به گزارش خبرنگار ایمنا، فعالیت باغ وحش اصفهان مانند سایر باغ وحش‌های کشور همواره مورد انتقاد برخی فعالان زیست محیطی و حامیان حقوق حیوانات بوده است و این موضوع تازگی ندارد اما فروردین امسال در پی قرنطینه خانگی ناشی از شیوع کرونا پویشی در اینستاگرام برای وطالبه بستن باغ وحش صفه براه افتاد که در نهایت کمیسیون محیط زیست شورای شهر را بر آن داشت که بررسی این امر را در دستور کار خود قرار دهد و پس از برگزاری دو جلسه با مدیران این پویش مجازی طرح تعطیلی آن در کمیسیون تصویب شد. آنطور که کوروش محمدی رئیس کمیسیون اجتماعی و محیط زیست شورای شهر اصفهان گفته است باغ وحش صفه تا پایان سال جاری تعطیل و برخی حیوانات آن به باغ‌های وحش دیگر منتقل می‌شوند و برخی گونه‌ها نیز به طبیعت بازمی گردند با این حال این عضو شورای شهر تعطیلی باغ وحش صفه را منوط به بررسی و مطالعات بیشتر و نظر کارشناسان امر دانسته است.
زمزمه تعطیلی باغ وحش در حالی به گوش می‌رسد که بسیاری شهروندان اصفهانی در هفته‌های اخیر حتی از وجود چنین مکانی در شهر ابراز بی اطلاعی کردند و شماری از فعالان مدنی و زیست محیطی اصفهان نیز تعطیلی باغ وحش صفه را محروم کردن این کلانشهر از جاذبه‌های گردشگری و ظرفیت‌های آموزشی، پژوهشی و زیست محیطی برای تحقق توسعه پایدار دانستند.
بیش از دو دهه از راه اندازی باغ وحش اصفهان می‌گذرد که محل اولیه آن در محدوده پل فلزی بود و پس از آن به پارک ناژوان و در نهایت به پارک کوهستانی صفه در جنوب غرب کلانشهر اصفهان منتقل شد. در ابتدا این باغ وحش به دلیل قرار گرفتن در مرکز شهر و عاملیت آلودگی‌های شهری مجوز زیست محیطی نداشت اما شهرداری اصفهان پس از سال‌ها تلاش و در نهایت انتقال محل این باغ وحش به پارک صفه بیش از شش سال پیش توانست از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز بگیرد. در حال حاضر از ۷۰ باغ وحش کشور تنها ۱۴ باغ وحش مجوز زیست محیطی دارند که صفه اصفهان یکی از آن هاست.
هم اکنون بیش از ۳۱۸ حیوان از ۳۷ گونه زیستی در باغ وحش پنج هزار هکتاری صفه نگهداری می‌شوند و سالانه شمار آنها به دلیل زاد آوری افزایش می‌یابد، ۹۰ درصد حیوانات این باغ وحش اهلی و ۱۰ درصد وحشی هستند و در میان آنها گونه‌های در معرض خطر انقراض نیز دیده می‌شود.
به گفته حسین امیری معاون خدمات شهری شهردار اصفهان سالانه بالغ بر یک میلیارد تومان برای نظافت باغ وحش صفه و تغذیه حیوانات هزینه می‌شود و نزدیک به ۸۰ هزار نفر در طول سال از این مکان دیدن می‌کنند.
معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان همچنین در اظهار نظرهای خود در رابطه با فعالیت باغ وحش صفه از آمادگی برای بهبود آن با همفکری و همکاری کارشناسان، اساتید دانشگاهی و فعالان زیست محیطی خبر داده است.
به گفته وی شهرداری اصفهان به دنبال کسب منافع اقتصادی از پارک وحش صفه نیست زیرا این محل درآمد چندانی ندارد اما نگاهمان حفظ جان حیوانات است؛ از این رو نمی‌توان درباره تعطیلی باغ وحش هیجانی و تعصبی تصمیم گیری کرد.
وضعیت باغ وحش صفه مدیریت و استاندارد شود
از نظر کارشناسان و مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست فعالیت باغ وحش صفه با انجام اصلاحات و بهینه کردن شرایط می‌تواند ادامه داشته باشد و با توجه به تجربیات ارزشمندی که در این سال‌ها به دست آورده است حتی در آینده می‌تواند به ذخیره گاه ژنتیکی گیاهی و جانوری و مرکزی آموزشی، تحقیقاتی و گردشگری ملی و بین المللی ارتقا یابد.
در این پیوند شهاب الدین منتظمی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار ایمنا می‌گوید: هدف بسیاری از باغ‌های وحش دنیا علاوه بر حفاظت، حمایت و نگهداری از گونه‌ها، آموزشی است که البته در باغ وحش‌های ایران این مهم تاکنون مورد توجه نبوده است.
وی می‌افزاید: اگر پارک وحش صفه اصفهان شش سال پیش مجوز نمی‌گرفت سازمان حفاظت محیط زیست نیز از جابجایی، افزایش و زادآوری گونه‌های حیات وحش در این مکان جلوگیری می‌کرد اما این سازمان به نحوه استقرار گونه‌ها در باغ وحش صفه اعتماد داشته است، از این رو بهتر است مدیران استان اصفهان تصمیم بگیرند در آن مکان یک باغ وحش استاندارد ایجاد شود تا ضمن حفاظت و تیمار حیوانات به تقویت گونه‌های آسیب دیده برای بازگشتن سریع‌تر به دامان طبیعت کمک شود.
منتظمی با بیان اینکه بستن یک باغ وحش امری بسیار دشوار است، خاطرنشان می‌کند: گونه‌های موجود در باغ وحش صفه در حال حاضر به مراتب بیشتر به همراهی، حفاظت، چک آپ سلامت و تأمین غذا نیاز دارند و نمی‌توان در پی یک اتفاق بلافاصله در باغ وحش را بست با وجود این اگر شورای شهر اصفهان به دلایلی ممکن است تصمیم به تعطیلی باغ وحش بگیرد باید فرصت دهد تا محیط زیست با حوصله تعیین وضعیت جمعیت گونه‌های جانوری را مدیریت کند.
تعطیلی باغ وحش صفه دلسوزی برای حیات وحش و محیط زیست نیست
در این پیوند حسین اکبری سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست به خبرنگار ایمنا می‌گوید: رویکرد شفاف شهرداری و شورای شهر اصفهان در این زمینه مهم است که آیا تمایل به ادامه فعالیت این مجموعه دارند یا خیر؟ اما از منظر زیست محیطی این باغ وحش با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان تأسیس شده است و می‌تواند با اصلاح مواردی به فعالیت خود ادامه دهد.
وی می‌افزاید: باغ وحش صفه سال‌های سال تحت نظارت اداره محیط زیست و پایش و مراقبت دامپزشکان در حال فعالیت بوده در عین حال نیز نواقصی دارد با وجود این وضعیت قابل قبولی داشته است. از این رو تجربیات ارزشمندی در زمینه تیمار گونه‌های مصدوم بدست آورده و خدمات گردشگری، آموزشی و پژوهشی نیز داشته است؛ تصمیم گیری با عجله برای تعطیلی این باغ وحش در حقیقت پاک کردن صورت مسئله است و دلسوزی برای حیات وحش و محیط زیست نیست.
امکان رهاسازی و بازگشت به طبیعت برخی گونه‌ها وجود ندارد
وی با بیان اینکه سرنوشت گونه‌های جانوری باغ وحش صفه مهمترین موضوع است، می‌افزاید: گونه‌هایی را که در باغ وحش‌ها به مدت زیادی نگهداری می‌شوند نمی‌توان در طبیعت رها کرد و اینکار موفقیت‌آمیز نیست و حتی امکان رهاسازی و بازگشت برخی گونه‌های مصدوم به طبیعت پس از تیمارداری و آماده سازی در حد صفر است از سوی دیگر حیوان با این شرایط توان تأمین نیازهای زیستی خود را ندارد این در حالی است که احتمال انتقال بیماری به حیات وحش نیز وجود دارد از این رو ریسک رهاسازی یک گونه حیات وحش مصدوم تیمار شده در طبیعت به صلاح نیست زیرا اغلب امکان ادامه حیات و بقا را ندارد.
سرپرست معاونت پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست وجود یک مرکز نگهداری، تیمارداری و بازپروری حیات وحش برای استان اصفهان را ضروری می‌داند و تصریح می‌کند: باغ وحش‌ها به شرط رعایت استانداردها در کمیت و کیفیت بستر ارزشمندی برای پژوهش‌های بنیادی در مورد رفتارشناسی حیوانات است که نتیجه آن به نفع حفاظت مؤثر و پایدار در طبیعت خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه با یک یا دو جلسه نمی‌توان نتیجه گیری بهینه و صحیحی را انتظار داشت، می‌گوید: شایسته است قبل از تصمیم گیری برای تعطیلی این باغ وحش، با هم افزایی نظرات فرهیختگان، دانشگاهیان و علاقه مندان و فعالان محیط زیست اخذ شود و با استفاده از تجربیات ملی و بین المللی به نفع حیات وحش و محیط زیست و مصلحت و نیازهای شهر و استان اصفهان به درستی تصمیم گیری شود.
ایجاد باغ وحش مدرن از نظر زیستگاهی برای حیوانات ضروری است
کارشناسان محیط زیست معتقدند ایجاد محیطی سازگار تر از نظر وسعت زیستگاه، پوشش گیاهی مناسب و مطالعه سلامت روان برای حیوانات باغ وحش صفه بسیار اهمیت دارد.
در این پیوند محمودرضا همامی عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان به خبرنگار ایمنا می‌گوید: در باغ‌های وحش ایران سیستم قفسی را شاهد هستیم؛ در این سیستم بازدید کننده حیوان را در قفس می بیند و احساس خوبی نخواهد داشت.
وی می‌افزاید: شهرداری‌ها که متولی باغ‌های وحش هستند با اختصاص هزینه بیشتر می‌توانند باغ وحشی مدرن بسازند که از نظر زیستگاهی برای حیوانات مناسب و برای بازدید کننده احساس بهتری ایجاد کند و در همین حال جنبه‌های رفتارشناسی حیوان، دامپزشکی تغذیه و آموزش در این باغ‌ها باید مورد توجه قرار گیرد.
عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه صنعتی اصفهان می‌افزاید: ایران و از جمله اصفهان باید بر اساس شیوه نامه برای استانداردسازی باغ‌های وحش از تمام جنبه‌های طراحی، ساخت، نگهداری و تهیه حیوانات اقدام کند و پشتوانه‌ای برای حفاظت از تنوع زیستی باشند.
ایجاد شرایط مشابه زیستگاه طبیعی و شادی حیوانات ملاک باغ وحش خوب است
همچنین ایمان ابراهیمی مدیرعامل انجمن حفاظت از پرندگان آوای بوم با بیان اینکه کارکرد باغ وحش‌ها در دهه‌های اخیر نقش بسیار مؤثری در حفاظت از حیات وحش دنیا داشته است، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: تغییر نگرش مردم نسبت به باغ وحش دلیل نقش اثرگذار آنها است؛ امروزه مردم بسیاری از کشورها باغ وحش خوب را باغ وحشی با تعداد گونه‌های زیستی بیشتر نمی‌دانند بلکه ایجاد شرایطی مشابه زیستگاه طبیعی و خوشحالی حیوانات ملاک باغ وحش خوب برای آنها است و از این رو در حفاظت از گونه‌ها مشارکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه در ایران تغییر رویکردی در فعالیت باغ‌های وحش مشاهده نمی‌شود، اظهار می‌کند: برخی از محیط زیستی ها باغ وحش خوب را، باغ وحش بسته می‌دانند در حالی که من این موضوع را قبول ندارم؛ به اعتقاد من باغ وحش مکانی است که نگرش مردم به آن تغییر کرده و قوانین اصلاح شود و اگر باغ‌های وحش کشور به سمت بروز شدن حرکت کنند نقش بسزایی در حفاظت از گونه‌های زیستی خواهند داشت.
اهمیت آموزشی باغ‌های وحش را نمی‌توان نادیده گرفت
ابراهیمی با بیان اینکه وجود باغ وحش استاندارد تجربه در تماس بودن با حیات وحش را در فضای شهری برای افراد فراهم می‌کند، می‌افزاید: بیش از ۷۰ درصد جمعیت بشر در شهرها زندگی می‌کنند، نمی‌توان انتظار داشت مردمی که از کودکی تا بزرگسالی حیوانات بزرگ جثه‌ای مثل خرس و یا سایر گونه‌های حیات وحش را ندیده باشند برای حفاظت آن مشارکت کنند یا نسبت به از بین رفتن آنها حساس باشند.
این فعال محیط زیست همچنین به اهمیت آموزشی باغ وحش‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: وجود چنین ظرفیتی برای آموزش کودکان بسیار ضروری است زیرا بر اساس تجربه شخصی یادگیری و درگیری عاطفی کودکان با حیوانات با دیدن و لمس گونه بسیار بیشتر از نشان دادن عکس آن است؛ اهمیت این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت.
پردیسان در حال بسته شدن است
ابراهیمی مشارکت در فعالیت‌های اجرایی حفاظتی را سومین دلیل اهمیت وجود باغ وحش‌های استاندارد می‌داند و می‌گوید: باغ وحشی در سندیگو آمریکا با مشارکت مردم و فعالان در زمینه حیوانات، نسل گونه‌ای از کلاغ در حال انقراض را احیا کرد و به طبیعت بازگرداند.
وی ادامه می‌دهد: دولت‌ها در بسیاری از کشورها حاضر به تأمین مالی درمان حیوانات وحشی نیستند اما این کمبود در کشورهای مختلف با مشارکت بین سمن‌ها و دولت جبران می‌شود اما در ایران دولتی نداشتیم که هزینه بازپروری حیات وحش را تأمین مالی کند و بودجه معقولی برای درمان حیوانات اختصاص دهد حتی تنها مرکز بازپروری کشور که پارک پردیسان بود در حال بسته شدن است و دولت نمی‌خواهد تأمین مالی کند.
مدیرعامل انجمن حفاظت از پرندگان آوای بوم ایجاد مراکز بازپروری با تأمین مالی مشارکتی سمن‌ها، دولت، بازدیدکنندگان و علاقه مندان می‌داند و می‌افزاید: فضای باغ وحش صفه برای ایجاد یک مرکز بازپروری می‌تواند عالی باشد.
بیشتر بخوانید:
-
تعطیلی باغ وحش صفه پاک کردن صورت مسئله است
-
ابلاغ شیوه‌نامه رعایت حقوق حیوانات از سوی شهرداری‌ها
-
تعطیلی باغ وحش صفه پاک کردن صورت مسئله است
به گزارش ایمنا، روزانه بسیاری از گونه‌های حیات وحش در اصفهان در اثر حوادثی مانند تصادف و بیماری و مشکلات دیگر باید برای تیمار به محلی امن منتقل شوند محیط زیست استان برای رفع این معضل در منطقه حفاظت شده کلاه قاضی اقدام به ساخت مرکز قرنطینه و بازپروری موقت کرد که البته پس از مدتی به دلیل کمبود بودجه ساختمان آن نیمه کاره رها شد. از سوی دیگر باغ وحش صفه این ظرفیت را برای پذیرش گونه‌های مصدوم و تیمار آنها دارد.
اما به رغم اینها، منتقدان و فعالان فضای مجازی در حالی فعالیت باغ وحش صفه را به چالش کشیده‌اند که تاکنون هیچ راهکاری برای سرنوشت حیوانات این باغ وحش ارائه نکردند و تنها بر پایین آمدن تابلوی باغ وحش صفه تاکید می‌کنند.
از این رو ورود جدی مدیران استان و متولیان امر برای بررسی ابهامات موجود پیش از هرگونه تصمیم جدی برای سرنوشت حیوانات باغ وحش صفه ضروری است زیرا برآیند نظر کارشناسان و مسئولان محیط زیست از دیدگاه علمی و پژوهشی ادامه فعالیت این باغ وحش با بهبود شرایط زیستگاهی برای حیوانات و استفاده از ظرفیت‌های آموزشی، فرهنگی، گردشگری و زیست محیطی در راستای توسعه پایدار شهری اصفهان است.
گزارش از: ندا سپاهی - خبرنگار ایمنا
نظر شما