به گزارش خبرنگار ایمنا، جماعت دین‌دار جامعه که در زمان بحران‌ها، ریسمان توکلی جز اعتقادات مذهبی خود نداشتند، این روزها دستشان از حرم و روضه و مسجد کوتاه شده و دلهره کرونا را بیش از پیش نزد خود احساس می‌کنند.
چالش‌های نوظهوری که کرونا در مقابل بینش دینی قرار داد، التهابی را ایجاد کرد و چنددستگی بین مردم درست شد. در این میان برخی اعتقادات دینی شیعیان را به تمسخر گرفتند و برخی دیگر با اصرار بر تحریک احساسات دینی مردم، دست به پمپاژهای اعتقادی زدند تا هرچه بیشتر به سمت قله فراگیری کرونا پیش برویم، بیشتر بیم جدایی اعتقادات مذهبی از نخستین روزهای دلهره‌آور سال ۹۹ احساس شود.
راه رسیدن به ادله منطقی در این موج آشفته، شنیدن پاسخ‌های یک فقیه است. آیت‌الله سید ابوالحسن مهدوی، عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه موقت اصفهان، در "اتاق روضه" منزل خود پاسخگوی سوالات خبرنگار ایمنا در این رابطه بود. متن پیش‌رو حاصل این گفت‌وگو است:
بسته شدن حرم‌های امام رضا (ع)، حضرت معصومه (س) و عبدالعظیم در شهرری باعث شد برخی دست به انکار یا حتی تمسخر اعتقاد شیعیان در شفای بیماران توسط اهل بیت (ع) بزنند، آیا بسته شدن حرم‌ها به معنای آن است که صاحبان آن نمی‌توانند بیماران را شفا دهند؟
در این خصوص باید به دو نکته دقت کنیم، اول اینکه دین ما عقلانی است یعنی خدایی که ما را آفریده، عقلی به ما داده و باید هرآنچه اتفاق می‌افتد را بر اساس آن درک کنیم و بسنجیم پس حق نداریم خلاف نظر عقل و متخصصان عمل کنیم.
حتی تقلید از مرجع تقلید، تقلید عقلانی و رجوع غیرمتخصص به متخصص است. همین موضوع در مبارزه با بیماری و شفا بیماران نیز صدق می‌کند. یکی از انبیا گفت: خدایا من برای شفای بیماری‌ام دارو استفاده نمی‌کنم و به‌جای آن به درگاه تو متوسل می‌شوم. خطاب آمد که بیماری را شفا نمی‌دهیم و باید دارو مصرف کنی.
نه تنها در این موضوع بلکه همواره عقل می‌گوید که برای هر کاری علتی وجود دارد و اگر می‌خواهیم کار خوب انجام دهیم باید علت آن را ایجاد کنیم و برای برچیدن کار بد باید علت آن را برداریم؛ هیچگاه دین نگفته بیماری خود را معالجه نکنیم بنابراین هر جا خلاف عقل مطلبی مطرح شد بدانیم دین در مقابل آن خواهد ایستاد.
نکته دیگر اینکه گاهی مصلحت نیست همه بیماران به واسطه اهل بیت (ع) شفا پیدا کنند، این نیست که هرکس به پنجره فولاد امام رضا (ع) مراجعه کرد شفا پیدا کند چون اگر چنین باشد، نتیجه آن برهم خوردن نظم جهان می‌شود.
آیا اراده خداوند این است که افراد دارو مصرف نکنند، جراحی نکنند، و به جای آن به اهل بیت (ع) توسل کنند؟ آیا خودِ اهل بیت توسل می‌کردند یا دارو مصرف می‌کردند؟ شکی نیست که حضرات اهل بیت (ع) برای آنکه مشخص شود بشر معمولی نیستند، کور مادرزاد را شفا می‌دادند و گاهی مرده را هم زنده می‌کردند. اکنون نیز از بین همه افرادی که مراجعه می‌کنند تعدادی بنا بر مصلحت شفا پیدا یافته‌اند و دیگرانی نیز وجود دارند که بیماری آن‌ها باقی می‌ماند یا مصلحت است با دارو، درمان شوند. اینکه بگوییم مطب‌ها بسته و جراحی‌ها در بیمارستان تعطیل شود و در عوض همه به حرم‌ها رجوع کنند، هیچگاه چنین چیزی در اعتقادات شیعیان مطرح نبوده است.
