بسیاری از چالش‌های امروز شهرهای ما چالش‌های دیروز شهرهای دیگر کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه هستند که با هم افزایی‌های بین المللی می توان از تجربیات دیگران مبتنی بر راهکارهای بومی سازی شده، به حل آن پرداخت و همین اتفاق می‌تواند به‌صورت زنجیره ای جهانی تبدیل شده و شهرهای ما در آینده ای نزدیک، الگوی دیگر شهرها شود.
باید در کنار همکاری همه بازیگران اکوسیستم توسعه شهرهای هوشمند و نوآوری، نگاهمان به نیازهای آینده کشور نیز باشد و هر آنچه به تسهیل زندگی امروز و فردای مردم کمک می‌کند را در اولویت بگذاریم و با برنامه ای منسجم به سوی آن اهداف حرکت کنیم. مدیریت شهری را کمک کنیم که بتوانند براساس داده‌ها تصمیم بگیرد نه بر اساس جریان های تصمیم سازی و پیش بینی ها.
هدف‌گذاری و تعریف برنامه برای پشتیبانی از تصمیم‌گیری مهم است زیرا حرکت در این مسیر، قطعا موجب بهبود شرایط زندگی شهروندان، خلق ایده‌ها، کسب و کارهای جدید و اثربخش خواهد شد که نتیجه آن توسعه درآمدهای شهری و در نهایت افزایش GDP کشور خواهد بود. این یعنی افزایش اشتغال، افزایش جریان‌های درآمدی شهری، حرکت به سوی پویایی اقتصاد و نوآوری، کاهش فقر و کاهش ریسک های مالی کسب و کارها.
توسعه شهر هوشمند نیازمند رویکردی سیستماتیک، هدفمند و مبتنی بر تفکر پلتفرمی برای ایجاد زندگی آسوده تر و شادتر برای مردم است. حمایت‌گرایی مطلق، راهکار مناسبی از نوآوران و استارتاپ‌های توسعه شهرهای هوشمند نیست، باید بستر مشارکت و تعاملات یکپارچه برای ارائه خدمات ارزشمند و سریع به مردم را ایجاد کنیم.
برای تحقق توسعه پایدار درآمدهای شهری و اقتصاد هوشمند، باید در جهت توسعه شهر هوشمند با بهره گیری از تجربیات کاربردی بین المللی مبتنی بر تغییر پارادایم های مدیریتی و تحول دیجیتالی، حرکت کنیم. برای تحقق اقتصاد هوشمند شهری، شاخص‌های کلانی چون رشد و ارتقاء کارآفرینی و نوآوری، بهره‌وری شهری و میزان صادرات خدمات و ارزش افزوده شهری تعریف شده است.
براساس گزارش موسسه مککینزی، توسعه شهرهای هوشمند در دنیا از پتانسیل خلق ارزش ۱.۶ تریلیون دلاری تا سال ۲۰۲۵ میلادی برخوردار خواهند بود. با نگاه به این بازار بین المللی، سهم شهر ما از این پتانسیل و کیک بزرگ اقتصادی، چقدر خواهد بود؟ چه برنامه و رویکردی در مواجهه به این بازار داریم؟
هر شهری DNA خاص خود را دارد، بنابراین یک شهر برای توسعه و پیشرفت باید برنامه‌ای مختص به خود را طراحی کند، اولویت‌های خود را مشخص کند و برای انطباق با تغییرات مبتنی بر مفاهیم مدیریت تغییر، به اندازه کافی منعطف باشد. در این راستا، تدوین نقشه راه عملیاتی، برنامه زمانبندی، احصاء شاخص‌های کلیدی قابل اندازه گیری، شناسایی و همراه سازی همه نقش آفرینان داخلی و بین المللی اکوسیستم و به‌کارگیری مشارکت حداکثری شهروندان در راستای توسعه پایدار اجتماعی بسیار مهم است.
