به گزارش خبرنگار ایمنا، شهرت جهانی فرش دستباف ایران‌زمین به ویژه فرش استان‌هایی چون اصفهان، قم و تبریز موضوعی واضح بوده و همواره مشتریان فراوان داخلی و خارجی داشته است. به طوری که فرش ایرانی نمادی از صادرات این استان‌ها محسوب می‌شود اما از زمان نوسانات ارزی، این صنعت پر قدمت ایرانی فراز و نشیب‌هایی را پشت سر گذاشت. در شرایط فعلی نیز بحران کرونا شرایط را برای فعالان این بخش دشوارتر از قبل کرده است.
بی‌مهری مسئولان، تحریم‌ها، نوسانات ارزی و اکنون شیوع ویروس کرونا باعث شده تا حال و هوای این هنر اصیل ایرانی که در روزگاری نه‌چندان دور جایگاهی گران‌قدر داشت، چندان خوشایند نباشد. بااین‌حال عده‌ای بر این باورند که فرش ایران باوجود موانع زیاد تا سال گذشته هم هنوز اندک سهمی از بازارهای داخلی و خارجی خود را حفظ کرده بود.
اما زمانی که تولیدکنندگان فرش پس از مدت‌ها رکود آماده عرضه محصولات خود در هفته‌های پایانی سال شدند، ویروس کرونا سایه خود را بر بازار فرش انداخت و به یکباره از فروش و تولید این محصول کاسته شد تا جایی که به دلیل رکود بازار، دستمزد بافندگان فرش پرداخته نشد و افرادی که در چرخه تولید این صنعت سهمی داشتند از کار بیکار شدند.
حال باوجود کاهش بازارهای هدف و نبود نقدینگی در دست تولیدکنندگان، اگر مسئولان چاره‌ای برای این بخش نیندیشند، دیری نمی‌پاید که تاروپود این هنر- صنعت ایرانی از هم تنیده شود.
وضعیت دشوارتر از قبل شده است
بدون تردید صنعت فرش دستبافت ایران هم به مانند دیگر صنایع از بحران کرونا بی‌نصیب نیست و البته مهم‌ترین تأثیر آن بر تولیدکنندگان وارد است، چراکه شیوع کرونا، روال عادی کار دچار مشکل کرد و تولید کنندگان در زمان اوج فروش فرش با رکود مواجه و با کاهش شدید نقدینگی روبرو شدند.
در این باره سعید حقیقی فعال بازار فرش اصفهان در گفتگو با خبرنگار ایمنا می‌گوید: با نگاه به شرایط چند ماه گذشته در حوزه فرش دستباف، با جرأت می‌توان گفت امسال شرایط خوبی برای سفارش و تولید و همچنین فروش وجود نخواهد داشت.
وی می‌افزاید: قیمت مواد اولیه و دستمزدها صعودی شده و بازار فروش به دلیل نداشتن کشش قیمت‌ها با افت خریدار و درنتیجه افت تولید روبرو شده؛ البته کمبود نقدینگی را نیز باید بر این موارد افزود.
این فعال صنعت فرش تصریح می‌کند: متأسفانه در روزهایی که منتظر رونق بازار فرش بودیم با بحرانی غیرقابل‌پیش‌بینی روبرو شدیم که رمق این بازار را بیش از پیش گرفت.
وی ادامه می‌دهد: شرایط تا حدی وخیم شد که تولیدکنندگان قادر به پرداخت دستمزد کارگران خود نشدند و هنوز هم معوقات پرداخت‌نشده است به این ترتیب از طرفی تولیدکننده با کمبود نقدینگی روبروست و از طرفی هم کارگران بدون حقوق مانده و با این شرایط حاضر به ادامه فعالیت نیستند.
این فعال اقتصادی می‌گوید: البته با نوسانات ارزی گذشته تعدادی از تولیدکنندگان و بافندگان بیکار شده بودند. به دلیل وابستگی مواد اولیه فرش به قیمت ارز، به یکباره نرخ‌ها رشد چند برابری کرد و این بر قیمت نهایی فرش تأثیرگذار بود درنتیجه از مشتریان فرش هم در سطح داخلی وهم خارجی کاسته شد اما اکنون با بحران کرونا وضعیت دشوارتر و بر تعداد بیکاران این حرفه افزوده شده است.
حقیقی در رابطه با راهکار بهبود این شرایط اظهار می‌کند: فعلاً تنها راه حل، استفاده از حمایت‌های دولتی است. این‌چنین که تسهیلات و وام‌های بدون بهره به این تولیدکنندگان آسیب‌دیده تعلق گیرد. با این تسهیلات فعالان این عرصه از بافنده، طراح، تولیدکننده، فروشنده و صادر کننده همگی قادر به فعالیت دوباره خواهند شد و به تدریج چرخ این صنعت دوباره به گردش درخواهد آمد.
ضرورت حمایت از فعالان فرش دستباف
به اعتقاد بسیاری از مسئولان و فعالان فرش دستباف تا زمانی که حمایتی صحیح از این هنر اصیل ایرانی نشود نباید در انتظار رونقی دوباره برای این بازار باشیم. واقعیت آن است که چنین صنعتی نیازمند نگاه ویژه‌ای از سوی مسئولان است تا جایگاه والایش را هم در خانه‌های ایرانیان پیدا کند و هم مشتریان خارج از کشور خود را دوباره به تسخیر درآورد.
