به گزارش خبرنگار ایمنا، مشاهده لاشه چند پرنده مهاجر در محدوده تالاب میانکاله از روز چهارشنبه دوم بهمن ماه سال جاری آغاز فاجعه‌ای بود که بهشت پرندگان مهاجر در ایران را به قتلگاهی تبدیل کرد.
روزهای نخست این رخداد، گزارش‌ها از مرگ مشکوک دستکم ۳۰۰ تا ۵۰۰ پرنده مهاجر حکایت داشت اما در فاصله یک هفته شمار تلفات پرندگان به هشت هزار بال و براساس آخرین آمار مسئولان محیط زیست در سیزدهم بهمن ماه به ۱۲ هزار بال رسید. در این مدت فرضیه‌های مختلفی درباره مرگ مرموز و گسترده این پرندگان مطرح شد از جمله آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، آلودگی آب و ورود پساب خانگی و صنعتی به تالاب میانکاله، بیماری نیوکاسل، وبای پرندگان و کشتار عمدی این جانداران؛ البته سازمان دامپزشکی کشور با رد همه این گمانه زنی‌ها، از روزهای نخست، بیماری بوتولیسم را عامل مرگ پرندگان اعلام کرد.
این در حالی است که اکرامی دامپزشک معتمد محیط زیست مازندران ضمن رد احتمال ابتلای پرندگان به بیماری بوتولیسم، گفته است: منشأ این بیماری باکتری بی هوازی است که باعث تولید سم در روده می‌شود و به نوعی منشأ روده‌ای دارد و چنانچه بحث این بیماری مطرح باشد، باید به جز فلامینگو و چنگر جلبک خوار، دیگر گونه‌ها نیز به این بیماری آلوده می‌شدند و تلفات زیادی داشتند که تلفات سایر گونه‌ها انگشت شمار بود.
همچنین شهاب الدین منتظمی مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در یک مصاحبه از کاهش تلفات پرندگان پس از ده روز خبر داده بود با وجود این از سیزدهم بهمن ماه آمار جدیدی از سوی مسئولان در این باره ارائه نشده است اما بنابر گفته مردم بومی همچنان مرگ و میر پرندگان ادامه دارد، این موضوع به گمانه زنی‌ها درباره افزایش تلفات به بیش از ۲۰ هزار بال پرنده دامن زده است.
از سوی دیگر با گذشت بیش از سه هفته هنوز علت دقیق این فاجعه مشخص نیست و مسئولان و کارشناسان همچنان عوامل مختلف را بررسی می‌کنند.
این در حالی است که در چنین شرایطی حضور شکارچیان غیر مجاز در منطقه افزایش یافته و در روزهای اخیر مواردی از درگیری شدید متخلفان با محیط بانان مشاهده شده است که مأموران محیط زیست به دلیل جلوگیری از جمع آوری لاشه پرندگان مورد ضرب و شتم شکارچیان قرار گرفته و راهی بیمارستان شدند.
به گفته حر منصوری عبدالملکی، دیده بان تالاب میانکاله، " در اواخر دهه هفتاد اتفاق مشابهی در مازندران رخ داد؛ محیط زیست صیدهای شکارچیان غیرمجاز را گرفته بود و شکارچیان به تلافی آن چند ۱۰ لیتر سم و آفات مرکبات را داخل تالاب ریختند و چند صد هزار پرنده و ماهی تلف شدند و تالاب تا ماه‌ها بوی تعفن می‌داد."
مرگ پرندگان تالاب میانکاله عمدی است
در این پیوند اسماعیل کهرم، بوم شناس و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار ایمنا می‌گوید: سم در آنجا به راحتی مصرف می‌شود؛ آنجا شکارچی و دامدار علیه محیط زیست اند و وقتی که اختلافاتی رخ می‌دهد شکارچیان، محیط زیست را به کشتار پرندگان با استفاده از سم تهدید می‌کنند، چنین مکالمه‌ای دو ماه پیش اتفاق افتاده است. در این کش و قوس شکارچی سم را می‌ریزد و حیوان آن را می‌خورد یا با قرار گرفتن و تماس بدنش در محیط آلوده، می میرد.
