به گزارش خبرنگار ایمنا، سه مقوله پول، ارز و بانکداری از جمله مهم‌ترین مباحث موجود در علم اقتصاد است و فهم آن در دنیای امروز یکی از نیازهای بشر محسوب می‌شود. در همین راستا، فردریک میشکین، یکی از سرشناس‌ترین اقتصاددانان آمریکایی، کتابی را به رشته تحریر درآورده که به کوشش علی جهانخانی و علی پارسائیان به فارسی برگردانده شده است و بخشی از مناسب‌ترین مطالب آن را در سلسله خلاصه کتاب‌های اقتصادی بیان خواهیم کرد.
در ابتدا باید گفت پول تعاریف متفاوتی دارد اما وجه مشترکی بین این تعاریف وجود دارد که اقتصاددانان آن را به عنوان تعریفی از پول پذیرفته‌اند و بر اساس این تعریف در علم اقتصاد پول هر چیزی است که بتوان در ازای کالا، خدمات یا برای بازپرداخت بدهی‌ها استفاده کرد. پول برای ایفای نقش خود در اقتصاد باید سه ویژگی وسیله داد و ستد بودن، واحد محاسبه و مخزن ارزش بودن را داشته باشد که در بخش قبلی به تفصیل بیان شد.
سیستم پرداخت در اقتصاد، شیوه‌ای است که بر اساس آن در یک نظام اقتصادی، داد و ستدها انجام می‌شود؛ در طول چند قرن، شکل پول از طلا و نقره به دارایی‌های مانند چک و اسکناس رایج تبدیل شده است.
استفاده از طلا و نقره به عنوان پول تنها به دوران اولیه زندگی بشر در کره خاکی باز نمی‌گردد بلکه این فلزات گران بها تا چند صد سال پیش نیز مورد استفاده قرار می‌گرفتند. تنها مشکل بشر با این پول‌های فلزی، وزن سنگینشان است که باعث می‌شود نتوان آن‌ها را به سادگی به مکانی دیگر جابه‌جا کرد.
به همین دلیل اسکناس یا پول‌های کاغذی جای این فلزات را گرفته و به عنوان وسیله داد و ستد مورد استفاده قرار گرفتند اما این اسکناس با اسکناس‌های فعلی کمی متفاوت بود. در ابتدا این کاغذها بیانگر تعهدی بود که باعث می‌شد به راحتی قابل تبدیل به سکه یا مقدار معینی فلز قیمتی باشد. در حالی که همین برگه‌های کاغذی امروزه و در بسیاری از کشورها با تأیید دولت جنبه قانونی و رسمی پیدا کرده و بنابراین نیازی به تبدیلشان به طلا یا دیگر فلزات قیمتی نیست.
در حال حاضر در اغلب کشورها از اسکناس‌های کاغذی به عنوان پول استفاده می‌شود که مزیت‌های بسیاری نسبت به پول‌های غیر کاغذی یا فلزی دارد. برای مثال اسکناس بسیار سبک‌تر بوده و به راحتی قابل حمل و نقل است بنابراین اگر مقامات انتشار دهنده به یکدیگر اعتماد داشته باشند، می‌توانند به راحتی برای داد و ستد استفاده شود. همچنین به علت پیشرفت سیستم چاپ، انتشار نسخه‌های جعلی توسط کلاهبرداران بسیار مشکل شده است.
همچنین با ورود چک به سیستم پولی، هزینه حمل پول که پیش‌تر به دلیل حجم و وزن زیاد فلزاتی همچون طلا به فرد تحمیل می‌شد، به شدت کاهش پیدا کرد و در نهایت کارایی نظام اقتصادی به دلیل افزایش کارایی سیستم پرداخت‌ها، بالا رفت.
همانطور که می‌دانید استفاده از چک بدین معنا است که اگر پرداخت‌های طرفین همانند باشد می‌توان از طریق باطل کردن چک، حساب‌ها را تسویه کرد. همچنین با توجه به موجودی بانک به هر مقدار و مبلغی چک را تنظیم کرده و بنابراین پرداخت‌های کلان بسیار ساده‌تر از قبل انجام می‌شود. به علاوه امکان سرقت نیز به میزان بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند.
با تمام این محاسن، استفاده از چک در سیستم پرداخت‌ها دو مسئله مهم به وجود می‌آورد. اول وقت گیر بودن انتقال چک از محلی به محل دیگر است، در صورتی که نیاز به نقد کردن آن ضروری و مسیر نیز طولانی‌تر باشد، این مسئله نمود بیشتری پیدا می‌کند. گذشته از این موضوع، کسی که حساب جاری در بانک داشته باشد به خوبی می‌داند که بانک اجازه نمی‌دهد بلافاصله پس از افتتاح حساب از آن برداشت کند.
مسئله دومی که وجود چک در سیستم اقتصادی ایجاد می‌کند، هزینه زیاد برای ثبت در دفاتر است. بر اساس سخنان فردریک میشکین در هنگام نگارش این کتاب هزینه پردازش چک‌ها در ایالات متحده آمریکا به پنج میلیارد دلار در روز می‌رسیده و این در حالی است که استفاده از کامپیوتر و سیستم‌های پیشرفته ارتباطی باعث می‌شود، همه این هزینه کمتر شود.
در تعریف پول گفته شد که پول به هر چیزی گفته می‌شود که در ازای کالا و خدمات مورد قبول واقع شود اما برای اندازه‌گیری حجم آن باید تعریف دقیقی ارائه شود. در دیدگاه نظری پول می‌تواند شامل اقلامی از دارایی شود که وسیله‌ای برای داد و ستد است؛ اسکناس و سکه، موجودی حساب جاری یانکی و چک‌های مسافرتی که می‌توان برای خرید کالا و خدمات استفاده کرد نمونه‌هایی از پول به شمار می‌رود.
در این میان باید توجه داشت که در روش نظری نوعی ابهام در تعریف پول به وجود می‌آید که باعث می‌شود نتوان آن را اندازه‌گیری کرد، به همین دلیل اقتصاددانان توجه خود را بر روش دیگری معطوف کردند؛ روش تجربی و عینی. با این وجود هنوز نیز تعریف درست و کامل درباره آن وجود ندارد. دقیق‌ترین تعریف موجود توسط بانک مرکزی آمریکا اعلام شده است که بر اساس آن "پول؛ اسکناس، سکه، چک‌های مسافرتی و سپرده‌های دیداری و سایر سپرده‌های حساب جاری را در بر می‌گیرد. "
خلاصه‌های بیشتر را از اینجا بخوانید:
نظر شما