به گزارش خبرنگار ایمنا، با وجود تمامی پیامدهای آسیب‌زایی که یک جنگ می‌تواند داشته باشد، ممکن است تأثیرات مثبتی نیز بر الگوهای فرهنگی- ادبی یک جامعه بگذارد که در نوع خود جالب توجه به نظر می‌رسد. نویسندگان بی شماری وجود دارد که پس از هر انقلاب و جنگی قلم به دست گرفته و آثاری ماندگار آفریده اند. اگر جنگ دنیای فرسایش است، ادبیات دنیای پیدایش و آفرینش است. کم نیست شاهکارهای ادبی که با بازآفرینی جنگ‌ها خواننده را در شکست‌ها و پیروزی‌ها در گیر کرده و شرکت می‌دهند. درواقع جنگ همانگونه که زندگی و زمانه بشر را دگرگون می‌کند ادبیات را که آئینه زمان است نیز دچار تحول می‌کند و به همین دلیل است که میان ادبیات و حوادث زمان رابطه‌ای ناگسستنی وجود دارد. ادبیات به عنوان قلمروی ارزش‌ها و اندیشه‌ها می‌تواند ضمن تقویت روح جمعی نمایش شورانگیز و هنری التهاب‌ها و هیجانات ملتی در برهه‌ای حساس از زمان باشد.
سوم خرداد ماه روزی است که پس از ۵۸۷ روز اشغال خرمشهر توسط نیروهای عراقی، طی عملیاتی با نام "بیت‌المقدس" این شهر مجدداً توسط نیروهای رزمنده ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باز پس گرفته شد. این جنگ باوجود تمام ویرانی‌هایی که در برداشت منجر به پیدایش نوعی ادبیات به نام" ادبیات دفاع مقدس" شد. این نوع از ادبیات از زمان جنگ تحمیلی شروع و تاکنون نیز از رونق خود نیفتاده است و شامل موضوعات و مسائل گوناگونی از جمله خاطرات رزمندگان، داستان‌ها، کتاب‌های کودک و ترجمه‌های مختلف می‌شود. در این ژانر ادبی با طیف وسیعی از آثار مواجهیم اما در ادامه سعی می‌شود تا به برخی از خواندنی‌ترین آثار این حوزه اشاره شود.
*برخی از داستان‌های حوزه دفاع مقدس
-دا، اثر اعظم حسینی، انتشارات سوره مهر
"دا" کتابی است درباره خاطرات سیده زهرا حسینی در زمان جنگ و محاصره خرمشهر می‌باشد که حدود ۷۰ بار تجدید چاپ شده است. وی که در آن زمان دختری هفده ساله بود، در این کتاب گوشه‌ای از تاریخ جنگ را بازگو می‌کند که غالباً به اشغال و فتح خرمشهر مربوط می‌شود. او در این کتاب، خاطرات خود از روزهای آغاز مقاومت و روزهای پس از آن را با جزئی‌ترین موارد روایت می‌کند تا آنجا که این گونه جزئی‌نگری و بیان لحظه به لحظه وقایع باعث شده تا بسیاری آن را رمان بنامند؛ حال آنکه این کتاب سراسر مبتنی بر رویدادهای واقعی و خاطرات حقیقی سیده زهرا از آن روزهاست.
-من زنده‌ام، معصومه آباد، انتشارات بروج
دختر نوجوانی در روزهای ابتدایی حمله عراق تعدادی کودک جنگ زده را به شیراز می‌برد و هنگام بازگشت در دام عراقی‌ها گرفتار می‌شود، "من زنده‌ام" شرح حال معصومه آباد از کودکی تا شروع جنگ است. این کتاب آن قدر جذاب نوشته شده است که هر خواننده‌ای را مجذوب خود می‌سازد. معصومه آباد در زمان اسارت با سه دختر دیگر همراه بود. اسارتی که یک ماه بعد از جنگ شروع شد و چهار سال به طول انجامید. سربازان عراقی به این دختران" بنات الخمینی"می‌گویند. این اثر نیز در زمره خواندنی‌ترین آثار دفاع مقدس قرار دارد.
