توجه الکاظمی خواهد بود. برنامه‌ریزی برای تحقق چشم‌انداز ۲۰ میلیارد دلاری مبادلات اقتصادی میان دو کشور از دیگر اهداف سفرهای مقامات دو کشور است.
هانی زاده میی‌گوید که سفر الکاظمی به عربستان به دلیل وخامت حال پادشاه عربستان به تعویق افتاده و به همین دلیل سه شنبه به ایران سفر خواهد کرد و بعد از آن راهی عربستان می‌شود.
به عقیده وی، سفر نخست وزیر عراق به ایران و عربستان بسیار مهم است؛ زیرا ریاض در طی سال‌های گذشته سیگنال‌هایی را برای تجدید نظر در سیاست‌های تخریبی خود در منطقه برای ایران ارسال کرده است.
به گفته این کارشناس مسائل خاورمیانه، در حال حاضر رژیم سعودی در منطقه و جهان دچار انزوای سیاسی شده و پیش‌بینی‌شان این است که دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا شکست خورده و رقیب وی، جو بایدن وارد کاخ سفید خواهد شد که این مساله چالشی جدی برای عربستان خواهد بود و به همین دلیل تلاش می‌کنند مشکلات و تنش‌های خود در منطقه را کاهش دهند و تا مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا منتظر بمانند.
به گفته هانی زاده، یکی از سیاست‌های کنونی سعودی‌ها این است که اختلافاتشان را با تهران کاهش دهند و نخست‌وزیر عراق نیز به خوبی می‌داند که عربستان ممکن است به دلیل شرایط فعلی جهان و منطقه در برابر ایران نرمش نشان دهد.
به اعتقاد وی، ممکن است الکاظمی در سفر به تهران، پیام مثبت سعودی‌ها را به مقامات ایران منتقل کند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که سفر ظریف به اقلیم کردستان و گفت‌وگو با مقامات این منطقه می‌تواند به کاهش حضور برخی از گروهک‌های تروریستی معاند ضد انقلاب که از خاک کردستان برای آزار رساندن به ایران استفاده می‌کنند، کمک کند.
هانی زاده خاطرنشان می‌کند: سفر ظریف به بغداد و الکاظمی به عربستان و ایران، دارای یک رابطه به هم‌پیوسته است. این سفرها مانند حلقه به هم وصل شده‌اند و نتایج مثبت آن به زودی آشکار خواهد شد.
نظر شما