به گزارش خبرنگار ایمنا، قانون هوای پاک که به "قانون نفَس" معروف است تیرماه ۱۳۹۶ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و مردادماه همان سال برای اجرا به دولت ابلاغ شد؛ این قانون شامل ۳۴ ماده و ۱۳ آیین نامه برای کاهش آلودگی هوا است و ۲۰ دستگاه و نهاد دولتی مسئول اجرای مفاد آن هستند.
قانون هوای پاک پس از تصویب جایگزین همه قوانین، آیین نامه ها و طرح های قبلی از جمله طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها شده و این در حالی است که طی دوسال گذشته هنوز ردیف بودجه ای برای اجرای این قانون مهم در نظر گرفته نشده است.
مسعود تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست به تازگی طی مصاحبه ای ضمن انتقاد از این موضوع گفت که قانون نفس هیچ بودجه مشخصی ندارد و در بودجه های سنواتی و قانون برنامه پنج ساله ششم نیز ردیفی برای آن در نظر گرفته نشده است.
درحالی که انتظار می رفت با تصویب قانون هوای پاک وضعیت کیفی هوا در کلانشهرهای کشور بهبود یابد در یک سال گذشته بیشترین روزهای آلوده را شاهد هستیم، آلودگی هوا ماههای آبان و آذر امسال مدارس برخی کلانشهرها را حدود ۱۱ روز به تعطیلی کشاند و بسیاری را راهی بیمارستان کرد.
بنابر اظهارات مجتبی خالدی سخنگوی اورژانس کشور در پی افزایش آلودگی هوا در روزهای پایانی آذر طی هفت روز حدود ۱۷ هزار و ۳۰۳ نفر به دلیل بیماری های قلبی و عروقی و تنفسی به اورژانس مراکز درمانی در شهرهای تهران، اصفهان، البرز، مرکزی، قزوین، قم، آذربایجان شرقی، خوزستان، یزد و همدان مراجعه کردند که شش هزار و ۵۳۰ نفر آنها بیماران تنفسی بودند.
به گفته کارشناسان بیشترین تاثیر آلودگی هوا در کلانشهرها ناشی از وجود ذرات معلق ۲.۵ میکرون است که بر افزایش شاخص کیفی هوا اثر می گذارد. ذرات معلق خطرناک ترین نوع آلاینده محسوب می شوند که در عمق بافت ریه افراد و در خون نفوذ کرده و تاثیرات سرطان‌زایی دارد؛ وجود این ذرات ناشی از مصرف نادرست سوخت است.
هر چند که هدف از تصویب قانون نفس افزایش روزهای سالم و پاک بوده اما جزیره ای عمل کردن سازمان ها و نهادهای مسئول این قانون را به سرنوشت قوانین متروکه دچار کرده است؛ بی دلیل نیست که شعار امسال روز ملی هوای پاک را "هوای پاک؛ اقدام و عمل" نامگذاری کرده اند.
از سوی دیگر تحریم های اقتصادی نیز بر کاهش میزان عملکرد سازمان های مسئول بی تاثیر نیست؛ نبود فیلتر دوده در خودروها و دودکش صنایع آلاینده، بنزین با کیفیت پایین و استفاده از سوخت مازوت به جای گاز طبیعی در برخی از کارخانه ها، ممنوعیت واردات خودرو، مشکلات اسقاط وسایل نقلیه فرسوده و تامین اعتبار برای اجرای قانون می تواند از جمله آثار تحریم ها باشد که محیط زیست و سلامت مردم را نشانه رفته است.
بیش از ۷۰ درصد قانون هوای پاک اجرا نشده است
در همین زمینه بهزاد اشجعی دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار ایمنا می گوید: موضوعات مالی و بودجه ای و تامین خدمات فنی و قطعات از خارج متاثر از تحریم ها بوده است زیرا وقتی تحریم اعمال شود ظرفیت های مالی دولت نیز کاهش می یابد.
وی ادامه می دهد: اگر قرار بود که در چند سال گذشته طرح های نوسازی قطعات اجرا شود در پی تحریم ها تامین منابع مالی و ارزی این طرح ها دچار مشکل شد، اگر از سال ها قبل به فکر بومی سازی این قطعات بودیم امروز با وجود تحریم ها مشکلی وجود نداشت.
