به گزارش خبرنگار ایمنا، هوشمندسازی ساختارهای شهری چندین دهه است که در شهرهای مختلف دنیا بخصوص شهرهای کشورهای توسعه یافته مطرح وردر راستای تحقق آن اقدامات زیادی شده است. هوشمندسازی ساختارهای شهری از آن جهت اهمیت پیدا کرد که شهرها به دلیل رشد جمعیت و ایجاد فناوری‌های ارتباطی نیاز داشت تا با مدیریتی متفاوت اداره شود، زیرا نحوه مدیریت سنتی دیگر جوابگوی نیاز شهرهای امروز نبود.
شیوع بیماری کرونا تا حد زیادی نشان داد که نحوه تعاملات نه تنها در سطح شهرها بلکه در سطوح جهانی باید همچنان تغییر کند و چنانچه مدیران و شهروندان خود را برای مواجه با پدیده‌های جدید آماده نکنند، حیات شهر خود را به خطر انداخته‌اند. برای آگاهی از نحوه هوشمندسازی فرایندهای شهری در ابعاد مختلف و نقش مدیران در این زمینه با "راما قلم‌بر دزفولی، دکترای شهرسازی و سردبیر مجله شهر نگار" گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
هوشمندسازی در شهرداری‌ها چگونه امکان دارد انجام شود؟
شهرداری‌ها بر طبق قانون وظایف مشخصی دارند و چنانچه هر کدام از این وظایف به سمت فرآیندهای الکترونیکی پیش برود، پیشرفت بزرگی در سازمان شهرداری ایجاد می‌شود، البته هنوز دید شفاف و کاملی نسبت به دوران پسا کرونا وجود ندارد تا تمهیدات لازم برای این دوران را تمامی سازمان‌های خدمات دهنده شهری دریافت کنند و شهرداری نیز از این قاعده مستثنی نیست. شهرداری یکی از مهم‌ترین سازمان‌های ارائه دهنده خدمات شهری است و برای اینکه بتواند خدمات خود را به صورت الکترونیکی ارائه دهد، باید شرایطی که سال‌ها وعده آن داده شده، اما در عمل اجرا نشده است، محقق و در دوران پساکرونا زیرساخت‌های قانونی آن فراهم شود. در حال حاضر نیز مدیران به این موضوع پی برده‌اند که الکترونیکی کردن فرآیندهای شهری و کاری باید هرچه زودتر اجرا شود.
روند الکترونیکی کردن فرآیندهای کاری شهرداری‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
شهرداری‌های بزرگ معمولاً دفتر خدمات الکترونیک تأسیس کرده‌اند تا خدمات شهری به صورت الکترونیک ارائه شود، اما شهروندان باز هم باید مراجعه مستقیم داشته باشند تا تمامی مدارک خود را که از سابق به صورت دستی ارائه می‌دادند، به دفتر خدمات الکترونیک بدهند.
متأسفانه فرآیندها کاملاً الکترونیکی نشده و ما باید اقدامی اساسی انجام دهیم تا شهروندان برای دریافت خدمات شهری و کاری که امکان الکترونیکی کردن آنها وجود دارد، مراجعه نداشته باشند، رعایت این نکته در زمان شیوع کرونا موجب می‌شود تا از نظر میزان واگیرداری این بیماری نیز مشکلی برای آنان ایجاد نشود. شیوع ویروس کرونا نشان داد که ما زودتر می‌توانستیم در بسیاری از زمینه‌ها دست به چنین اقداماتی بزنیم، به طور مثال در حال حاضر ۱۳ تا ۱۴ میدان میوه و تره بار شهر تهران، خدمات الکترونیک آنلاین ارائه می‌دهند در حالی که این اقدام قبلاً نیز می‌توانست انجام شود.
در حال حاضر شرایط مناسبی فراهم است تا خدماتی که امکان ارائه آنها به صورت غیرحضوری وجود دارد توسط شهرداری انجام شود، خصوصاً فرآیندهای شهرسازی که مردم درگیر آن هستند، اما این فرآیندها به نحوی ناقص اتفاق می‌افتد و مردم از روی اجبار، اقدام به مراجعه حضوری می‌کنند.
در حوزه حمل و نقل عمومی شهر نیز باید شرایطی فراهم شود تا چنانچه در پساکرونا ویروسی کشنده‌تر پدیدار شد، تمهیدات لازم برای مواجه با آن فراهم باشد، اما حتی در حال حاضر نیز زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی برای مقابله با کرونا آماده نیست. رعایت فاصله اجتماعی یا قراردادن موانعی برای جداسازی افراد در داخل وسایل حمل و نقل عمومی، هم‌اکنون و در زمان شیوع این ویروس نیز وجود ندارد، البته فرهنگ‌سازی در این زمینه مهم است، اما هنوز زیرساخت‌های لازم در وسایلی مثل اتوبوس و مترو فراهم نشده است.
