به گزارش خبرنگار ایمنا، دلار و یورو دو ارز پرکاربرد در اقتصاد ایران به شمار می‌روند که هر گونه تغییر در نرخ آنها می‌تواند مستقیماً بر اقتصاد خانوار و کشور تأثیر بگذارد. از همین رو روند حرکتی نرخ ارز به ویژه این دو ارز پرکاربرد همواره مورد توجه مسئولان، تجار و فعالان اقتصادی و عموم مردم بوده است.
نرخ دلار و یورو در چند هفته اخیر در بازار ارز روند صعودی داشته و از حوالی ۱۵ هزار تومان در اواخر سال گذشته به بیش از ۲۰ هزار تومان در روزهای اخیر و در بازار آزاد رسیده است. اگرچه ورود نرخ دلار به کانال ۲۰ هزار تومانی باعث ایجاد یک مقاومت قیمتی در این ارز و در نتیجه کاهش قیمت آن به حدود ۱۹ هزار و ۵۰۰ تومان شد اما این کاهش نرخ قابل توجه نبود و قیمت دلار در حوالی کانال ۲۰ هزار تومان در بازار آزاد باقی ماند.
قیمت یورو نیز به عنوان دیگر ارز پر کاربرد در عرصه تجارت از حوالی ۱۶ هزار تومان در سال گذشته به حوالی ۲۲ هزار تومان در سال جاری رسید. این افزایش قیمت ارز در حالی رخ داده است که بر اساس پیش‌بینی اقتصاددانان و مطابق با متغیرهای اقتصادی کلان کشور، نرخ ارز تنها در بازه قیمتی ۱۵ تا ۱۸ هزار تومانی قابلیت نوسان منطقی دارد و در قیمت‌های خارج از آن منطق اقتصادی ندارد. نکته قابل توجه تأثیر انکارناپذیر شیوع کرونا بر کسب‌وکارها، تجارت و در نتیجه اقتصاد جهانی است. این تأثیر می‌تواند به عنوان یک عامل منفی در اقتصاد جهانی و سپس نرخ ارز محسوب شود.
با این حال تغییرات نرخ ارز در روزهای اخیر باعث شده است تا نارضایتی‌ها در کشور به دنبال نگرانی از تورم ناشی از افزایش قیمت نرخ و کاش دوباره قدرت خرید مردم افزایش یابد. همین مسئله باعث شد، عبدالناصر همتی با حضور در شبکه ملی به این افزایش نرخ ارز واکنش نشان دهد.
همتی درباره سیاست ارزی بانک مرکزی چه می‌گوید؟
رئیس کل بانک مرکزی درباره این موضوع گفت: هدف‌گذاری تورم برای یک سال آینده همان ۲۲ درصد اعلام شده است و مصر هستیم با اقداماتی که در پیش داریم آن را تحقق بخشیم. همچنین سال گذشته رشد نقدینگی، ۳۱ درصد بود که اگر با میانگین بلندمدت این میزان را مقایسه کنیم، تنها شش واحد درصد اضافه شده که این شش واحد نمی‌تواند چنین التهابی را در بازار ارز ایجاد کند.
وی افزایش نرخ ارز در بازار را شوکی موقتی و گذرا دانست و گفت: آنچه برای ما مهم است قیمت ارز در سامانه نیما است زیرا تجارت کشور در آنجا تأمین می‌شود. همین امروز میانگین دلار در نیما زیر ۱۶ هزار تومان مبادله می‌شود و امروز چیزی در حدود ۱۲۰ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شده است. روز گذشته نیز بالای ۱۲۰ میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شده بود. میانگین یک ماه گذشته سامانه نیما، درهم حدود ۴,۴۰۰ تومان و قیمت دلار زیر ۱۶ هزار تومان است.
رئیس کل بانک مرکزی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه آنچه در بازار رخ داده شوک موقتی است بنابراین نمی‌توانیم برای چنین شوک‌هایی، سیاست‌های پولی خود را تغییر دهیم. زمانی باید در سیاست‌های پولی تغییر ایجاد شود که احساس کنیم فروضی که برای پیش بینی تورم داریم که یکی از آنها نیز نرخ ارز است، آن هم نرخ ارزی که برای تولید ما مصرف می‌شود، اگر دچار تغییر شود دخالت می‌کنیم. تلاش می‌کنیم بازار را کنترل کنیم و تا حدودی نیز کنترل کردیم. ان‌شاءالله تعادلی که بین عرضه و تقاضا در سامانه نیما باید اتفاق بیفتد که اکنون نیز در حال رخ دادن است، طی هفته‌های آینده، تمام تلاشمان را برای بازگشت تعادل به اقتصاد به کار می‌گیریم.