-سفر به گرای ۲۷۰ درجه، احمد دهقان، سوره مهر
کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» رمانی با موضوع جنگ ایران و عراق است. این کتاب به دلیل سبک خاص نوشته، روایت عمیق و ویژه جنگ بسیار مورد استقبال قرار گرفت. جایزه بیست سال داستان‌نویسی، جایزه چهارمین دوره انتخاب کتاب سال دفاع مقدس و جایزه بیست سال ادبیات پایداری، از افتخارات این کتاب است. این کتاب توسط پال اسپراکمن نایب رئیس مرکز مطالعات دانشگاه خاورمیانه در دانشگاه راتگریز آمریکا به انگلیسی ترجمه شده و نخستین رمان ایرانی با موضوع جنگ است که در آمریکا منتشر شده است.
*کتاب‌هایی با موضوع خاطره نویسی دفاع مقدس
- آن ۲۳ نفر، احمد یوسف زاده، نشر سوره مهر
این کتاب یکی از خواندنی‌ترین خاطره نوشته‌های دفاع مقدس است. ۲۳ نفر گروهی از رزمندگان نوجوان بودند که در روزهای ابتدایی جنگ تحمیلی و در عملیات بیت‌المقدس به اسارت نیروهای عراقی در آمدند. این کتاب نشان می‌دهد که همه‌ی ماجرای «حماسه‌ی خرمشهر»، آن چیزی نیست که تا به حال شنیده‌ایم، بلکه در بطن و متن این ماجرا، وقایع و رخدادهای زیادی مغفول مانده که کمتر به آنها پرداخته شده است.
-دختر شینا، بهناز ضرابی زاده، نشر سوره مهر
"دختر شینا" روایت زندگی عاشقانه «قدم‌خیر محمدی» با «شهید حاج ستار ابراهیمی» از شهدای برجسته استان همدان که در عملیات والفجر ۸ به شهادت رسید، است. راوی کتاب، در ۱۴ سالگی با ستار ابراهیمی هژیر ازدواج می‌کند و صاحب پنج فرزند می‌شود. در بیست و چهار سالگی همسر خود را در جنگ از دست می‌دهد و از آن زمان با وجود ۵ فرزند، ازدواج نکرد و به تنهایی فرزندان خود را بزرگ کرد. این کتاب عاشقانه ای است که زندگی شده و نشان می‌دهد که سبک زندگی ایرانی، شیوه‌ای پاک و عاشقانه است که فداکاری و ایثار را در بالاترین جایگاه و کیفیت داراست. این اثر با ذره بین قلم نویسنده‌ای توانا برای همگان به نمایش درآمده است.
-نورالدین پسر ایران، اثر معصومه سپهری، انتشارات سوره مهر
این کتاب خاطرات سید نورالدین عافی است؛ پسری شانزده ساله که از اهالی روستای خنجان در حوالی تبریز است، رزمنده‌ای نوجوان که از دی ماه ۱۳۵۹ -یعنی تنها سه ماه پس از آغاز جنگ تحمیلی- به جبهه‌های نبرد با متجاوزان رفت. او حضور در گردان‌های خط شکن لشکر ۳۱ عاشورا را به عنوان نیروی آزاد، غواص و فرمانده دسته در جبهه‌های مختلف تجربه کرده و بارها مجروح شده است. نورالدین نزدیک به هشتاد ماه از دوران جنگ تحمیلی را علیرغم جراحات سنگین و شهادت برادر کوچک‌تر خود سید صادق -در برابر چشمانش- در جبهه ماند و در عملیات‌های متعددی حضور داشت و جانباز هفتاد درصد دفاع مقدس است.
_تبسم‌های جبهه، اثر حمید داود آبادی، نشر مؤسسه شهید کاظمی
این کتاب با موضوع طنزهای رزمندگان در دفاع مقدس منتشر شده است. در آن به خوبی صفا و صمیمیت میان رزمندگان توصیف شده است. در واقع بیان شوخی‌ها و طنزهای آنها در دفاع مقدس به جذابیت آن افزوده است و این اثر را به کتابی خواندنی تبدیل کرده است.
*کتاب‌هایی برای کودک و نوجوان در زمینه دفاع مقدس
-کاش کمی بزرگ‌تر بودم، اکبر صحرایی، نشر علمی و فرهنگی
سهراب دوازده ساله که پس از شهادت هم کلاسی خود، در آرزوی رفتن به جبهه به سر می‌برد، پس از آن که به سختی رضایت پدر را به دست می‌آورد، راهی جبهه می‌شود. در آن جا به علت سن کم حاضر به پذیرش او نمی‌شوند و تنها با پادرمیانی پیرمردی که وظیفه‌ی آبرسانی دارد، قرار بر آن می‌شود به مدت یک هفته، همراه او در پشت جبهه بماند. یک هفته‌ی حضور سهراب در جبهه، با عملیات آزادسازی خرمشهر هم زمان می‌شود. پیرمرد سقا هر جا که می‌رود، سهراب را با خود همراه کرده و به سختی از وی مراقبت می‌کند. شبی بابا رستم متوجه می‌شود فرزندش، امیر، بر اثر اصابت یک خمپاره به سنگرش به شهادت رسیده است. پس از آن، پیرمرد که دلش شکسته به سهراب به چشم پسر خود نگاه می‌کند. پس از حمله‌ی ایران و باز پس بازپس‌گیری خرمشهر، که سهراب خود شاهد آزاد سازی آن بوده است، درست در لحظه‌ای که پسر نوجوان می‌اندیشد برای همیشه اهل جبهه و ساکن آن جا شده...
