به گزارش خبرنگار ایمنا، یونیما اتحادیه بین المللی نمایشگران عروسکی است که در ایران با نام "مبارک یونیما" کار خود را شروع کرد. پس از آن افتتاح دفاتر استانی آن در دستور کار قرار گرفت. دفتر یونیما اصفهان با مسئولیت امید نیاز در سال ۱۳۹۱ درتالار فرشچیان شروع به کار کرد؛ این دفتر قرار است در حمام علی قلی آقا و با مسئولیت احمد رضایی رئیس اداره توسعه فرهنگ شهروندی سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان به فعالیت خود ادامه دهد. خبرنگار ایمنا در این خصوص با احمد رضایی گفت و گویی داشته است که در ادامه می خوانید:
یونیما چیست؟
یونیما اتحادیه بین المللی نمایشگران عروسکی جهان و سازمانی مردم نهاد یا اتحادیه غیر دولتی است که از فعالیت های عروسکی حمایت می کند. این فعالیت های عروسکی شامل نمایش های عروسکی، پژوهش در رابطه با عروسک، راه اندازی موزه عروسک و احیای نمایش های عروسکی که به دست فراموشی سپرده شده اند، می‌شود. زمانی که از عروسک نمایشی سخن به میان آورده می‌شود، ممکن است فقط عروسک در ذهن متبادر شود اما در همه مناطق جهان عروسک هایی داریم، که با فرهنگ مردم عجین شده و بعضا معنا و مفهوم و رسالتی دارد که نسل به نسل می گردد مثلا در منطقه نطنز نوعی عروسک وجود دارد که زنان آن را تهیه می کنند و زمانی که جهیزیه دختری را می فرستند حتما یکی از این عروسک ها را روی آن قرار می دهند یا در برخی از مناطق شرق اصفهان عروسک هایی با انواع صورت های خورشیدخانم و چشم های متفاوت جمع آوری شد که این صورت ها در فرهنگ ما جایگاهی طولانی و قدیمی دارند. این دفتر زمان زیادی نیست که در ایران راه اندازی شده است، در حال حاضر رئیس آن اردشیر صالح پور است و قرار است که این دفتر کشوری در استان ها نمایندگی داشته باشد. مسئول دفتر اصفهان تا پیش از این امید نیاز بود و در حال حاضر به من واگذار شده است.
وضعیت نمایش عروسکی پیش از این چگونه بوده است؟
نمایش عروسکی و فعالانی که اینگونه نمایش را اجرا می‌کنند همیشه در اصفهان وجود داشته اند ضمن اینکه نمایش عروسکی در کشور ما دارای قدمت است برای مثال عروسک مبارک نماد عروسک های ما است به همین دلیل است که واژه مبارک در کنار یونیما قرار دادیم و دفتر مرکزی ایران مبارک یونیما نامگذاری شد. بنابراین می توان گفت فعالیت های عروسکی بوده، اما به نسبت گونه های دیگر نمایش بسیار کم بوده است که می تواند دلایل خاصی داشته باشد برای مثال این کار شغل خوبی برای عروسک گردانان نبوده است اما وقتی در معاصرین نگاه می کنیم از اندکی قبل از انقلاب به این سو فردی به نام حسن لولیان در اصفهان بوده است که با عروسک های خیمه شب بازی از نوع دستکشی، تئاتر عروسکی کار می کرده است و کانون پرورشی در مقاطعی به تئاتر عروسکی اهمیت داد و جشنواره های عروسکی را نیز وجود داشت اما در مجموع تئاتر عروسکی جریان محکمی در اصفهان نبوده است.
البته اگر در خصوص تئاتر هم سخن بگوییم می بینید که همین گونه بوده است در صورتی که حالا وضعیت تئاتر در شهر بهتر است اما نمایش عروسکی حال خوب و کار مستمری نداشته است. وقتی به لحاظ قدمتی نگاه کنیم تئاتر عروسکی وجود داشته، اما اینکه در جریان باشد یعنی سالن، گروه، کارگاه های عروسک که صرفا کار عروسکی کنند، نبوده است. در اصفهان در یکی دو دهه قبل خانه کودک که متعلق به شهرداری است و هنرسرای خورشید کارگاه عروسک داشتند اما درحال حاضر فقط کارگاه سازمان فرهنگی است که از هنر سرای خورشید به تالار هنر و از آن جا به باغ فدک رفته و آقای شفیعی تنها عروسک سازی است که این جریان را حفظ کرده است.
