بازی‌های بومی و محلی؛ راهکاری برای مقابله با کرونا

به گزارش خبرنگار ایمنا، از شهرستان سمیرم، با شیوع بیماری کرونا در جهان و اعمال محدودیت‌های قرنطینه‌ای در شهرها و کشورهای مختلف این روزها کودکان و بزرگسالان با ماندن در خانه باید برای روزهای خود برنامه‌های متعددی را تدارک ببینند تا از خارج شدن آن‌ها جلوگیری کنند. از نکات جالب بازی‌های بومی محلی نبود محدودیت سنی برای شرکت در این بازی‌ها است که جذابیت فوق العاده زیادی را بین خانواده‌ها ایجاد می‌کند. بازی‌های سنتی و قدیمی یکی از بهترین راه‌ها برای سرگرم کردن کودکان در خانه است.

امرالله قاسمی نویسنده سمیرمی در رابطه با اهمیت بازی‌های بومی و محلی اظهار کرد: بچه‌ها در بازی‌های محلی خود را می‌شناسند و با دوستان خود صمیمی می‌شوند و آداب اجتماعی را در پیدا می‌کنند.

وی ضمن ابراز تأسف از سمت و سوق گرفتن کودکان به بازی‌های دیجیتالی، تصریح کرد: افسوس که آن همه بازی‌های رویایی، شاد و زیبا رخت بر بسته و به جای آن بازی‌های دیجیتالی حاکم شده‌اند. بازی‌هایی که بچه‌ها از قدرت اندیشه و احساس خود کمتر استفاده می‌کنند و با خلاقیت و احساس بیگانه اند و رفاقت و رقابت دسته جمعی در آن‌ها جایی ندارد.

قاسمی افزود: بازی‌های دیگری نیز بوده است که یک کل دو کل- شلاق بازی- چوق تیلی بازی- اندلُک مندولک- دورش بگردی- عسل پیشتو- آولین شا ولین- چوق بازی همراه با ساز محلی- ملأ سر دکه- قطار قطار- ریگُم تو چپت - چی چی می چی نی از جله آن‌ها است که معمولاً در محیط‌های باز انجام می‌گیرد.

در ادامه تعدادی از بازی‌های بومی و محلی را که می‌توان در خانه انجام داد معرفی می‌کنیم:

شاه وزیری

تعداد افراد این بازی هر چه بیشتر باشد جذاب‌تر و پر هیجان تر است.

وسیله بازی: یک قوطی کبریت که در دو طرف باریک آن علامت گذاری می‌شود یکی بنام شاه و در طرف دیگر وزیر و قسمت مسطح و رنگی نقش دار آن بنام دزد علامت گذاری می‌شود.

به ترتیب قوطی را در هوا پرتاب می‌کنند در هر وضعیت قرار گرفت آن شخص آن مقام را کسب می‌کند؛ وقتی شاه تعیین می‌شود به وزیر دستور می‌دهد که دزد را چگونه تنبیه کند و قسمت جالب این بازی این است که شاه چه نوع مجازاتی را برای دزد تعیین کند، مثلاً:

وزیر می‌گوید: شاه دزد دارم

شاه: دزدت کیه؟

وزیر: ایشون

شاه: چی ازت برده؟

وزیر: صندوقچه طلا

شاه: یک ساعت دو دست و یک پاش را بالا بگیره. یا یک مو از سبیلش بکنید و یا مجازات‌های بیشتر و یا کمتر که وزیر ملزم به اطاعت از امر پادشاه بود و دزد باید انجام می‌داد و باعث شادی و هیجان افراد بازیکن می شده است. از نوع امروزی این بازی همان بازی جرئت و حقیقت است که به نحوی شکل امروزی‌تری به خود گرفته است.