وی با بیان اینکه این اتفاق در منطقه سابقه دارد، یادآور می‌شود: در سال ۱۳۸۳ نیز شکارچیان سم در برکه اصلی ریختند و بر اثر آن آنقدر ماهی تلف شد که تور هوایی آوردند اینها را جمع آوری و به مکان دیگری منتقل کردند چون بوی متعفنی ایجاد کرده بود.
کهرم با تاکید بر اینکه مرگ گسترده پرندگان در تالاب میانکاله عمدی و با استفاده از سم بوده است، می‌افزاید: در مدت یکی دو روز مگر می‌شود پنج هزار بال بر اثر بوتولیسم مرده باشند؟ آن‌هم در جایی مثل گلوگاه و منطقه قلعه پایان که پرندگان احساس امنیت می‌کردند.
مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه آمار دقیق تلفات پرندگان را اعلام نمی‌کنند، می‌گوید: براساس شنیده‌ها ۱۷ هزار بال پرنده مهاجر در این مدت در تالاب میانکاله تلف شدند اما مسئولان ذی ربط آمار تلفات را ارائه نمی‌کنند زیرا می‌خواهند این موضوع به دست فراموشی سپرده شود؛ اگر بگویند شکارچی‌ها علیه محیط بانان سم ریختند موضوع ادامه دار می‌شود در نتیجه سکوت می‌کنند؛ در حال حاضر همه سکوت کردند.
ابتلای پرندگان به بوتولیسم دروغ است
کهرم با رد ابتلای پرندگان به بوتولیسم، اظهار می‌کند: بوتولیسم موضوعی من در آوردی و دروغ است؛ بوتولیسم در این شرایط به وجود نمی‌آید، باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم عامل ایجاد سمی است که به بیماری بوتولیسم و فلج دست و پا منجر می‌شود ولی کلوستریدیوم بوتولینوم در داخل کنسرو ماهی و گوشت تولید می‌شود نه در دریاچه و تالاب.
اما حسینعلی ابراهیمی کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران به خبرنگار ایمنا می‌گوید: طبق پروتکل‌های ملی که در رابطه با مدیریت حیات وحش وجود دارد تشخیص علت مرگ پرندگان مهاجر بر عهده سازمان دامپزشکی است؛ این سازمان در حال حاضر دلایل بسیار محکم و علمی بر مبنای پروتکل‌های جهانی ارائه کرده است که علت مرگ پرندگان تالاب میانکاله بیماری بوتولیسم است.
وی با بیان اینکه اداره حفاظت محیط زیست نیز همه فرضیه‌ها و حتی مسائل تجربی را برای بررسی به سازمان دامپزشکی منعکس می‌کند، ادامه می‌دهد: بوتولیسم را سازمان دامپزشکی تأیید کرده است از این رو محیط زیست نیز تأیید می‌کند زیرا مرجع دامپزشکی است و می‌توان به نتایج آنها استناد کرد.