اشجعی می افزاید: به تازگی شرکتهای دانش بنیان برای تولید و بومی سازی فیلتر دوده اعلام آمادگی کرده‌اند و نمونه ای از آن نیز تولید و تست شد با وجود این اگر این موضوعات چند سال پیش مورد توجه قرار می گرفت و تولید قطعاتی مانند فیلتر دوده در کشور بومی سازی می شد امروز اتوبوسها، خودروهای دیزلی و صنایع ما برای نصب فیلتر روی محصولات و صنایع محتاج تولید کننده خارجی نبودند و تحریم ها نیز تاثیری نداشت.
دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان می کند: تحریمها قطعا بی تاثیر نیست، مهمترین موضوع تامین منابع مالی و توسعه ارتباطات با صنایع خارج از کشور است؛ در حال حاضر برای نوسازی قطعات اگر بخواهیم اقدام کنیم باید قطعات از خارج تامین شود.
اشجعی می گوید: بیش از ۷۰ درصد قانون هوای پاک به دلیل تامین نشدن اعتبار برخی مصوبات پروژه ها و در اولویت نبودن آن، عملکرد سلیقه ای برخی مسئولان و نبود هماهنگی بین دستگاهها و سازمانها اجرا نشده است.
وی اظهار می کند: تامین نشدن اعتبارات بر اجرای طرح اسقاط خودروهای فرسوده تاثیر گذاشته است زیرا اگر ناوگان عمومی مانند تاکسیها و اتوبوس ها از رده خارج شود باید دستگاهی جدید به این ناوگان اضافه کرد و به دلیل آنکه منبع مالی برای خرید خودرو وجود نداشته است، امکان جایگزینی وجود ندارد.
براساس مصوبه دولت اسقاط خودروهای فرسوده وظیفه تولید کنندگان و وارد کنندگان خودرو است و طبق آن خودروسازان باید ۳۰ درصد از تولیدشان را جایگزین خودروهای فرسوده کنند اما این مصوبه تاکنون اجرا نشده است؛ همچنین وارد کنندگان خودرو پیش از ممنوعیت واردات خودرو به ازای واردات هر دستگاه خودرو چهار تا هشت دستگاه خودروی فرسوده را از رده خارج می کردند اما بعد از ممنوعیت واردات خودرو در تیرماه سال گذشته گواهی های اسقاط در مراکز خودرو بی مشتری ماند.
۸۰ هزار گواهی روی دست مراکز اسقاط خودرو
اشجعی در این باره می گوید: طرح اسقاط خودروهای فرسوده با بن بست مواجه شده است؛ با توجه به ممنوعیت واردات خودرو گواهی اسقاط، مشتری ندارد و در حال حاضر ۸۰ هزار گواهی روی دست مراکز اسقاط خودروها مانده است و کسی نمی خرد. صاحبان خودروهای فرسوده در این شرایط رغبتی برای تحویل خودروی خود به مراکز اسقاط ندارند و نه مرکز اسقاطی وجود دارد؛ راهکار حل این معضل ایجاد متولی برای گواهی اسقاط است.
دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست در پاسخ به این سوال که آیا طرح جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها موفقیت آمیز بوده است یا خیر؟ می گوید: برخی مصوبات اجرا شد و برخی مصوبات در شهرها و کلانشهرها اجرا نشده است اما در راستای این طرح تولید موتورسیکلت‌های کاربراتوری از ابتدای سال ۱۳۹۶ ممنوع شد و در کشور پلاک نمی شود.
۷۰ درصد آلودگی هوا در کلانشهرها از منابع متحرک است
وی با اشاره به انجام مطالعات سیاهه منابع انتشار آ لودگی هوا به صورت محلی در کلانشهرهای کشور، ادامه می دهد: پروژه سیاهه انتشار بر اساس مصوبه دولت با همکاری دانشگاههای برتر کشور از سال ۱۳۹۷ دنبال شده است که نتیجه نهایی هنوز منتشر نشده است اما بررسی های اولیه نشان می دهد به طور میانگین در کشور ۷۰ درصد آلایندگی به منابع متحرک مربوط می شود.
اشجعی می گوید: درصد این میانگین ممکن است در برخی شهرها کمتر و در برخی بیشتر باشد برای مثال مطالعات نشان می دهد که در تهران ۸۳ درصد آلاینده های گازی از منابع متحرک است.