_مهاجر کوچک، محمد رضا سرشار، انتشارات سوره مهر
نویسنده داستان زندگی نوجوانی به نام عباس را پیگیری کرده و سرانجام آن را می‌نویسد. عباس به علت حمله عراقی‌ها ابتدا پدر خود را از دست می‌دهد و روزهای بعد، زمانی که برای به دست آوردن خبری به مسجد می‌رود، با شروع حمله هوایی در سنگر پناه می‌گیرد و در همین فاصله، خانواده او که در خانه هستند نیز در اثر حمله عراقی‌ها جان خود را از دست می‌دهند. او در جست و جوی تنها برادر خود "قاسم" که مجروح شده به تهران می‌آید. نوجوان جنگ زده از روزهای سخت خود می‌گوید و نویسنده کتاب می‌نویسد که عباس تنها و بی امید روزها در گوشه‌ای از چادر می‌نشیند و به آینده نامعلوم خود فکر می‌کند.
*برخی کتاب‌های ترجمه شده دفاع مقدس
-ماموریت در خرمشهر، ترجمه مهرداد آزاد، انتشارات سوره مهر
بسیاری از جنگندگان رژیم بعث عراق خاطرات خود را با ترس و دلهره نوشته‌اند؛ ترسی که بر کتاب هم سایه می‌اندازد و خواننده را در فضایی پر از رعب و وحشت پیش می‌برد. سرهنگ صبار فلاح اللامی هم یکی از افرادی است که خاطرات خود را نوشته و در آن به توصیف دقیق همه آنچه که در جنگ روی داده می‌پردازد. او در این کتاب، آمادگی ارتش عراق قبل از جنگ و همچنین اشغال خرمشهر و جنایت تجاوزات و غارت وحشیانه بعثی‌ها در این مناطق را تشریح کرده است. وی همچنین به پیروزی نیروهای ایرانی در عملیات آزادسازی خرمشهر اشاره کرده است. قابل ذکر است که اسنادی نیز از ارتش عراق در این کتاب ضمیمه شده است.
-خرمشهر در آتش، ترجمه عبدالرسول رضاگاه، نشر سوره مهر
این کتاب، خاطرات سرهنگ عراقی رضا الصبری است که در آن گزارشی از وقایع مختلف جنگ تحمیلی عراق بر ایران بازگو شده است. این سرهنگ عراقی عمر خود را در هنگام وقوع وقایع مختلف جنگ تحمیلی سپری کرده و شاهد درگیری‌های مختلفی در مناطق کوهستانی و دشت‌ها و ماهورها بوده است. وقایع گوناگونی که تصویر آن مکرراً در جلوی چشمانش ظاهر می‌شود. چون خود از افراد سهیم در ایجاد آن وقایع هولناک بوده است.
-جنایت‌های ما در خرمشهر: خاطرات افسران عراقی از جنگ خرمشهر، نشر سوره مهر
«جنایت‌های ما در خرمشهر» حاوی اعترافات بسیار مهمی از افسران عراقی است که پس از گذشت سال‌ها از آزاد سازی خرمشهر، بیان شده است. این خاطرات به رشته تحریر درآمد تا اسناد انکارناپذیری علیه رژیم عراق باشد. سلمان صفر درویش، منیر مروان العبیدی، کمال طه العامری، سعد مصاول الکریم، ثامر احمد الفلوجی و فکری حسین، برخی از افسران عراقی بودند که در شرایط بحرانی در خرمشهر حضور داشتند. آنها به نوشتن این حوادث اقدام کرده‌اند. انفجار ایستگاه فشار قوی برق، قتل عام خانواده مؤمن، سرقت خودروها و تعدی به زنان، برخی از جنایات این افسران در خرمشهر است.
نظر شما