به گزارش ایمنا، فرونشست زمین (Land Subsidence) پدیده ای تدریجی است که به تدریج در طول زمان رخ داده و دلیل اصلی آن پایین رفتن سطح آب زیرزمینی است. به دنبال برداشت بی رویه آب زیرزمینی و به ویژه همراه شدن آن با پدیده خشکسالی، خروج آب از لا به لای ذرات خاک منجر به فشرده شدن این ذرات و پایین رفتن سطح زمین می شود.
این پدیده در مناطق شمال و شرق شهر اصفهان و دشت مهیار واقع در جنوب اصفهان به شدت گسترش یافته و نرخ متوسط آن در سال در برخی مناطق حدود ۲۰ سانتی متر برآورد شده است. فرونشست زمین یکی از مخاطرات طبیعی است که تهدیدی جدی برای زیرساخت های شهری، خطوط انتقال نیرو و راه ها محسوب می شود.
فروریزش زمین که به آن فروچاله یا سینک هول (Sinkhole) نیز گفته می شود دلایل مختلفی دارد که برخی از آن عبارتند از آب شستگی رسوبات توسط رگه های آب زیرزمینی، قنات های قدیمی محافظت نشده، ارتعاشات ترافیکی، عملیات احداث تونل های مترو و گودبرداری. یکی از مهم ترین فروریزش های اخیر ایران در خرداد ماه ۱۳۹۵ در محله شهران تهران رخ داد که خود منجر به گسیختگی لوله اصلی گاز و آتشسوزی شد که ارتفاع شعله های آن به ۵۰ متر نیز رسید. این حادثه به نوعی سرآغاز توجه جدی به ریسک فروریزش در مناطق شهری شد.
فرورریزش صبح یکم دیماه ۱۳۹۸ در خیابان میرفندرسکی اصفهان که بنا بر گزارش ها حدود ۳ متر عمق و ۸ متر پهنا داشته، به دلیل فرسودگی شبکه فاضلاب رخ داده است. پوسیدگی شبکه فاضلاب اصفهان که چند سالی است تبدیل به یکی از معضلات اصلی این کلانشهر شده، موجب خروج گازهایی می شود که این گازها خورنده بتن و لوله ها بوده با از بین بردن خطوط انتقال فاضلاب موجب تشکیل حفره هایی در زیر سطح زمین می شود. رسوبات سطح رویی این حفرات پایداری مناسبی نداشته و در اثر ارتعاشات ناشی از عبور خودروها ممکن است به طور ناگهانی فرو بریزد. پدیده فروریزش برخلاف فرونشست، به صورت آنی و با سرعت بالا رخ داده و می تواند حوادث ناگواری ایجاد کند.
نکته دیگری که در حادثه فروریزش خیابان میر اصفهان به چشم می خورد نزدیکی حفره ایجاد شده به پایه های پل در این خیابان است. این موضوع نشان می دهد که فروریزش می تواند منجر به تخریب سازه و ابنیه شهری شده و حوادث شهری بزرگتری در پی داشته باشد.
**پژوهشگر مخاطرات و بحران؛ مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی (بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری)
نظر شما