آیا در شرایط کنونی لزومی برای بسته شدن حرم‌ها وجود داشت؟
سرایت جهشی بیماری کرونا خصلتی است که آن را از دیگر بیماری‌ها متمایز می‌کند، افراد مبتلا تا ۱۰ روز شاید علائم بیماری را حتی نداشته ولی مبتلا باشند و بدین شکل با حضور در محیط، دیگران را نیز مبتلا کنند.
حتی برخی پزشکان می‌گویند اگر می‌خواهید بدانید تعداد بیماران آلوده تا چقدر است، افراد موجود که آثار بیماری در آن‌ها به تأیید رسیده را ضربدر ۱۰ کنید چون افراد بسیاری هستند که آثار بیماری در آن‌ها وجود دارد و اطرافیان را هم آلوده می‌کنند اما خود نمی‌دانند.
ممکن است فردی بیمار باشد پس آیا اهل بیت (ع) گفته‌اند فرد بیمار عمداً وارد حرم شده و بیماری خود را به دیگران سرایت دهد و بعد بگوید یا امام رضا (ع) مرا شفا بده؟ کجای دین چنین چیزی را گفته؟ عقل می‌گوید یا علما؟ علما نگاه می‌کنند به دین و مبانی دین نیز واضح می‌گوید باید کار عقلانی انجام داد و از توسل نیز غافل نشد. پس مبانی عقلانی و مبانی وحیانی در اینجا یکی است.
بیماری‌های دیگر وقتی مسری نیست، افراد باهم پشت پنجره فولاد جمع شوند و طلب شفا کنند، اشکالی ندارد. اراده امام اراده الهی است، اگر اراده خداوند بر شفای فردی باشد، او شفا پیدا می‌کند. حتی همان فرد نیز باید دستورات پزشکی را انجام دهد ولی در عین حال آن را مستقل نشناسد و بداند مؤثر حقیقی و علت‌العلل خداوند است، اوست که اثر را در دارو قرار داده یا می‌تواند اثر را از دارو بردارد. اوست که قدرت واسطه برای شفا دادن را به اهل بیت عطا کرده است.
آیا به همین دلیل در مساجد شهر بسته شد؟
در چنین شرایطی برپایی جماعت و صفوف نماز در مساجد نیز به مصلحت نیست چون افرادی ممکن است این بیماری مسری را داشته باشند و نباید در کنار دیگران قرار گیرند پس خود آن افراد باید این ملاحظات را رعایت کند و تفاوتی ندارد این صف، صف نماز جماعت یا صف نانوایی و بانک است.
در جلسات اخیر ستاد مردمی مقابله با شیوع کرونا که به‌طور روزانه برگزار می‌شود، نتایج خوبی حاصل و مقرر شده درِ مساجد بسته نباشد اما حضور مردم به شکل صف جماعت و قرائت دسته جمعی دعاها و زیارات ممنوع است.
همانطور که مردم به ضرورت، در خیابان‌ها رفت و آمد دارند، می‌توانند در مسجد نیز بدون آنکه کنار هم باشند، برای خواندن نماز با مهر شخصی، حضور پیدا کنند؛ بالاخره کسبه و عابرین می‌خواهند نماز بخوانند و باید در مسجد باز باشد.
شنیده شده برخی مکان‌ها افراط کرده و گفته‌اند در مساجد را ببندید، دقت کنید که در مصوبه گفته‌اند اجتماعات شکل نگیرد وگرنه مصوبه‌ای برای بسته شدن در مساجد وجود ندارد. البته اگر اوضاع بدتر شود ممکن است دستور بسته شدن در مساجد نیز داده شود اما تا زمانی که خدای ناکرده آن شرایط ایجاد شود، در اوضاع فعلی که خودروها رفت و آمد دارند، نباید روی نماز خواندن افراد در مساجد حساسیت وجود داشته باشد و ریاست جمهوری نیز منعی بر این موضوع قرار نداده است.