ابراهیمی کارنامی درباره ریختن عمدی سم در تالاب، می‌گوید: از یک متخصص محیط زیست انتظار نمی‌رود که دراین باره پیش داوری کند، اگر سمی وجود داشت سایر گونه‌ها و آبزیان نیز باید می‌مردند؛ مضاف بر این تالاب میانکاله کیلومترها گستردگی دارد برای ایجاد الودگی چقدر سم باید در تالاب تخلیه شود؟ از سوی دیگر اگر سم خورده باشند تلفات آنها باید همان یکی دو روز اول رخ می‌داد زیرا سم در محیط حل می‌شود با توجه به بارش‌های اخیر، آب هر آلودگی را از بین برده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مازندران با بیان اینکه آب و خاک این منطقه از نظر وجود سموم نمونه برداری شده است، می‌افزاید: مسائل علمی در کشور مطرح است اینکه بگوییم با شکارچی برخورد کردند شکارچی در آب سم ریخته است حرف بی ربطی است مگر اینکه بخواهد به نتیجه‌ای برسد؛ بهتر است از پیش داوری پرهیز کنیم
ابراهیمی کارنامی با بیان اینکه سازمان دامپزشکی کشور دلایل کاملی درباره شیوع و مرگ ناشی از بیماری بوتولیسم پرندگان دارد، خاطرنشان می‌کند: مطالبی که در فضای مجازی درباره عوامل مرگ پرندگان مهاجر در میانکاله مطرح شده است مبنای علمی ندارد و حتی نیاز به بررسی ندارد برای مثال آلودگی آب تالاب در اثر ورود پساب کارخانه کاغذ و مقوای امیرآباد؛ این کارخانه هیچ ارتباطی به خلیج گرگان ندارد با وجود این سازمان محیط زیست و دامپزشکی برای رسیدن به نتیجه و تشخیص درست هیچ فرضیه‌ای را نادیده نمی‌گیرد.
۱۶ هزار بال پرنده در میانکاله تلف شدند
وی با بیان اینکه تاکنون بیش از ۱۶ هزار بال پرنده مهاجر در تالاب میانکاله تلف شده‌اند، می‌افزاید: چنگر و فلامینگو بیشترین تلفات را داشته‌اند، بیش از ۸۰ درصد از جمعیت چنگرها در این مدت تلف شدند، سایر گونه‌ها نیز به تعداد کمتری حدود چهار، پنج بال در جمعیت بوده است.
ابراهیمی کارنامی می‌گوید: پیوند دادن حادثه درگیری و مصدوم شدن چند محیط بان در بهشهر (پناهگاه حیات وحش میانکاله) با موضوع مرگ پرندگان تالاب حدس و گمان است و قابل استناد نیست زیرا تاکنون ۱۳۰ محیط بان در کشور شهید شدند و ۱۰۰ ها جانباز دادیم؛ ماهیت کار ما این است اگرچه به هیچ عنوان این موضوع قابل پذیرش نیست با وجود این شرایط به گونه‌ای است که عده‌ای قانون شکنی می‌کنند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران می‌گوید: هفته آینده جلسه‌ای تخصصی با حضور مسئولان سازمان دامپزشکی کشور، اساتید دانشگاهی و سمن‌ها برگزار و همه مباحث و فرضیه‌ها برای دستیابی به نتیجه‌ای کامل درباره مرگ مشکوک پرندگان مهاجر تالاب میانکاله بررسی می‌شود.
سازمان دامپزشکی براساس یک رهیافت تخصصی به بیماری بوتولیسم تاکید دارد
در همین پیوند علی صفر ماکنعلی معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور به خبرنگار ایمنا می‌گوید: نشستی تخصصی در تاریخ هفتم اسفند ماه در اداره محیط زیست استان مازندران برگزار و گزارش نهایی درباره پرندگان مهاجر تالاب میانکاله در این جلسه ارائه خواهد شد.
وی همچنین با تاکید براینکه علت مرگ پرندگان در میانکاله بیماری بوتولیسم بوده و ابتلای پرندگان به نیوکاسل و آنفلوآنزای رد شده است، اظهار می‌کند: براساس برنامه کلاسیک و حرفه‌ای که سازمان دامپزشکی انجام داده علت این رخ داد بوتولیسم است؛ سازمان دامپزشکی به عنوان مرجع ذیصلاح یک رهیافت تخصصی دارد و به این نتیجه رسیده است، براساس یک فرآیند تخصصی علت را پیدا می‌کند و اقدامات انجام می‌گیرد، دلیل ندارد که دنبال چرایی ابتلای پرندگان به بوتولیسم باشید.
گزارش از: ندا سپاهی - خبرنگار ایمنا
نظر شما