اولویت های شما به عنوان نماینده یونیما در اصفهان چیست؟
ماچند مسئله داریم که من امیدوارم تا زمانی که مسئولیت دفتر یونیمای اصفهان به دست من است سازمان ها و ارگان ها کمک کنند تا بتوانیم با کمک آن ها این کار ها را انجام بدهیم .
اولا ما در آستانه ۲۰۲۰ هستیم که برای آن سندی در خصوص توسعه گردشگری تنظیم شده است یکی از اتفاقاتی که می تواند به گردشگری ما کمک کند داشتن موزه و در واقع هرچیزی که بتواند فرهنگ ما را در خودش جای داده و به نمایش گذارد، است. یکی ازاین موزه ها می تواند موزه عروسک باشد ما در سطح استان عروسک های خوبی داریم که می توانیم جمع آوری و نگهداری کنیم تا تبدیل به موزه ای شود که خود یک عنصر گردشگری باشد.
مسئله دیگری که از نظر من در اولویت پیگیری است رونق دادن به کارگاه عروسک سازی است و این رونق دادن نیاز به تعریف دارد منظورم از رونق دادن این است که هم به کارگاه هایی که موجود هستند، کمک کنیم تا فعالیت بیشتری داشته باشند و هم بتوانیم کارگاه های بیشتری ایجاد کنیم چراکه عروسک و کارگاه های عروسک سازی می توانند اقتصادی باشند به این معنی که می توانند کسانی را که در این شغل هستند، به لحاظ مالی تامین کنند.
مسئله سوم که پتانسیل آن در شهر اصفهان است اما مورد استفاده قرار نگرفته، گروه هایی است که به صورت مستمر کار عروسک می کنند اما سالن مخصوص برای اجرای تئاتر عروسکی نداریم زمانی که می گویم سالن منظورم سالن هزار نفری نیست امروز در جامعه در حوزه تئاتر هم نیازمند سالن های کوچک با ضرفیت ۵۰ تا ۱۵۰ نفری هستیم باید از اداره کل ارشاد، سازمان فرهنگی و حوزه هنری که به شکلی در حوزه فرهنگ فعال اند سالنی بگیریم و آن را برای تئاتر عروسکی آماده کنیم. از طرفی کار مطالعاتی نیز لازم است چراکه هنوز زوایایی در تئاتر استانی وجود دارد که به آن پرداخته نشده است. همچنین یکی از مهم ترین وظایفی که دفتر یونیما طبق اساسنامه دارد ساماندهی اعضا است یعنی باید عضو گیری کنیم تا این اعضا در سایه این اتحادیه کار خود را انجام دهند.
عضویت در اتحادیه چه حسنی برای اعضا دارد؟
وقتی کاری در اصفهان ذیل دفتر یونیما شعبه اصفهان شکل بگیرد گزارش آن به تهران داده خواهد شد و تهران هم به دفتر جهانی گزارش می دهد و اعضا در یک سطح بین المللی شناخته می شوند و چه بسا در این کار به آن ها پیشنهادی شود و بتوانند در تعاملات بین المللی قرار بگیرند ضمن اینکه ما قول های بسیار خوبی را از آقای صالح پور گرفتیم که یکی از آن ها این است که اساتید بنام به اصفهان بیایند و اگر جشنواره های عروسکی در تهران بود آن را به اصفهان نیز بفرستند تا مردم اصفهان هم بتوانند بهره ببرند.
چرا تئاتر عروسکی مخاطب ندارد؟
چون چیزی که کم یا پنهان است و وجود ندارد را مردم نمی شناسند و این امری طبیعی است. الان مردم بیشتر با تئاتر آشنا هستند چون در سالهای اخیر سالن های زیادی در شهر به حوزه تئاتر اختصاص داده شده است و گروه های تئاتری به صورت مستمر فعالیت می کنند در نتیجه مردم نیز با آن ها و فعالیتشان آشنا شده اند. اما تئاتر عروسکی نیست یا اگر هم هست تعداد اجرای آن بسیار محدود است.
تئاتر عروسکی چند مسئله دارد که آن را متفاوت می کند از جمله اینکه تولید آن گران تر است چرا که یک بار باید برای ساخت عروسک و یک بار برای عروسک گردان هزینه شود و دوم اینکه سالن نمایش عروسکی زیرساخت خاص خود را می خواهد. به هر حال نبوده و چون نبوده مردم هم کمتر استقبال کرده اند.