قسم کاهی

افراد بازیکن دور هم می‌نشستند و هر کدام از جایی سخن می‌گفتند بلافاصله یکی از آنها به دیگر می‌گفت: "دروغ می‌گویی اگر راست می گی قسم کاهی بخور. "

یک دستمال تمیز کف دست طرف پهن می‌کردند و یک کاه روی آن می‌گذاشتند طرف که می‌خواهد راستی حرف خودش را تأیید کند باید با زبانش کاه را بردارد اگر توانست کاه را بردارد و طرف مقابل زبانش را نگرفت قسم او راست است ولی اگر با دست و دستمال زبانش را گرفت فریادش بلند می‌شود و تا رها کردنش شور و شوق و سر وصدا بین بچه بلند است این بازی باعث سرعت عمل، دقت و مهارت بازی کنان می شده است.

آزنگ شیر

یکی از بازی‌های قدیمی است تعداد افراد چهار نفر به بالاست که هر کدام یک یار انتخاب می‌کنند دو نفر از بچه‌ها در (دَکه) یعنی وسط میدان بازی قرار می‌گیرند در حالی که یکی از یاران خود را بر دوش خود سوار کرده است هر کدام از اعضای دیگر به اصطلاح شیر هستند و صدا می‌زنند آزنگ شیر، فرد سوار: بله افراد: بالا نشین، پایین نشین که شیر آمد و با دستشان فرد سوار را هُل می‌دهند اگر توانستند او را پایین بکشند برنده هستند و دو نفر دیگر در دکه جایگزین آن دو می‌شود و بازی همین طور ادامه دارد تا کدام گروه پیروز شوند.

هدف از این بازی ایجاد تحرک، شادابی، رقابت دوستانه و آماده شدن برای مبارزه است که تلاش را در بچه‌ها تقویت می‌کند.

کو کو تکی (کُتکی)

این بازی سنتی و ویژه پسرهاست و تعداد بازیکن‌ها دو نفر به بالاست وسایل بازی یک طناب و محوطه‌ای دایره مانند است بازی را چند نفر شروع می‌کنند به این صورت که یک نفر با (وَر) یا شیر و خط از بین آنها انتخاب می‌شود انتخاب شده طناب یا شلاق به دست می‌گیرد و از بیرون خط افرادی که در (کو) قرار دارند را با شلاق می‌زنند افراد داخل کو باید یک دستشان روی زمین باشد و با پا بتوانند پای شلاق به دست را بزنند هر کس او را زد جایش را با او عوض می‌کند و معمولاً فرد شلاق بدست زود به زود به دام نمی‌افتد چون فضای باز تری برای فرار و شلاق زدن دارد. این بازی شباهت زیادی با شلاق بازی قدیم دارد.

هدف از این بازی تقویت تشخیص، شجاعت، تحرک، شادابی و رقابت دوستانه است.

گو گوجی پِمبِل

این بازی را معمولاً پسرها انجام می‌دهند شرکت کنندگان دو نفر به بالاست. وسایل بازی سه عدد مهره با رنگهای مختلف یا سه عدد ریگ رنگی است

بازی بدین صورت است که هر کدام از مهره یا سنگ‌ها را به بنام گو، گوجی و پمبل نام گذاری می‌کنند یک نفر یکی از مهرها را در یک دست بسته می‌گیرد و دو مهره دیگر را در دست دیگر، دستی که یک مهره در آن است را جلو می‌آورد و می‌گوید گو، گوجی، پمبل؟

طرف مقابل باید جواب بدهد اگر طرف مهره را درست گفت برنده و اگر نگفت مهره عوض می‌شود و اگر سه بار باخت باید زو بکشد.

هدف از این بازی ایجاد دقت، تفکر، هوش، تحرک، شادابی و تشخیص احتمالی می‌باشد این بازی با بازی پر و پوچ امروزی شباهت دارد و شاید بازی پر و پوچ از آن گرفته شده باشد.

قاسمی در ادامه افزود: بازی‌های دیگری نیز بوده است که یک کل دو کل- شلاق بازی- چوق تیلی بازی- اندلُک مندولک- دورش بگردی- عسل پیشتو- آولین شا ولین- چوق بازی همراه با ساز محلی- ملأ سر دکه- قطار قطار- ریگُم تو چپت – چی چی می چی نی از جله آن‌ها است که معمولاً در محیط‌های باز انجام می‌گیرد.