رحمت‌الله تجدد، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش استان اصفهان، در رابطه با شرایط فرش دستباف و ضرورت این‌گونه حمایت‌ها به ایمنا می‌گوید: بازار فرش دستباف در سال گذشته به دلایلی چون تحریم، نوسانات ارزی و عدم توانایی خرید مردم در شرایط رکود قرار داشت و با شیوع این ویروس شرایط ناخوش‌تر هم شد. به‌طوری‌که در آخر سال، فعالان این صنف نتوانستند فروشی داشته باشند درصورتی‌که هرساله که در این ایام تعداد فروش‌ها بالا می‌رفت.
تجدد درباره مشکلات و موانع پیش روی فعالان فرش می‌افزاید: کاهش فروش فرش به دلیل مشکلاتی است که برای همه کشورهای جهان به وجود آمده و همچنین موانعی برای صادرات فرش است.
این فعال توضیح می‌دهد: کشورهایی که در گذشته از خریداران اصلی فرش ایران بودند امروز با شرایطی اقتصادی و سیاسی مواجه هستند که باعث کاهش خرید آنها شده است. درواقع تحریم‌ها از دلایل اصلی سقوط صادرات فرش و پس‌ازآن هم شیوع کرونا و بسته شدن مرزها مزید بر علت این مشکلات پیش‌آمده در حوزه صادرات فرش دستباف شد.
وی بیان می‌کند: اما گذشته از موانع ذکرشده برای تجارت فرش، چالشی که برای تولیدکنندگان وجود دارد نوسانات ارز و تغییر قیمت ابریشم است که مسئولان می‌توانند باثبات در قیمت ابریشم و تخصیص ارز دولتی و نظارت بر توزیع، در این زمینه ثبات نرخی را به وجود آورند.
این فعال خاطرنشان می‌کند: با تخصیص وام‌های کم‌بهره به تولیدکنندگان، کمک بزرگی به تولیدکنندگان می‌شود. مسئله دیگر این است که با ارائه وام‌های بلندمدت با بهره‌های اندک برای خرید فرش به افرادی که دارای قدرت خرید اندکی هستند، استقبال مردم نسبت به خرید فرش دستباف بیشتر خواهد شد. به عبارت دیگر، اگر خریدار بداند که در صورت نیاز به فرش، خدمات و تسهیلاتی به او داده می‌شود قطعاً شرایط بهتری برای خرید به وجود می‌آید و رونق بازار فرش را به دنبال خواهد داشت.
تمهیدات انجام‌گرفته
حال سوال آن است از سوی مسئولان حوزه فرش کشور برای فعالان این حرفه که در دوران شیوع کرونا دچار آسیب شده‌اند چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟ چه‌بسا مشکل زنجیره تأمین و کاهش دستیابی به بازارهای خارجی و مصرفی داخلی لزوم حمایت‌های بیشتر دولت از این بخش را طلب می‌کند.
بنا به گفته فرحناز رافع، رئیس مرکز ملی فرش دستباف ایران، در روزهای سخت، باید به جامعه فرش به‌ویژه قالیبافان توجه ویژه‌ای داشته باشیم. چه‌بسا شوک کرونایی فعالیت‌های اقتصادی را در بخش‌های مختلف به‌ویژه فرش دستباف بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد.
وی اظهار می‌کند: پیامدهای اقتصادی و مالی شیوع ویروس کرونا در کوتاه‌مدت و بلندمدت در دو سطح کلان و خرد قابل‌تحلیل است، بر این اساس تدوین برنامه جامع بهبود فضای کسب‌وکار و ارتقای سرمایه پذیری کسب‌وکارهای حوزه فرش با مشارکت بخش خصوصی و باهدف ارتقای تاب‌آوری این بخش از اقتصاد ملی در مقابل تهدیدات ناشی از بحران کرونا در دست اقدام است. این مسئول تصریح می‌کند: ارائه یک برنامه منسجم و جامع برای کاهش اثرات شیوع ویروس کرونا روی کسب‌وکار می‌تواند ضمن به حداقل رساندن آثار زیان‌بار آن، در احیا هرچه سریع‌تر نقش صنوف و بازاریابی جایگاه آنها در رشد اقتصادی کشور مؤثر باشد.
وی می‌گوید: با توجه به تأثیر قابل‌توجه شیوع کرونا بر فعالیت‌های بخش عمده‌ای از فعالان حوزه تولید و فروش فرش دستباف که در قالب واحدهای صنفی فعالیت می‌کنند و همین‌طور تمهیداتی که از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی برای بهره‌مندی صنوف از تعویق تسهیلات و سایر کمک‌های پیش‌بینی‌شده، این مرکز به‌دنبال آن است که صنوف تولیدی و توزیعی فرش دستباف دربند ۱۰ دستورالعمل ابلاغی بانک مرکزی و بسته‌های حمایتی وزارت لحاظ شود.
رافع خاطرنشان می‌کند: از منظر اقتصادی بافندگان فرش دستباف به‌خصوص بخشی که بیمه نیستند در مقایسه با سایر صنوف آسیب بیشتری متحمل خواهند شد. از همین رو بیمه تأمین‌اجتماعی از سوی دولت برای دست‌اندرکاران فرش در نظر گرفته شود تا مشاغل خرد آسیب‌دیده از کرونا از بین نروند.
گزارش از: نفیسه زمانی نژاد، خبرنگار اقتصادی ایمنا
نظر شما