از صحبت‌های همتی می‌توان اینگونه استنباط کرد که بانک مرکزی به دلایل مهم و بنیادی اقتصادی احتمالاً با کاهش ذخیره ارزی مواجه شده و به همین دلیل در شرایط تحریمی سخت ایالات متحده آمریکا قادر به تزریق ارز در بازار نیست. سخن رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر اینکه دیگر در بازار ارزپاشی نمی‌کنیم نیز به این مسئله قوت می‌بخشد.
آینده نرخ ارز از دید کارشناسان
در همین خصوص سید کمیل طیبی، عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان و کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار کرد: تغییر رویه در سیاست‌گذاری بانک مرکزی که ظرف دو سال اخیر شاهد بودیم، سیاست مناسبی است. زمانی دخالت بانک مرکزی مبتنی بر عرضه ارز در بازار بود، در واقع این نهاد برای جلوگیری از افزایش نرخ، منابع ارزی خود را به بازار تزریق می‌کرد.
وی افزود: البته در آن زمان صادرات نفت و کالای غیرنفتی وجود داشت و شرایط ارزی و اقتصادی کشور مانند شرایط فعلی نبود با این حال سیاست مذکور در همان شرایط هم خوب جواب نمی‌داد یعنی دخالت بانک مرکزی در بازار ارز مبتنی بر عرضه ارز و به عبارتی بازار سازی که بیشتر دست دلال و واسطه‌گر بود این مسئله را خنثی می‌کرد. در چنین شرایطی دلال‌های بزرگی مانند سیستم و یا گروه‌های قوی ارزی پیدا شده و از رانت استفاده و این منابع را جذب می‌کردند.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در حال حاضر سیاست ارزی بانک مرکزی متفاوت است و سیاست گذار سعی می‌کند بازار را در اختیار داشته باشد و متناسب با روند رشد قیمت یا تورم موجود، اجازه افزایش قیمت در بازار را بدهد. در نتیجه بر اساس این سیاست یک روند افزایشی در بازار ارز را تجربه خواهیم کرد.
طیبی گفت: دخالت مستقیم بانک مرکزی و عرضه ارز در بازار باعث ایجاد شوک و جهش ارزی می‌شود. در حال حاضر روند افزایشی نرخ دلار و سایر ارزها بیشتر به دلیل شرایط تورم است. علاوه بر این، بانک مرکزی بر اجرای سیاست‌های ارزی خود تأکید دارد و به تنظیم روابط بین بانکی از طریق عملیات بازار باز اعتقاد دارد.
سیاست موجود بانک مرکزی که اگرچه تأثیر ذهنی منفی بر عموم مردم خواهد داشت اما از ایجاد ظرفیت شوک‌های ارزی مطابق با آنچه در اواخر سال ۹۶ و اوایل سال ۹۷ در کشور رخ داد، جلوگیری می‌کند بنابراین از این حیث سیاست مثبتی محسوب می‌شود. از سوی دیگر همانطور که گفته شد به نظر می‌رسد با شیوع کرونا در جهان و بسته شدن مرزها و به تبع آن کاهش میزان تجارت میان ایران و سایر کشورها، تراز بانک مرکزی را حداقل برای مدتی از تعادل انداخت اما رئیس بانک مرکزی معتقد است این مشکل اکنون بر طرف شده است.
به هر حال آنچه بر اساس سیاست بانک مرکزی قابل پیش‌بینی است و برخی اقتصاددانان نیز به وضوح به آن اذعان دارند، روند رو به رشد نرخ ارز در بازار آزاد متناسب با نرخ تورم و متغیرهای موجود اقتصادی است، اگرچه نرخ‌های موجود از دید کارشناسان و همچنین رئیس کل بانک مرکزی واقعی نیست و همتی وعده کاهش آنها را در بازار داده است.
گزارش از: محمد رضایی فرد؛ خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما