به گزارش خبرنگار ایمنا، شیوع کرونا در جهان، موجب بروز مشکلات و مسائل زیادی برای مردم شده است، این بحران در شهرها بیشتر نمود پیدا کرده تا جایی که بزرگترین و توسعه‌یافته‌ترین شهرهای دنیا را کم و بیش درگیر خود کرده است، همین امر موجب شده تا ثبات و کارآمدی ساختارهای شهری مورد تردید قرار بگیرد.
معمولاً وقوع هر حادثه‌ای در کنار تبعاتی که در پی دارد، تجربیاتی را نیز به همراه دارد، چنانچه یک برنامه ریز یا مدیر شهری قصد داشته باشد از این تجربیات استفاده مناسب بکند، قطعاً باید نسبت به ساختارها و فرایندهای موجود تجدید نظری داشته و نقاط ضعف را شناسایی کند تا بتواند پایه‌های حیات شهری که بر آن مدیریت دارد را محکم‌تر از گذشته کند.
شیوع این بیماری، واژه‌ای به نام پسا کرونا را وارد ادبیات تخصصی حوزه‌های مختلف علوم و رشته‌ها کرده است، اما اینکه این واژه دقیقاً به چه برهه‌ای از زمان اشاره دارد و اینکه در دوران پسا کرونا شهرسازی باید به چه سمت و سویی برود، جای سوال است؛ در این ارتباط گفت‌وگویی را با"امیر حسین شبانی"، دکترای شهرسازی و عضو هیئت علمی دانشکده شهرسازی و معماری دانشگاه آزاد نجف آباد انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
واژه پسا کرونا در بعد شهر چه مفهومی دارد؟
واژه پسا کرونا قاعدتاً باید با معادل‌هایی دیگر که در تاریخ تحولات شهری، مطرح شده است مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد. ما در تاریخ تحولات شهری واژه‌ای مثل پسانوگرایی و یا حتی پسا پسا نوگرایی را تعریف می‌کنیم. این واژه به دورانی بازمی‌گردد که تسلط نگاه مدرن در معماری و شهرسازی دنیا با مجموعه‌ای از اتفاقاتی که می‌افتد، تغییر و روندها تا حدودی متفاوت از روندهای گذشته شروع به شکل گیری می‌کند.
در مورد دوره مدرن و پسا مدرن در شهرسازی، ادبیات کاملاً روشنی وجود دارد اما درباره دوره پسا کرونا هنوز چنین تجربه‌ای نیست و قاعدتاً باید راه‌هایی که تا قبل از وقوع کرونا در حوزه مطالعات شهری و شهرسازی طی شده است، بررسی و مشخص شود که در این برهه زمانی به واسطه شرایط پیش آمده آیا نیاز است در برخی موارد تجدیدنظر شده یا برخی روندها متوقف شود، در هر صورت هنوز ابهاماتی در این زمینه وجود دارد و این سوال وجود دارد که آیا ما در حال گذراندن دوره پسا کرونا هستیم یا نه؟!
شهرسازی در دوره پسا کرونا چه تغییری می‌کند؟
در حوزه شهرسازی پسا کرونا، احتمالاً در برخی از زمینه‌های شهری نیاز به تجدید نظر داریم و باید در روش‌های برنامه‌ریزی، طراحی یا روش‌های تحلیل مسائل شهری تفکر و برخی روش‌ها را به دلیل آسیب‌زایی متوقف کنیم، در این صورت امکان دارد که ما به سمت روش‌ها و شیوه‌های نوینی برویم که تا الان حتی از آنها اطلاعی نیز نداشته‌ایم و باید آنها را کشف کنیم.
در حال حاضر در این زمینه ابهامات بیشتر از معلومات است و باید منتظر زمان و تغییر و تحولات بمانیم با این حال مهمترین چیزی که باید به آن توجه کرد این است که احتمالاً ما یک بازگشت به خیلی از اصول و مفاهیم و مبانی فکری قبل از دوران نوگرایی داریم، بدین معنا که ما در رابطه بین شهر و طبیعت، رابطه بین شهر و انسان و رابطه بین اجزای مختلف شهر شاهد بازگشت به دورانی خواهیم بود که تحولات آسیب زای امروزی در آن دوران وجود نداشت، این بازگشت می‌تواند به ما کمک کند که اشتباهات گذشته را مورد بازنگری قرار دهیم، دوران پسا کرونا در شهرها چنین سبک و سیاقی را به خود می‌گیرد.
در دوران درگیری شهرها با کرونا، چه ابعادی باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؟
مهمترین نکته‌ای که امروز در بیشتر مجامع علمی بخصوص حوزه‌های تخصصی که بر روی مسائل شهری و محیطی فکر می‌کنند، مطرح شده، موضوع تاب آوری است، احتمالاً برخی پارادایم‌هایی که فکر می‌کردیم در گذشته پاسخگو باشند، امروز مورد تردید قرار گرفته‌اند.
آنچه امروز باید مورد توجه قرار دهیم این است که شهرها تا چه میزان توانسته‌اند در مواجه با حوادث طبیعی و حوادث غیر طبیعی، بنیان‌های وجودی خود را حفظ کنند و کجاها این اسکلت شکل گیری شهرها از هنجارها و استانداردهای خود خارج شده است.
باید متوجه باشیم که کرونا و البته آلودگی‌های زیست محیطی که در حد وسیع‌تری توانسته بودند، چندین ۱۰ سال ما را با چالش روبرو کنند، چنانچه در دنیای امروز مورد توجه قرار نگیرند، ممکن است شهرها را به سمت افول سوق دهند.
قطعاً باید بررسی کنیم که شهرها چه مسیری را طی کرده‌اند تا به اینجا رسیده‌اند، چقدر توانسته‌اند در مقابله با نوسانات، ضربه‌ها و نیروهایی که می‌خواسته شهرها را از مدار تعادل خارج کند، از خود مقاومت نشان دهند.
نحوه گسترش شهرها در مناطق پیرامونی نیز مهم است زیرا پراکنده روی شهری منابع طبیعی و زیست محیطی بسیاری را فدای توسعه‌های افقی شهرها کرده و موجب شده تا شهرهای ما از تعادل خارج شود در حالی که امکان دارد ما در آینده با نسخه‌هایی مشابه یا نسخه‌هایی پیشرفته‌تر از ویروس کرونا روبرو شویم و باید آمادگی لازم را داشته باشیم، قطعاً امروز چالش رابطه شهروند و طبیعت چالشی جدی و اساسی است که باید به آن فکر و بر روی آن تمرکز کرد.
تغییراتی که لازم است شهرها در دوران پسا کرونا داشته باشند، چیست؟
این سوال وجود دارد که مسئولیت مدیریت بحران‌های شهری در این دوران برعهده چه کسی خواهد بود؛ مردم عادی در طول این بحران تحت تأثیر مدیران، مسئولان و رسانه‌ها هستند و شاید تغییر سبک زندگی در بدنه شهروندی شهرهای پسا کرونا به این راحتی اتفاق نیفتد اما می‌توانیم انتظار داشته باشیم که در دوران پسا کرونا، چنانچه چند گروه مشخص توانایی بازنگری در اقداماتشان را داشته باشند و تفکرات و چشم اندازهای فکری نسبت به مسائل شهری در یک سطح گسترده جهانی تغییر کرده باشد، این تغییر در ساکنان شهرها اتفاق بیفتد، در غیر این صورت نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که مردم از همان ابتدای امر بتوانند این تغییر را شروع کنند.
یکی از این گروه‌های تأثیرگذار سیاست گذاران و سیاست مدارانی هستند که در مقیاس بین المللی، مقیاس ملی و مقیاس شهری صاحب مجموعه‌ای از ابزارها و نیروهای تغییر دهنده هستند.
متخصصان نیز بخش مهم دیگری هستند؛ در حال حاضر ما شاهد مجموعه‌ای از تردیدها در برخی مبانی مطرح شده توسط متخصصان هستیم، به عنوان مثال زمانی اصطلاح شهر فشرده عنوان می‌شد اما در حال حاضر پی برده‌ایم که تراکم ساختمانی و انسانی دو مقوله مجزا از هم است، ما از شهر پایدار نیز صحبت کرده‌ایم در حالی که نسخه پایداری آنقدر نسخه‌ای دور از دسترس برای ابعاد مختلف شهر بوده که همیشه رسیدن به آن آینده نامعلومی را پیش روی ما می‌گذارد بنابراین نیاز است ما در مورد مبانی شهر پایدار تجدید نظر کنیم تا بتوانیم نسخه واقعی‌تری را داشته باشیم، بنابراین نیاز است تجدید نظری در تعریف برخی واژه‌ها و مفاهیم داشته باشیم تا بتوانیم شهرهای خود را به واقع در برابر بحران‌ها مصون کنیم.
رسانه‌ها نیز باید نقش کلیدی در برقراری ارتباط بین بخش‌های کلان و خرد جامعه داشته باشند و در شرایط امروزی پیش آمده تا جای ممکن از سیستم دموکراتیزه کردن اطلاعات استفاده کنند؛ تا جای ممکن باید از سمت و سوگیری رسانه‌ها نسبت به مسائل جلوگیری شود و سعی کنیم سمت و سوگیری‌های گروهی و محدود بخشی را به سمت بخش‌های فراگیر و جامع حرکت دهیم تا نظام و فضای اطلاعاتی مناسب، به روز و به هنگام برای همه در دسترس باشد.
چنانچه تأملی بر روی راه‌های رفته‌ای که تا به امروز سپری کرده‌ایم، داشته و تجدید نظرهای اساسی انجام دهیم، رسوب این تجدید نظرها در بدنه جامعه و حرکت از پایین به بالا و از بالا به پایین، همراه با آگاهی ایجاد شده می‌تواند سرنوشت شهرهای ما را در دوران پسا کرونا تحت تأثیر قرار دهد، باید خودمان را با چالش‌ها مواجه کنیم و به دنبال راه حل‌ها باشیم.
نظر شما