به گزارش خبرنگار ایمنا، بیماری‌هایی با منشأ غذایی در سال بیش از ۵۵۰ میلیون نفر را بیمار و سالیانه تعداد فراوانی را به کام مرگ می‌کشاند، بیش از ۵۰ درصد از امراض با منشأ غذایی علت ابتلاء به بیماری‌های اسهالی است، بیماری شیگلوز که باکتری شیگلا عامل آن است، یکی از انواع این بیماری‌ها است که کودکان و بزرگسالان را درگیر می‌کند. شیگلوز یا اسهال خونی از بیماری‌های باکتریایی روده است و به وسیله یکی از انواع باکتری شیگلا ایجاد می‌شود.
این بیماری از طریق آب و غذای آلوده، آبیاری مزارع با پساب فاضلاب شیوع پیدا می‌کند؛ باکتری شیگلا معمولاً از طریق دهان وارد دستگاه گوارش شده از طریق تهاجم به سلول‌های پوششی روده بزرگ و انتهای روده باریک سبب زخم مخاطی خونریزی‌دهنده همراه با ترشحات التهابی می‌شود؛ این باکتری معمولاً وارد خون نمی‌شود. به گفته مسئول بیماری‌های واگیردار مرکز بهداشت اصفهان علائم شیگلوز یا اسهال خونی تب، بدن درد، دل پیچه، دل درد و اسهال با حجم کم است، در اسهال حاد بدون وجود خون در مدفوع بیمار، تشخیص افتراقی بالینی از سایر اسهال‌های حاد دشوار است.
شیگلوز در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۴ ه شکل اپیدمی در نقاطی از استان اصفهان مانند شهر اصفهان، اردستان، نائین، سمیرم و … دید شده است؛ به منظور بررسی بیشتر وضعیت شیوع این بیماری و روش‌های پیشگیری از آن گفت‌وگویی را با دکتر رضا فدایی، متخصص بیماری‌های عفونی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
چند نوع باکتری شیگلا وجود دارد؟
بر اساس خصوصیات بیوشمیایی و سرولوژیکی چهار نوع شیگلا از جمله شیگلا دیسانتری (اسهال همراه با خون مشهود در مدفوع)، شیگلا فلکسنری، شیگلا سونی و شیگلا بویدی وجود دارد و شیگلا دیسانتری که تیپ یک آن همه گیری‌های گسترده و طولانی مدت ایجاد می‌کند و عفونت با آن به نسبت دیگر گونه‌های شیگلا شدیدتر و طولانی‌تر است و همه‌گیری‌های طولانی‌مدت و گسترده اسهال‌خونی ایجادمی‌کند؛ شیگلا فلکسنری مانند شیگلا دیسانتری در کشورهای در حال توسعه بیشتر دیده می‌شود.
شیگلوز در چه فصلی شیوع می‌یابد؟
عمدتاً بیماری شیگلوز و اسهال ناشی از آن در فصل گرما دیده می‌شود، بروز آن در فصل سرما بسیار بعید است، این بیماری بیشتر در کودکان دیده می‌شود، چرا که آن‌ها آسیب‌پذیرترند، شیگلوز تمایل فصلی دارد و در هوای گرم و مرطوب شایع‌تراست و نکته مهم اینجا است که حتی تعداد میکروب کم نیز سبب ایجاد عفونت می‌شود، به طوری که افراد با ۱۰ میکروب نیز آلوده شده‌اند و تعداد میکروب دفعی از بیمار در زمان اسهال خونی ممکن است حدود ۱۰۰ عدد باکتری باشد، یخ زدن موجب از بین رفتن ارگانیسم نمی‌شود، اما ممکن است از تعداد میکروب‌های زنده بکاهد.
شیگلاها در جهان سالیانه میلیون انسان را به دیسانتری حاد مبتلا می‌کنند و بیشتر کودکان در کشورهای در حال توسعه را درگیر می‌کند.
این باکتری چگونه منتقل می‌شود؟
انتقال شیگلا به صورت فرد به فرد و از راه مدفوع و دهان مؤثرترین روش انتقال است، از طریق ناقلین آلوده‌ای مثل غذا، آب و اشیا نیز انتقال می‌یابد، در جوامعی که لوله کشی آب مناسب و اصولی نیست و احتمال مخلوط شدن آب و فاضلاب وجود دارد و آبیاری مزارع با پساب فاضلاب انجام می‌شود، نیز احتمال بروز این بیماری وجود دارد.
