به گزارش ایمنا تب کریمه کنگو یک بیماری خونریزی دهنده تب دار حاد است که بوسیله کنه منتقل می‌شود، مرگ و میر بالا دارد و در آسیا، اروپا و آفریقا وجود دارد. با وجود اینکه که بیماری مخصوص حیوانات است، ولی موارد تک گیر و همه‌گیری‌های ناگهانی این بیماری در انسان‌ها نیز اتفاق می‌افتد.
تب کریمه کنگو چیست؟
تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو یا Crimean Congo Haemorrhagic Fever) CCHF) یک بیماری حاد تب‌دار و خونریزی دهنده است که در انسان، بیماری شدیدی همراه با مرگ و میر حدود ۳۰ درصد و گاهی نیز تا ۵۰ درصد ایجاد می‌کند و شیوع بیمارستانی آن بسیار بالا است.
راه‌های انتقال تب کریمه کنگو
مخزن و ناقل ویروس این بیماری در طبیعت اصولاً کنه‌ها هستند و گاو، گوسفند، بز، خرگوش، جوجه‌تیغی و حتی جوندگان مثل موش نیز به عنوان ناقل شناخته می‌شوند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده سبب ایجاد همه‌گیری‌های ناگهانی می‌شود.
بیماری در حیوانات اهلی هیچ گونه علائم مشخصی ندارد و خطر انتقال بیماری در انسان در هنگام ذبح یا یک دوره کوتاه پس از ذبح حیوان آلوده (به دنبال تماس با پوست یا لاشه حیوان) وجود دارد. با وجود اینکه پرندگان (به غیر از شترمرغ) به این بیماری مقاوم هستند اما می‌توانند با پخش کنه‌های آلوده باعث ایجاد شیوع بیماری شوند.
تماس با خون، بزاق، ادرار، مدفوع و استفراغ بیماران باعث انتقال بیماری می‌شود، بیمار در طی مدتی که در بیمارستان بستری است می‌تواند به لحاظ انتقال بیمارستانی به شدت دیگران را دچار آلودگی کند.
علائم تب کریمه کنگو
تعداد زیادی از افراد مبتلا به این بیماری علائمی از خود بروز نمی‌دهند، اما افرادی که دچار علائم می‌شوند در فاز اولیه دچار تب ناگهانی، لرز، سردرد، درد عضلانی، درد عضلات شکم و کمر، گیجی، حالت تهوع، استفراغ و پرخونی مخاط می‌شوند. اما اگر بیماری وارد فاز حاد خود شود، فرد دچار خونریزی زیر پوستی، کبودی بدن، خونریزی داخل ملتحمه چشم، خونریزی مخاط، خونریزی از مجاری بدن و در نهایت درگیری چندین ارگان بدن مثل سیستم گوارشی، ادراری و تنفسی می‌شود که اگر مورد درمان مناسب قرار نگیرد، ممکن است منجر به مرگ بیمار شود.
علائم بالینی تب کریمه کنگو چهار مرحله دارد:
دوره کمون: بستگی به راه ورود ویروس دارد. پس از گزش کنه، دوره کمون معمولاً یک تا سه روز است و حداکثر به ۹ روز می‌رسد. دوره کمون به دنبال تماس با بافت‌ها یا خون آلوده معمولاً پنج تا شش روز است و حداکثر زمان ثابت شده ۱۳ روز بوده است.
قبل از خونریزی: شروع علائم ناگهانی حدود ۱ تا ۷ روز طول می‌کشد) متوسط ۳ روز (بیمار دچار سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی) بخصوص در پشت و پاها (گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، ترس از نور) حساسیت به نور می‌گردد. ممکن است حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذا خوردن و گلودرد و احتقان ملتحمه در اوایل بیماری وجود داشته باشد که گاهی با اسهال و درد شکم و کاهش اشتها همراه می‌شود. تب معمولاً بین ۳ تا ۱۶ روز طول می‌کشد. تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، پرخونی خفیف حلق و ضایعات نقطه‌ای در کام نرم و سخت شایع هستند.
مرحله خونریزی دهنده: مرحله کوتاهی است که به سرعت ایجاد می‌شود و معمولاً در روز ۳ تا ۵ بیماری شروع می‌شود و ۱ تا ۱۰ روز) به طور متوسط ۴ روز (طول می‌کشد. خونریزی در مخاط‌ها و پتشی (نوعی هماتوم، لکه روی پوست) در پوست بخصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیر بغل و محل‌های تزریق و تحت فشار) ممکن است ایجاد شود. ممکن است از بینی، لثه و خونریزی از رحم ایجاد شود.
دوره نقاهت: بیماران از روز دهم وقتی ضایعات پوستی کمرنگ می‌شود، به تدریج بهبودی پیدا می‌کنند. اغلب بیماران در هفته‌های سوم تا ششم بعد از شروع بیماری وقتی شاخص‌های خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمارستان مرخص می‌شوند. مشخصه دوره نقاهت طولانی بودن آن به همراه ضعف است که ممکن است برای یک ماه یا بیشتر باقی بماند. گاهی موها کامل می‌ریزد) که پس از ۴ تا ۵ ماه ترمیم می‌شود بهبودی معمولاً بدون عارضه است، التهاب رشته‌های عصبی یک یا چند عصب ممکن است برای چندین ماه باقی بماند.