دبیر کمیته فنی صدور گواهینامه های زیست محیطی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه مطالعات سیاهه انتشار کلانشهر اصفهان نیز در حال بررسی است، تاکید می کند: میانگین ناوگان متحرک کلانشهرهای کشور سهم ۷۰ درصدی در آلودگی هوا دارد اما میانگین گرفتن روش صحیحی نیست زیرا برای هر شهری باید متناسب با مطالعات خودش برنامه ریزی شود.
ماه گذشته اطلاعات خام پژوهش سیاهه آلودگی هوای کلانشهر اصفهان از سوی دانشگاههای صنعتی و اصفهان منتشر شد که براساس آن ۶۷ درصد آلاینده‌ها مربوط به صنایع اعلام شد؛ همچنین حمل و نقل ریلی و خودروها سهم بسزایی در تولید آلاینده ناکس یا اکسید نیتروژن دارند. براساس نتایج این پروژه، گاز مونوکسید کربن با ۶۴ درصد بیشترین آلاینده از خودروهای سواری و ۸۳ درصد از آلاینده های شهری ناشی از تردد ۶۰۰ هزار دستگاه موتور سیکلت است این در حالی است که از اسفندماه سال گذشته طرح اسقاط موتورسیکلت‌ها تعلیق شده است.
پسرفت وضعیت ناوگان حمل و نقل کلانشهر اصفهان
کلانشهر اصفهان از ابتدای امسال تاکنون ۱۹ روز پاک، ۲۰۵ روز سالم، ۶۹ روز ناسالم برای گروههای حساس و ۹ روز ناسالم برای عموم را تجربه کرد در حالی که در مدت مشابه سال گذشته ۳۷ روز پاک، ۲۱۶ روز سالم، ۴۱ روز ناسالم برای گروهای حساس و پنج روز ناسالم برای عموم در این کلانشهر ثبت شده بود.
به دنبال اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان در سال ۹۳-۹۴ روند افزایشی روزهای سالم را شاهد بوده ایم زیرا از اقدامات مهم و موثر این طرح جایگزینی سوخت یورو ۴ و همچنین تغییر سوخت نیروگاهای شهید منتظری و اسلام آباد از مازوت به گاز طبیعی بود با وجود این امسال برخی صنایع اقدام به تخلف و استفاده از سوخت مازوت کردند که بر افزایش روزهای آلوده اصفهان در دوماه گذشته بی تاثیر نبود.
محمود مزارع کارشناس کیفیت هوای اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان درباره میزان موفقیت آمیز بودن طرح جامع کاهش آلودگی هوا به خبرنگار ایمنا می گوید: پس از تصویب قانون هوای پاک در سال ۹۶ همه قوانین و مقررات و طرح های جامعی که داشتیم این قانون جایگزین آنها شد و ما نیز پیشرفت فیزیکی تمامی دستگاهها را از طریق همین قانون هوای پاک پیگیری می کنیم .
وی با بیان اینکه عوامل طبیعی و انسان ساز در آلودگی هوا نقش دارد، می‌افزاید: قانون هوای پاک در اصفهان با توجه به شرایطی که وجود دارد و برخی ارگان ها اصلا پیشرفت فیزیکی نداشتند و یا حتی در حمل و نقل عمومی نسبت به سالهای گذشته کمی پسرفت داشته ایم؛ با توجه به فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی که نتوانستند جایگزین نوسازی را انجام دهند مشکلاتی وجود دارد و تمام ارگان ها نیز دخیل اند.
مزارع می گوید: تردد انبوه خودروها در سطح شهر عاملی مهم در آلودگی هوا است؛ وجود خودروهای فرسوده، نبود کاتالیزور در خودروها به دلیل تحریمها و همچنین نوع سوخت مصرفی همه این ها بر افزایش آلودگی هوا تاثیر می گذارد، از سوی دیگر کارخانه ها و کارگاههای صنعتی به ویژه آنها که درون شهر فعالیت می کنند از جمله عوام ثابت آلاینده هوا محسوب می شوند.
وی خاطرنشان می کند: راهکار کاهش روزهای آلودگی هوا همکاری تمام دستگاه‌های اجرایی برای تحقق قانون هوای پاک است چرا که در این قاانون محورها و راهکارهای مختلف پیش بینی شده است.
نظر شما