هماهنگی بین سازمان‌های ارائه دهنده خدمات شهری، چه اهمیتی در هوشمندسازی خدمات دارد؟
چنانچه ارتباط بین بانک‌های اطلاعاتی در راستای هوشمندسازی سازمان‌ها اتفاق بیفتد، بخش مهمی از پایه‌های فرآیند هوشمندسازی و الکترونیکی کردن اقدامات شهری، انجام شده است. این اقدام موجب می‌شود تا نیازی به مراجعه حضوری شهروندان نباشد. شهرداری‌ها درجات مختلفی دارند، به علاوه خطرپذیری و پذیرش ریسک هوشمند کردن فرآیندهای کاری و شهری نیز در شهرهای مختلف متفاوت است، در برخی شهرها به خصوص شهرهای بزرگ مشکلی از نظر وجود زیرساخت وجود ندارد، زیرا در طول سالیان متمادی زیرساخت‌هایی فراهم شده و توسعه خوبی پیدا کرده است، اما موضوع این است که تا چه اندازه بهره‌برداران و مدیران تمایل به استفاده از این زیرساخت دارند.
نقش مدیران در فرایند هوشمندسازی خدمات شهری چیست؟
تجربه شخصی من این است که چنانچه مدیری روی این موضوع پافشاری داشته باشد، ۶۰ الی ۷۰ درصد می‌تواند در زیرمجموعه خودش، سیستم‌ها را هوشمند و الکترونیک کند، اما شرط آن است که مدیران بخش‌های داخل سازمانی و بخش‌های بین سازمانی، اهتمام کافی برای انجام این کار داشته باشند. متأسفانه هنوز بسیاری از مدیران بین سازمانی و درون سازمانی، هم و غم این موضوع را ندارند، زیرا هوشمندسازی فناوری اطلاعات را به عنوان بهتر کار نمی‌دانند، بلکه به عنوان یک ابزار کمکی به آن نگاه می‌کنند؛ تا زمانی که این تفکر مدیران ما اصلاح نشود و آنان نگاهی ابزاری به فناوری‌های هوشمندسازی داشته باشند، صرفاً اقداماتی جسته و گریخته و مقطعی انجام می‌شود. شیوع ویروس کرونا نشان داد که ظرفیت برای ارائه خدمات الکترونیک تا چه اندازه بالاست، مردم نیز از نظر سبک زندگی تفاوت‌هایی را در دوران پسا کرونا تجربه می‌کنند که نشان می‌دهد شیوع کرونا چه تأثیری روی نقش آفرینی فناوری اطلاعات و هوشمندسازی در شهر داشته است، همزمان با شیوع این بیماری مدیران متوجه شدند تا خدمات را باید به صورت آنلاین ارائه دهند اما ارائه آنها از روی اجبار بوده و قبل از آن انجام نشده است. البته مدیران تا اندازه‌ای نیز بی اعتماد هستند که باید رفع شود، به عنوان مثال بی اعتمادی در فرایند انتخابات الکترونیک و در بعد کلان اجتماعی و سیاسی نیز وجود دارد که به نوعی بی اعتمادی نسبت به خدمات الکترونیک است و در بخش‌های خدمات شهری نیز این مسئله وجود دارد.
هوشمندسازی در چه ابعادی باید انجام شود؟
هوشمندسازی در ابعاد مختلفی می‌تواند انجام شود و منحصر در ارائه خدمات آنلاین نیست، بلکه هوشمندسازی به این معنی است که سامانه‌های مرتبط با تصمیم گیری باید ارتقا پیدا کند، فرایند هوشمندسازی در بعد اقتصادی شهر از قبل شروع شده و پیشرفت قابل ملاحظه‌ای نیز کرده است، زیرا مسئله اقتصاد برای همه سازمان‌ها و همه بخش‌های خصوصی مهم است و پیشرفت آن نیز خوب بوده است؛ از این جهت ارائه خدمات اقتصادی به صورت آنلاین، راحت‌تر محقق می‌شود. بُعد دیگر موضوع، اجتماعی است؛ ایجاد ارتباط و مشارکت میان مدیران از طریق خدمات الکترونیک انجام می‌شود، اما اعتماد نیز باید شکل بگیرد تا آنان عادت کنند جلسات خود را به صورت آنلاین برگزار کنند، شهروندان نیز بسیاری از ارتباطات خود را می‌توانند به صورت آنلاین انجام دهند، اما بعد کالبدی هوشمندسازی و محیط هوشمندسازی نیاز به حضور فیزیکی افراد دارد که در حال حاضر و به دلیل شرایط کرونایی مدنظر ما نیست. خدمات فضای سبز و پارک را نمی‌شود به صورت مجازی ارائه داد، اما امکان ارائه بسیاری از خدمات اقتصادی و اجتماعی به صورت آنلاین وجود دارد. یکی از اهداف مدیریت شهری، برگزاری جلسات کمیسیون ماده پنج و جلسات کمیسیون ماده ۱۰۰ است که می‌تواند به صورت آنلاین برگزار شود، برگزاری جلسات بدین نحو هم موجب شفاف سازی و تحقق اقتصاد اداری شده و هم در شرایط کرونایی و پسا کرونایی انضباط‌های لازم رعایت می‌شود.
نظر شما