به گزارش خبرنگار ایمنا، سه مقوله پول، ارز و بانکداری از جمله مهمترین مباحث موجود در علم اقتصاد است که فهم آن در دنیای امروز یکی از نیازهای بشر محسوب می‌شود. فردریک میشکین، یکی از سرشناس ترین اقتصاددانان آمریکایی نیز از همین تحلیل خود از این سه مقوله را در کتابی با عنوان " پول، ارز و بانک داری" به رشته تحریر درآورده است که بخشی از مناسب‌ترین مطالب آن را در سلسله خلاصه کتاب‌های اقتصادی بیان خواهیم کرد. در این کتاب که توسط علی جهانخانی و علی پارسائیان، دو تن از اقتصاددانان ایرانی به فارسی برگردانده شده، مفاهیم، اصول و نظریه‌های نوین پول، ارز و بانکداری به صورت ساده بیان شده است.
در اولین فصل از کتاب و برای شروع بحث ابتدا به علت مطالعه پول پرداخته می‌شود. در واقع پول یا عرضه پول (money supply) به این صورت تعریف می‌شود: هرچیزی که در ازای ارزش کالاها یا خدمات بازپرداخت بدهی پذیرفته شود. در سال مالی ۱۹۸۱_۱۹۸۲ میلادی میزان کل تولید کالا و خدمات که به عنوان تولید کل یا "aggregate output" شناخته می‌شود در سیستم اقتصادی آمریکا کاهش یافت و بنابراین نرخ بیکاری افزایش پیدا کرد. در این سال همچنین سیستم اقتصادی در ابتدا منقبض، پس از آن منبسط و در سال ۱۹۹۰ دوباره منقبض شد اما علت چه بود؟
مستندات در این زمینه بیانگر این نکته است که پول نقش بسیار مهمی در ایجاد چرخه‌های تجاری یا "business cycle" ایفا می‌کند. نمودار رشد پول در دوره ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۳ نشان می‌دهد که پیش از هر رکود، نرخ رشد عرضه پول کاهش یافته است بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد، تغییر در مقدار پول، به صورت یک محرک یا عامل نیرومند موجب نوسانات چرخه اقتصادی شده اما نمی‌توان به جرات بر این مسئله که کاهش نرخ پول باعث رکود اقتصادی می‌شود، تاکید کرد.
برای بررسی دقیق‌تر این موضوع (مطالعه تئوری پول یا "monetary") باید اثراتی که پول می‌تواند بر تولید کل داشته باشد را نیز بررسی کرد؛ ابتدا باید گفت که میانگین قیمت کالاها و خدمات را سطح کل قیمت‌ها و یا به صورت ساده سطح قیمت‌ها می‌نامند. بر همین اساس تورم یا "inflation" به افزایش مداوم سطح قیمت‌ها تعریف می‌شود؛ تغییری که بر افراد، بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌ها و دولت تاثیر گذاشته و بنابراین یکی از مهمترین مسائل برای سیاستمداران و سیاستگذاران محسوب می‌شود.
شواهد و مدارک زیادی مبنی بر تاثیر افزایش عرضه پول در افزایش تورم وجود دارد. بر اساس اطلاعاتی که از میانگین نرخ تورم و رشد عرضه پول در چند کشور مانند ایالات متحده آمریکا، آلمان، فلسطین اشغالی، ایتالیا و سوئد در یک دوره ۱۰ ساله انجام شد، این نظریه ( تاثیر مستقیم میان افزایش عرضه پول و نرخ تورم) به خوبی مشاهده می‌شود.
همین داده‌ها باعث شد پروفسور میلتون فریدمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، نظریه بسیار مشهوری در این زمینه ارائه کند. او می‌گوید: « همیشه و در همه جا تورم به صورت یک پدیده پولی است.» که این نظریه بیانگر اهمیت مراقبت در این موضوع است.
پول و نرخ بهره
میشکین در ادامه این فصل از کتاب خود درباره پول و نرخ بهره به تعریف این نرخ می‌پردازد و می‌گوید: نرخ بهره عبارت است از هزینه وام یا قیمتی که بابت اجاره پول پرداخت می‌شود. معمولا در یک سیستم اقتصادی چندین نرخ بهره مشاهده می‌شود که نرخ بهره وام رهنی، نرخ بهره وام خرید خودرو و نرخ بهره انواع مختلف اوراق قرضه از جمله این موارد به شمار می‌رود.
وی همچنین می افزاید: نرخ بهره در اقتصاد از اهمیت زیادی برخوردار و از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است. از دیدگاه شخصی، نرخ بالای بهره مانع از این می‌شود که بتوان دارایی‌هایی مانند خودرو یا املاک مسکونی را خریداری کرد زیرا هزینه تامین مالی برای چنین اقداماتی را به میزان بسیاری افزایش خواهد داد. در عوض نرخ بالای بهره باعث می‌شود که اشخاص بیشتر پس انداز کنند و این به دلیل دریافت سود بیشتر از طریق سرمایه گذاری در صندوق‌های پس انداز است.
از دیدگاه کلی اما نرخ بهره آثار شدیدی بر سلامت سیستم اقتصادی دارد زیرا علاوه بر اینکه تمایل مردم به مصرف یا پس‌انداز را تغییر می‌دهد بر تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی نیز بی تاثیر نیست. برای مثال نرخ بالای بهره باعث می‌شود که یک شرکت، ساختن یک واحد تولیدی جدید را به تعویق بیندازد. این در حالی است که ایجاد چنین واحد تولیدی می‌تواند موجب ایجاد شغل‌های جدید شود.
با اینکه عوامل مختلفی در تغییر نرخ بهره اثرگذار است اما میزان عرضه پول نیز در این مسئله نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. به همین دلیل تدوین و اجرای سیاست‌های پولی از اهمیت ویژه ای میان سیاستگذاران اقتصادی برخوردار است.
در ایالات متحده امریکا بانک مرکزی که به اختصار (Fed (Federal Reserve System نامیده می‌شود این سیاست‌ها را بر عهده دارد و در جمهوری اسلامی ایران نیز این مهم بر عهده بانک مرکزی است.
خلاصه نویسی از این کتاب ادامه دارد ...
نظر شما