به گزارش خبرنگار ایمنا، طبق تعریف کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی به تخریب سرزمین در مناطق خشک و نیمه‌خشک بر اثر فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی که منجر به «کاهش توان تولید اراضی» می‌شود، بیابان‌زایی گفته می‌شود.
ایران با مساحتی نزدیک به ۱۶۴ میلیون هکتار به‌رغم برخورداری از تنوع اقلیمی، در کمربند خشک جهان قرار دارد. برپایه آمارها حدود ۶۱ درصد از مساحت این کشور اقلیم خشک و فراخشک دارد و ۳.۰۸ درصد مناطق بیابانی جهان را در خود جای داده است.
کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد برای مبارزه با این پدیده در کشورهای درگیر، ۱۷ ژوئن ۱۹۹۴ به تصویب رسید و این روز برابر با (۲۷-۲۸ خرداد) روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی و خشکسالی نامگذاری شد؛ ایران به دلیل شرایط ویژه سومین کشور امضا کننده این کنوانسیون بوده است.
به گفته خسرو شهبازی، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ۳۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از اراضی ایران در وضعیت بیابانی است و حدود ۱۰۰ میلیون هکتار از اراضی کشور نیز براثر فرسایش بادی، آبی، شوری‌زایی و تخریب فیزیکی، شیمیایی خاک در معرض بیابانی شدن قرار دارند.
بیش از ۲۰ میلیون هکتار از اراضی کشور در ۲۲ استان تحت فرسایش بادی بوده و از این مقدار ۷.۷ میلیون هکتار جزء کانون‌های بحرانی فرسایش بادی هستند. این مناطق در استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان، سمنان، کرمان، اصفهان، مرکزی، ایلام، خوزستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و خراسان شمالی قرار دارند.
۱۲۴ میلیارد تومان خسارت سالانه فرسایش بادی در استان اصفهان
در این پیوند حسینعلی نریمانی رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: براساس مطالعات انجام شده در سال ۹۸، یک میلیون و ۹۲ هزار هکتار کانون فرسایش بادی در استان اصفهان وجود دارد که سالانه ۱۲۴ میلیارد تومان به منابع زیستی و اقتصادی این استان خسارت می‌زند.
وی با این توضیح که کانون‌های فرسایش بادی، مناطق فاقد پوشش گیاهی هستند که با وزش باد بیش از چهار متر بر ثانیه گرد و خاک ایجاد می‌کنند، خاطرنشان کرد: ۱۶ کانون فرسایش بادی در هشت شهرستان آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خوروبیابانک، نطنز، نائین و کاشان شناسایی شده اند.
نریمانی با اشاره به وجود سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی در استان اصفهان، اضافه کرد: نزدیک به ۶۵۰ هزار هکتار از این اراضی بیابانی، تپه‌های ماسه‌ای بادی است که در ۵۲ سال گذشته برای کنترل آن ۳۰ هزار هکتار مالچ‌پاشی و در کنار آن نهال کاری و بذرپاشی شده است.
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان بیان کرد: طرح مقابله با بیابان زایی از سال ۱۳۴۷ در منطقه امامزاده آقا علی عباس نطنز در استان اصفهان آغاز شد و از آن سال تاکنون بیش از ۳۰۷ هزار هکتار جنگل دست کاشت در اراضی بیابانی استان ایجاد شده است.
وی ادامه داد: اجرای این طرح در سطح استان اصفهان از نظر اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی تأثیر بسزایی داشته که به حفظ بیش از ۷۰۰ کیلومتر جاده مواصلاتی، دو فرودگاه، راه آهن و ۳۸ هزار هکتار از اراضی کشاورزی در پناه جنگل‌ها و تاغ‌زارها اشاره کرد.
روند بیابان‌زایی در اصفهان ثابت است
وی همچنین به اقدامات پیشگیرانه از بیابان‌زایی در سال ۹۸ اشاره و اظهار کرد: سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی ۱۹ میلیارد تومان برای مقابله با انتشار گرد و غبار و ۲۴ میلیارد تومان برای مالچ پاشی اعتبار اختصاص یافت.
نریمانی افزود: طرح مقابله با انتشار گرد و غبار سال گذشته در هشت شهرستان اجرا شد و در مجموع یک هزار و ۴۸۰ هکتار نهال کاری، یک هزار و ۹۵۰ هکتار مراقبت و آبیاری، یک هزار و ۶۰۰ هکتار مدیریت روان آب، سه هزار و ۱۰۰ هکتار قُرُق، پنج هزار و ۷۰۰ هکتار مدیریت چرای دام، ۵۰ کیلومتر بادشکن غیر زنده، ۱۵ کیلومتر تله رسوب گیر و ۲۹۵ هکتار عملیات مالچ پاشی در این مناطق انجام شد.
رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان با بیان اینکه عوامل طبیعی و انسانی بر تشدید بیابان‌زایی اثرگذار است، گفت: بهره برداری غیراصولی از معادن، برداشت بیش از حد منابع آب زیرزمینی و چرای بی رویه دام در مراتع از جمله عوامل انسانی و تغییر اقلیم عامل طبیعی مؤثر بر پیش روی بیابان است.
نریمانی با بیان اینکه روند بیابان‌زایی در اصفهان ثابت است، اظهار کرد: عامل محرک و تشدید کننده این پدیده را اکنون در استان نداریم با وجود این تأثیر تغییر اقلیم و عامل طبیعی بیش از فعالیت‌های انسانی بر افزایش بیابان‌زایی در استان اصفهان نقش دارد.
ظرفیت گردشگری و تأمین انرژی بیابان‌ها مورد توجه قرار گیرد
وی با تاکید بر اینکه بیابان‌های طبیعی دارای ظرفیت‌های فراوان و ارزشمندی هستند، ادامه داد: بیابان‌ها منابع غنی از کانی‌ها، فلزات و مواد معدنی اند و ظرفیت گردشگری و تأمین انرژی گرمایی دارند که در کشورمان هنوز استفاده نشده است.
نریمانی با بیان اینکه استفاده از ظرفیت‌های خوب بیابان‌ها نیازمند حمایت و کمک دولت است، گفت: اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در سال‌های اخیر از بهره‌برداری ظرفیت گردشگری در بیابان‌ها حمایت کرده و در چند شهرستان نیز از این ظرفیت استفاده شده است.
وی همچنین به برنامه‌های مقابله با بیابان‌زایی در سال جاری اشاره و خاطرنشان کرد: آئین نامه مقابله با انتشار گرد و غبار کشور سال ۹۵ تصویب و براساس آن مقرر شد سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری و هواشناسی کشور کانون‌های گرد و غبار را منشأیابی کنند؛ مطالعات این طرح به تازگی پایان یافته اما هنوز به ما دستورالعملی ابلاغ نشده است از این رو منبع طرح مطالعاتی ما پروژه کشوری مقابله با کانون‌های گرد و غبار است که پس از ابلاغ اقدامات پیشگیرانه، اصلاحی، احیایی و مدیریتی تعریف می‌شود و همه به رعایت آن ملزم خواهند شد.
نظر شما