به گزارش خبرنگار ایمنا، خوراک، پوشاک و مسکن سه نیاز اصلی انسان‌ها است که امروزه با تجملات گرایی به سختی فراهم می‌شود. اگرچه این سه، نیازهای مهم و اساسی انسان به شمار می‌رود اما در کنار آن نیازهای فرعی مانند آتش هم دیده می‌شود. یکی از این وسایل مهم زندگی، زیرانداز است که کاربردهای زیادی داشته و نبودش مشکل آفرین است. انسان‌های اولیه با استفاده از برگ درختان، پوست حیوانات و یا با استفاده از لیفه‌های درخت خرما قالیچه‌هایی را ساخته و به عنوان زیرانداز استفاده می‌کردند.
امروزه با گذر زمان تمایل به بافت و خرید قالی‌های دست‌باف کاهش یافته و فرش‌های ماشینی در منازل جا خوش کرده است. قالیبافی از جمله شغل‌های هر قومیتی در تاریخ به شمار می‌آید که علاوه بر تولید فرش‌های زینتی، نیاز به یک زیرانداز را فراهم می‌کرده است. برای مثال، قالی دستبافت و زیبای یلمه، ۲۰۰ سال پیش توسط جوانانی از طایفه یلمه که قوی هیکل و نیکنام بودند به روستای علی آباد جمبزه راه یافت و امروزه نگین هر خانه‌ای است.
مردمی که دامدار و کشاورز بودند با استفاده از پشم گوسفندان و صنایع چوبی که در اختیار داشتند این هنر را خلق کردند. امروزه شغل بیشتر زنان روستایی قالیبافی از نوع یلمه است. پس از سال‌ها، "نصرت الله جبرئیلی" اولین کسی بود که طرح و نقشه این قالی را می‌ریزد و زنان نیز با الهام از طبیعت آن را پیاده می‌کنند و هنری زیبا می‌آفرینند. اما قالی یلمه نیز از آفت گذر زمان و پیشرفت تکنولوژی دور نمانده است.
ملیحه رنجبر، از قالیبافان دهاقان می‌گوید: از اواخر دهه ۸۰ تاکنون چند قالی در اندازه‌های مختلف بافته‌ام اما خریداری ندارد، بازاریان شهرضا هم از خرید امتناع می‌کنند. ما که سوی چشمانمان کم شده و زخم‌های انگشتانمان را بارها با پارچه بسته‌ایم، الان هیچ اندوخته‌ای از هنر دست بافتمان نداریم.
سارا گوهری، از دیگر بافندگان قالی یلمه، اظهار می‌کند: مواد اولیه برای بافت قالی گران است و بازاری هم برای فروش نیست. از اواخر دهه ۸۰ تاکنون، کمتر کسی است که به بافت قالی بپردازد و اگر هم به چنین هنری مشغول شود، هیچ مشتری برای ماحصل آن نیست.
پرداخت تسهیلات به قالیبافان دهاقان
محمود دوایی، رئیس کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) شهرستان دهاقان نیز رکود بازار خرید و فروش قالی یلمه را تائید کرده و اظهار می‌کند: در سال گذشته ۶۰ نفر از مددجویان زیر پوشش این کمیته که مهارت قالیبافی داشتند تسهیلاتی به ارزش چهار میلیارد ریال دریافت کردند.
وی، وظیفه کمیته امداد را کمک به خانواده‌های کم بضاعت و محرومیت زدایی عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در حال حاضر بیش از ۱۵۰ کارگاه قالیبافی در منازل مددجویان فعال است اما با توجه به اینکه بازاری برای فروش نبوده و مواد اولیه نیز گران است، اقدامات ما نیز به سختی انجام می‌شود.
رئیس کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) شهرستان دهاقان، خاطرنشان می‌کند: بازاریابی و نظارت بر طرح و نقشه‌ها توسط کارشناسان این کمیته انجام شده و امیدواریم با تقویت صادرات به ویژه ارتباط خارجی بتوانیم گره‌های کور دسترنج بافندگان را باز کنیم.
قالیبافان محروم از بیمه
اسفندیار مرادی، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان دهاقان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، با اشاره به اینکه بیش از ۵۵۰ بافنده قالی یلمه زیر پوشش خدمات بیمه تأمین اجتماعی و درمانی قرار گرفته‌اند، اظهار می‌کند: بیشتر بافندگان، محروم از بیمه هستند و حتی هیچ گونه تسهیلاتی دریافت نکرده‌اند.
وی با اشاره به معرفی تعدادی از قالیبافان به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای استفاده از تسهیلات بخش مستقل مشاغل خانگی، ادامه می‌دهد: تاکنون یک نفر موفق به اخذ این تسهیلات شده و مابقی کماکان بلاتکلیف هستند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان دهاقان، قالی یلمه را به عنوان یک برند روستایی دهاقان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر کارهای ناشایست نظیر کپی برداری سرقت‌های برند در سطح جهانی از طرف رقبا باعث تخریب بازار فرش شد و مسئولان نیز به فکر افتادند با ثبت برندهای خاص جلوی این تخریب را بگیرند.
ثبت ملی قالی یلمه دهاقان
مرتضی طیاری، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دهاقان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا، اظهار می‌کند: طرح و نقش‌های قالی یلمه برگرفته از گل و گیاه و پرندگان در دل طبیعت است که امروزه بافندگان از حفظ و بدون نقشه آنها را می‌بافند.
وی با اشاره به رکود بازار فروش قالی دستبافت یلمه، می‌گوید: متأسفانه وضعیت وخیم بازار فروش، بافندگان را دچار مشکل کرده به گونه‌ای که اگر اوضاع به همین منوال پیش رود گرد فراموشی دامن گیر هنر ۲۰۰ ساله شهرستان می‌شود.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان دهاقان، از استقبال بازار کشورهای اروپایی از این هنر دستبافت در گذشته خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: امیدواریم بهبود روابط خارجی بتواند در توسعه و درخشش این هنر نقش بسزایی ایفا کند.
طیاری، در زمینه ثبت تکنیک بافت قالی یلمه، خاطرنشان می‌کند: با اینکه برخی از شهرستان‌ها مدعی بافت قالی شده بودند اما توانستیم با ارائه مستندات کارشناسی شده این هنر دستی را از نظر موقعیت جغرافیایی و تکنیک بافت به نام شهرستان دهاقان به ثبت برسانیم.
مهارت بافت قالی یلمه روستای علی آباد جمبزه دهاقان به شماره ۱۸۵۹ در تاریخ چهارم تیرماه سال گذشته در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسیده است.
نظر شما