با توجه به حضورتان در ستاد مردمی مقابله با شیوع کرونا، در این زمینه در اصفهان چه اقدامات مهمی شده است؟
از دیگر اقدامات ستاد، تشکیل ۳۰ موکب سلامت در سطح شهر بوده که افراد داوطلب در آن خدمت‌رسانی می‌کنند. بیش از ۳۵۰ نفر از طلاب و تعداد زیادی از بسیجیان در این مواکب حضور دارند و محله‌ها را ضدعفونی می‌کنند. به خانه‌هایی که نمی‌توانند خوراک و اقلام بهداشتی خود را تهیه کنند مراجعه می‌کنند و با شناختی که از مردم محله دارند، این امر به خوبی در حال انجام است.
افراد داوطلب تا نیمه شب در حال خدمت هستند و ساعت مختصری استراحت می‌کنند، بعضی حتی به منازل خود نرفته‌اند و در راه خدمت به مردم جانفشانی می‌کنند. این موضوع به شکل کامل‌تری نسبت به سایر استان‌ها در اصفهان محقق شده است. مانند زمان جنگ، مسئولان دولتی کار خود را می‌کنند اما مردم و خیرین نیز دست از همت برنداشته‌اند.
ممنوعیت تجمعات دینی و بسته ماندن مراکز مذهبی ممکن است تا مدت زیادی باشد، راهکار جایگزینی برای این جبران آن وجود دارد؟
پزشکان توصیه به ماندن در خانه کرده‌اند و شایسته است که این توصیه رعایت شود اما از اینکه برای حضور در مکان‌های متبرک محرومیم، از اینکه هر ساله اعتکاف در همه ایران برگزار می‌شد، جلسات مدح و مصیبت، نماز جماعت و نماز جمعه و خطبه‌های آن برپا بودند اما اکنون از این‌ها محروم شده‌ایم، همگی متأثر هستیم. مردم اکنون می‌فهمند که اعتکاف، نماز جماعت، مراسم‌های توسل و زیارت در حرم‌ها چه نعمتی بود اما به بودن آن توجه نداشتیم. اما برای جبران نیز راهکارهایی وجود دارد.
همانطور که جسم نیاز به غذا دارد، روح نیز نیازمند است. اگر کسی هرکدام یک از این نیازها را در خود ندید بیمار بوده و باید دست به معالجه بزند اما باید در شرایط کنونی بدانیم همانطور که لازم است بدون حضور در اجتماع نیاز جسمی خود را در تأمین خوراک برطرف کنیم، باید نیازهای روحی و معنوی را نیز با حداقل تشکیل اجتماعات پاسخ دهیم.
اکنون که قرار است بدون حضور در اجتماع این خلأ معنوی را جبران کنیم، باید روح معنویت به خانه‌هایمان بیاید. قبلاً صدای اذان در فضای شهر کمتر شنیده می‌شد و مردم در مساجد و مراکز مذهبی حضور پیدا می‌کردند اما در شرایط فعلی باید صدای اذان و ادعیه از مساجد به داخل خانه‌ها بیاید. صبح‌ها پخش اذان ضعیف باشد تا مزاحم مردم نشود اما هنگام ظهر و مغرب صدای اذان باید به خانه‌ها بیاید، مردم صدای الله اکبر را بشنوند و آرامش بگیرند چون یکی از راه‌های اساسی مقابله با اضطراب ناشی از شیوع بیماری کرونا یاد خدا است.
ادعیه و زیارات باید از بلندگوی مساجد و از طریق صدا و سیما قبل از اذان پخش شود تا مردم آرامش معنوی خود را حفظ کنند که در ستاد مردمی مقابله با کرونا بر این مسئله تاکید شده است. حتی می‌توان از فضاهای مجازی نیز برای چنین فعالیت‌هایی استفاده کرد.