تشخیص تب کریمه کنگو
تشخیص بیماری با شروع علائم حاد بیماری همراه با سابقه مسافرت به مناطق روستایی یا تماس با دام یا گزش کنه مطرح و جهت سهولت تشخیص از جدول معیارهای جهانی تشخیص بالینی استفاده می‌شود. در هفته اول بیماری و در مرحله تب می‌توان با نمونه‌گیری از خون، ویروس را جدا کرد. همچنین می‌توان ویروس را از نمونه‌های بافتی مانند بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.
درمان تب کریمه کنگو
اساس درمان این بیماری، درمان حمایتی است و شامل تنظیم آب و الکترولیت و درمان انعقاد درون‌رگی منتشر به همراه داروی ضد ویروس ریباویرین است. درمان توسط پزشک متخصص و ترجیحاً متخصص عفونی انجام می‌شود.
چه افرادی تب کریمه کنگو می‌گیرند؟
همه افراد جامعه احتمال ابتلاء به بیماری را دارند، گروه پرخطر شامل: دامداران، دامپزشکان، کارمندان کشتارگاه، کارکنان بهداشتی- درمانی (پزشک، پرستار، بهیار) هستند.
پیشگیری از تب کریمه کنگو
- از ذبح غیر بهداشتی دام به طور جدی خودداری شود
- گوشت و جگر مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های معتبر تهیه کنید
- گوشت تازه را ۲۴ ساعت در یخچال نگهداری کرده و پس از آن مصرف کنید
- در زمان آماده سازی فرآورده‌های گوشتی از دستکش استفاده کنید
- جگر تازه را ۴۸ ساعت در یخچال نگهداری و سپس مصرف کنید
- از مصرف جگر خام به طور جدی خودداری کنید
- در هنگام ذبح دام از وسایل حفاظت فردی (کاله، عینک، ماسک، روپوش، پیش بند پلاستیکی، دستکش و چکمه) استفاده کنید
- هنگام تماس با دام به منظور جلوگیری از گزش کنه از پیراهن آستین بلند، شلوار بلند، چکمه و دستکش استفاده کنید
- از جدا کردن کنه با دست بدون دستکش جداً خودداری کنید
- از له کردن کنه با دست به طور جدی بپرهیزید
- کارگران کشتارگاه‌ها می‌بایست از وسایل حفاظت فردی کامل استفاده کنند
- کلیه کارکنان بهداشتی درمانی باید هنگام مراقبت و درمان بیماران مبتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو از وسایل حفاظت فردی کامل استفاده کنند
خاکسپاری مبتلایان به تب کریمه کنگو
ویروس تب کریمه کنگو تا ۲۴ ساعت قابلیت انتقال از بدن فرد متوفی به افراد دیگر را دارد و با توجه به انتقال سریع بیماری از طریق مخاط، ترشح و خون متوفی به افراد دیگر، بیماران فوتی با رعایت شرایط بهداشتی، در کاورهای مخصوص و پلمپ شده، توسط افراد مجهز به لباس‌های مخصوص به خاک سپرده می‌شوند. به علت خطر ابتلاء، بدن این بیماران بدون غسل و کفن به خاک سپرده می‌شود.
حداقل عمق برای خاکسپاری شدن باید ۲ متر باشد. علاوه بر این، سطح بدن بیمار و همچنین سطح کاورها باید توسط محلول ضدعفونی‌کننده، همانند آب ژاول (هیپوکلریت سدیم) پوشانده شود.
نامگذاری تب کریمه کنگو
بیماری تب کریمه کنگو اولین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکراین شرح داده شد و نام تب خونریزی دهنده برای آن اعلام شد. در سال ۱۹۶۹ معلوم شد عامل بیماری‌زای ایجادکننده تب خونریزی دهنده در کریمه مشابه همان بیماری است که در سال ۱۹۵۶ در جمهوری دموکراتیک کنگو مشاهده شده‌است. از این رو با توجه به مشابهت نشانه‌ها در هر دو مکان، به بیماری، نام کنونی داده شد.
تب کریمه کنگو در ایران
بیماری تب کریمه کنگو اولین بار به طور قطعی در سال ۱۳۷۸ در ایران شناسایی و ثبت شد، به نظر می‌رسد پیش از آن این بیماری در کشور وجود داشته ولی شناسایی نشده است. از آغاز سال ۱۳۹۶ چندین نفر در در استان‌های کرمانشاه، هرمزگان، اصفهان، سیستان و بلوچستان، مازندران و سمنان (شاهرود) و خراسان رضوی به این بیماری مبتلا شدند.
این بیماری توسط جرجانی پزشک و دانشمند معروف ایرانی در کتاب گنجینه خوارزمشاه حدود سال ۱۱۱۰ میلادی به عنوان اولین سند مکتوب که به زبان فارسی نوشته شده به تفصیل توصیف شده است. در این کتاب شرح یک بیماری خونریزی دهنده در تاجیکستان فعلی آمده است، علائم بیماری شامل خون در ادرار، خونریزی از مقعد، استفراغ خونی، خلط خونی، خونریزی در حفره شکم و خونریزی از لثه‌ها بوده و ذکر شده است که بندپای کوچکی احتمالاً شپش یا کنه ناقل بیماری است که به طور طبیعی انگل پرندگان است.
شیوع تب کریمه کنگو در سال ۹۹
در خرداد ۱۳۹۹ مواردی از ابتلاء به تب کریمه کنگو در استان مازندران و اردبیل گزارش شد.
نظر شما