چگونه می‌توان از شیوع و بروز بیماری شیگلوز پیشگیری کرد؟
رعایت موازین پیشگیری از این بیماری حتی در زمانی که شیوع ندارد، مهم است و باید رعایت شود، راهکار اصلی در پیشگیری از بیماری شیگلوز رعایت بهداشت فردی، رعایت بهداشت مواد غذایی (اجتناب از مواد غذایی خام، داغ کردن غذا قبل از خوردن و شست‌وشوی دقیق ظروف)، شستن مکرر دست‌ها با آب و صابون در زمان شیوع بیماری، رعایت بهداشت دست و غذا در مسافرت، رعایت بهداشت آب آشامیدنی، عدم مصرف مواد غذایی خام و یخ‌هایی که کنار جاده فروخته می‌شود، پختن کامل مواد غذایی، ضدعفونی کردن میوه و سبزیجات قبل از مصرف است و مراجعه به موقع فرد بیمار به پزشک و مراکز درمانی جهت عدم انتقال بیماری به دیگران و درمان بیماری باید انجام شود.
تشخیص و درمان این بیماری باکتریایی چگونه است؟
اگر اسهال همراه با دل پیچه و رگه‌های خون در مدفوع باشد باید فرد زیر نظر پزشک معالج آزمایش بدهد و انجام آزمایش مدفوع وجود یا عدم وجود باکتری بیماری‌زای شیگلا را تأیید می‌کند، در تابستان ابتلاء به بیماری‌های اسهالی افزایش می‌یابد.
شیگلوز از قدیم برای جامعه پزشکی یک بیماری شناخته شده است و آمادگی لازم برای درمان در زمان شیوع آن وجود دارد، اساس درمان این بیماری تجویز آنتی‌بیوتیک البته زیر نظر متخصص است که از عوارض وخیم و مرگ بیماران می‌کاهد.
انجام سایر اقدامات حمایتی درمان بیماری مانند جایگزینی مایعات از دست رفته بدن و درمان کم‌آبی با محلول خوراکی ORS یا محلول‌های وریدی و تغذیه مداوم بیماران نیز برای مبتلایان انجام خواهد شد و درمان این بیماری حدود سه تا چهار روز تکمیل می‌شود.
وضعیت استان اصفهان در میزان ابتلاء به شیگلوز چگونه است؟
در سال جاری به موارد قابل توجهی از شیگلا برخورد نکرده‌ایم و شیوع این بیماری در ابعاد اپیدمی مشاهده نشده است، اما در سال‌های گذشته (سال ۸۵ و ۹۴) گاهی اوقات شیگلا به شکل اپیدمی در نقاطی از استان اصفهان مانند شهر اصفهان، اردستان، نائین، سمیرم و … دید شده است، طبق بررسی‌های انجام شده در زمان شیوع بیماری شیگلوز مشخص شد، ریشه بیماری در آبیاری مزارع با پساب فاضلاب بود که جلوی انجام این اقدام به طور جدی گرفته شد و بعد از آن مواردی از ابتلاء به این بیماری مشاهده نشده است.
در هر منطقه‌ای از استان سیستم بهداشت با همکاری ارگان‌های ذی‌ربط وضعیت آب و آبیاری مزارع را زیر نظر دارد و به شدت بررسی می‌کند که مزارع با پساب فاضلاب آبیاری نشود، اما گاهی اوقات ممکن است به شکل موردی و مخفیانه آبیاری با پساب فاضلاب انجام شود، البته ممکن است آبیاری گیاهان غیرمثمر با پساب فاضلاب انجام شود که در این صورت مشکلی وجود ندارد.
آیا در استان اصفهان درباره پیشگیری از این بیماری اطلاع رسانی شده است؟
اطلاع رسانی عمومی در مبانی مشترک مانند شستن دست‌ها، پخت کامل مواد غذایی، رعایت بهداشت فردی، ضدعفونی کردن سبزیجات و … در جامعه انجام می‌شود، چرا که رعایت این مبانی مشترک برای اکثر بیماری‌های انگلی لازم است و اعلام تک به تک آن‌ها برای انواع بیماری‌های واگیردار ضروری نیست و مهم‌ترین نکته جلوگیری از خود درمانی بیماری و مراجعه سریع به پزشک و مراکز درمانی است.
چه بیماری‌های دیگری ممکن است به علت آبیاری مزارع با پساب شیوع یابد؟
از جمله بیماری‌های دیگری که ممکن است به علت آبیاری مزارع با پساب ایجاد شود، انواع بیماری‌های اسهالی، آلودگی‌های انگلی است، همچنین احتمال ورود فلزات سنگین به بدن به علت آبیاری مزارع با پساب صنایع نیز وجود دارد.
نظر شما