مهم‌تر از این موارد البته، خود مردم هستند که باید در خانه قرآن و نماز شب بخوانند، نماز جماعت را گفته‌اند در مساجد بخوانید اما نوافل سفارش شده در خانه‌ها خوانده شود تا فضای خانه از نورانیت نماز خالی نباشد. گریه بر مصائب اهل بیت (ع) و استغفار در پیشگاه خدا نباید فراموش شود. نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند سجده است و در حالت سجده و اگر در آن حالت قطره اشکی ریخته شود، قطعاً نتیجه خواهد داشت.
از خود مراقبتی‌ها در شرایط فعلی گفتید، برخی از خانواده‌ها اظهار می‌کنند که نمی‌توانیم دید و بازدید عید را به تعویق بیندازیم چون نوعی صله رحم است، نظر شما چیست؟
صله رحم به عنوان دستور شرعی واجب بوده و قطع کردن آن حرام است اما اکنون با توجه به دستورات متخصصان برای مقابله با شیوع کرونا بهترین راه ماندن در خانه است چون اگر به خانه کسی برویم آن‌ها را آلوده می‌کنیم.
حال ممکن است فردی رعایت نکرد و برای مهمانی به خانه ما آمد، به دور از اخلاق است که در را به روی او باز نکرده و به او توهین شود. اما حداقل می‌توان این دید و بازدید را با انجام نکات بهداشتی، رعایت فاصله و بدون دست دادن و روبوسی برگزار کرد.
نکته دیگر اینکه مانند تیمم که در اضطرار بدل وضو می‌شود، می‌شود صله رحم را از راه تلفن و سایر رسانه نیز تا زمانی که متخصصان بازدید حضوری را تأیید نکرده‌اند، انجام داد و منعی برای آن نیست.
مورد دیگری که بازار آن گرم شده، موضوع ربط اتفاقات اخیر مانند تعطیلی طواف کعبه بر علائم ظهور امام زمان (عج) است، آیا چنین کاری جایز است؟
برخی از علائم ظهور اصلاً قطعی نیست، روایت نیز داریم که بدون اتفاق افتادن آن‌ها ظهور امام زمان (عج) اتفاق خواهد افتاد یعنی مانند قیامت که ناگهانی بپا می‌شود ظهور نیز ناگهانی خواهد بود.
از طرفی علائم حتمی نیز کبری کلی است و انطباق آن به موارد جزئی از نظر علمی درست نیست. پس این اتفاقات حتی اگر یکی از مصادیق باشد، باید با ان‌شاالله آن را نقل کرد و قطعی نمی‌توان درباره چنین علائمی قضاوت کنیم چون به گفته حضرات ائمه کسانی که برای ظهور وقت تعیین می‌کنند، دروغگو هستند.
چه توصیه اخلاقی برای مردم در شرایط فعلی دارید؟
در شرایط کنونی گرفتاری دیگران را گرفتاری خودمان بدانیم و برایمان مهم نباشد که در کدامیک از استان‌ها تعداد بیماران بیشتر از سایرین است یا کمتر چون ما همه یک ملت هستیم. حتی بیماران خارج از این کشور را نیز به صرف انسان بودنشان دعا کنیم و نگذاریم مرزهای جغرافیایی دل‌های ما را از یکدیگر جدا کند.
برای بیماران طلب عافیت و شفا کنیم و برای افرادی که در خط مقدم جبهه بهداشت و درمان در تلاش هستند، کمک ظاهری و معنوی که همان دعا است را دریغ نکنیم. از استغفار و طلب مغفرت نیز غافل نشویم به‌ویژه اکنون که در خانه حضور داریم این استغفارها خالصانه‌تر خواهند بود. بلا وقتی به‌صورت عمومی می‌آید نیاز به دعای عمومی دارد پس همگی از تمام گناهان خود، چه آن‌هایی که به یاد داریم چه آن‌هایی که به یاد نداریم استغفار کرده و دست به دعا برداریم.
گفت‌وگو از: علی یگانه نسب - خبرنگار ایمنا
نظر شما