زمانی که این دفتر شروع به کار کند شاید اصحاب رسانه بتوانند کمک بسیاری در این زمینه کنند تا اهمیت عروسک وتئاتر عروسکی برای مردم یادآوری شود. به این دلیل می گویم یادآوری که نیاز به عروسک نیازی است که انسان ها همیشه داشته اند چراکه این عروسک ها همیشه راوی پنهان و پیدای ما هستند برای مثال دختر بچه ای که عروسکی دارد همه چیز او این عروسک است اگر قرار باشد آمال و آرزویی مطرح شود از طریق این عروسک بیان می کند، رنج ها و درد و دل های خود را به آن ها می گوید؛ همچنین اگر کودکان خجالت بکشند مواردی را از زبان خود مطرح کنند عروسک را در این میان قرار می دهند ودر نتیجه کودک غیر مستقیم حرف خود رامی زند به همین دلیل در حوزه تئاتر تعلیمی و آموزشی از عروسک استفاده می کنیم پس این عروسک ها هستند که گاهی اوقات پنهان ما را آشکار می کنند، لذا ضرورت های عروسک باید یک بار دیگر به مردم یادآوری شود چراکه یکی از نیاز های آن هاست اما شاید به علت نبودن از آن فاصله گرفته اند. در ضمن عروسک یک دنیای خیال انگیز را برای انسان ها ایجاد می کند وقتی فردی در قالب یک نمایش عروسکی قصه ای را بشنود شاید ماندگاری آن در ذهن او بیشتر باشد.
نمایش عروسکی ظرفیت اجرای خیابانی دارد؟
هر نمایشی ظرفیت بیرونی و درونی دارد اما نباید فراموش کرد که نمایش خیابانی ظرفیت های خاص خود را به لحاظ تخصصی دارد در واقع هم بحث ظرفیت های فنی و علمی وهم تغییر فصل که نمایش خیابانی دارد محدودیت هایی ایجاد می کند اما به این معنی نیست که این ظرفیت در نمایش عروسکی وجود ندارد.اساس نمایش خیابانی این است که حرفی را در لحظه با مردمی که در حال گذر هستند بزنید اما اگر نمایشی باشد که بخواهید مخاطب خاصی پیدا کند و در یک پروسه تعاملی قرار گیرد، پاسخگو نیست .
عروسک چه نقشی می تواند در گردشگری ایفا کند؟
اصفهان جایگاه خاصی در گردشگری کشور دارد و در هر زمینه ای که ما دست بگذاریم می توانیم ظرفیت هایی را پیدا کنیم که به توسعه گردشگری ما کمک کند در این خصوص عروسک جایگاه ویژه ای دارد. نمایشگاه عروسک هایی که در عروسک خانه حمام علی قلی آقا افتتاح شد خود می تواند جاذب عروسک باشد و عروسک می تواند هدیه ای برای یاد آوری این شهر باشد شهر های بسیاری هستند که عروسک ها نمادشان هستند و کسی که به آن شهر می رود عروسک را خریده و به شهر یا کشور خود می برد و این عروسک همیشه برای کسی که گردشگر بوده یادآور لحظات و خاطراتی که در آن شهر داشته است.
اگر مسئولین در سه چیز اهتمام به خرج دهند امکانات زیر ساختی آن وجود دارد؛ یکی اینکه به سمت و سوی ایجاد یک موزه عروسکی برویم که در شهر اصفهان باشد اما استان اصفهان را پوشش دهد و دیگر اینکه یک سالن عروسکی داشته باشیم آن هم با این تعریف که نیاز نیست بسیار بزرگ باشد و اینکه تازه بخواهیم طرح آن را بریزیم بلکه مکانی که بتوان برای نمایش عروسکی آماده کرد را در اختیار ما قرار دهند، این ظرفیت در اصفهان وجود دارد که هر روز سال در این سالن نمایش برگزار شود، نکته دیگر اینکه تا کارگاه عروسکی فعال، جدی و حرفه ای نباشد نمی تواند تئاتر عروسکی را پیشتیبانی کند اگر دستگاه های مربوطه بیایند و زیر ساختش را در اختیار ما بگذارند در فعالان این حوزه توان و ظرفیت های خوبی وجود خواهد داشت.
باید توجه داشت هر اقدام مثبت که حوزه به عروسک برمی گردد می تواند بار اقتصادی نیز داشته باشد و به کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند کمک کند تا امرار معاش خوبی از این راه داشته باشند و من خیلی به این جریان امیدوار هستم.
نظر شما