شهر هوشمند را می‌توان همچون یک سیستم متشکل از سیستم‌هایی درنظر گرفت که تمام آن‌ها با یکدیگر در ارتباط و هماهنگی کامل هستند و عامل اصلی این هماهنگی، مردم شهرند. به کمک این هماهنگی و ارتباط است که شهر هوشمند می‌تواند از لحاظ اقتصادی، حمل‌ونقل و ترافیک، مصرف انرژی، محیط زندگی و ... عملکرد بسیار بهتری نسبت به شهرهای سنتی داشته باشد.
قطعا شهر هوشمند تنها با برگزاری رویدادها و نامگذاری یک شهر یا چند شهر، محقق نخواهد شد بلکه ابتدا باید زیرساخت‌ها، فرآیندها و اولویت‌های هوشمندسازی شهرها فراهم شود تا بتوان یک شهر را به عنوان شهر هوشمند در دنیا جایگاه یابی کرد.
تجربه شهرهای موفق نشان می‌دهد برای هم‌افزایی در چرخه ارزش آفرینی شهر هوشمند و نیز بهبود کارآیی و ثبات خدمات، باید نوآوری شهری و بهره گیری از مدل مشارکت بخش خصوصی، عمومی و مردم (PPPP) را مدنظر قرار دهیم.
مهمترین شاخص هوشمندی در شهرهای هوشمند، موضوع کلان داده‌های شهری است، اینکه به جای تصمیم گیری بر اساس پیش بینی ها و فرضیات، بر اساس اطلاعات و داده‌های صحیح پردازش شده با مشارکت حداکثری شهروندان، تصمیم گیری شود.
امروزه امکان تبادل اطلاعات بی‌درنگ، به‌روز و یکپارچه بین اجزای شهر در قالب تفکر پلتفرمی، از ارکان اصلی عملیاتی‌کردن شهر هوشمند است.
این امر خود نیازمند استانداردسازی برای تبادل اطلاعات است، فقدان فضای باز تبادل اطلاعات، پیشرفت شهر هوشمند را محدود می‌کند. فقدان استانداردسازی و رگولاتوری درست، هزینه‌های ساخت شهر هوشمند را افزایش می‌دهد. بنابراین یکی از مهمترین نقش آفرینان توسعه شهر هوشمند، داشتن حاکمیت هوشمند شهری است که نقش قانون گذاری (رگولاتوری) و در جایی حتی بالعکس نقش قانون زدایی (دِرگولاتوری) را بر عهده دارد. در این موقعیت نقش حاکمیت و دستگاه‌های قانون‌گذار و هماهنگ‌کننده، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
هوشمندسازی حاکمیت شهری، شاخص‌های کلانی همچون میزان رشد و ارتقاء داده‌های آزاد، حفاظت از داده‌های شخصی، میزان دسترسی به زیرساخت‌های به روز ارتباطاتی و میزان خدمات بر خط در نظر گرفته می‌شود.
تمام زیرساخت‌ها در شهر هوشمند برای بهبود کیفیت زندگی مردم و پارامترهای شهر دانش محور و نوآور است، لذا این شهروندان هستند که محور اصلی موضوع توسعه شهرهای هوشمند را تشکیل می دهند.
استفاده از مشارکت‌های شهروندان می تواند موجبات افزایش کیفیت زندگی شهری، ارتقاء کارایی و اثربخشی در عملکردها و ارائه خدمات عمومی و اجتماعی شهری مبتنی بر فناوری را فراهم آورد.
در این راستا، شهروندان علاوه بر بهبود در شیوه مصرف، عامل مهم تأثیرگذار بر پارادایم‌های اساسی توسعه و بهبود کیفیت زندگی هستند. در توسعه شهر هوشمند، آموزش و فرهنگسازی نقش مهمی را در شکل گیری مردم و جامعه هوشمند، ایفا می‌کند.
چگونگی استفاده از فناوری‌ها برای مصرف بهینه انرژی و حفظ محیط زیست، افزایش همراهی و مشارکت هوشمند (smarticipation) شهروندی در تصمیم‌گیری های شهری و نیز در راستای توسعه پایدار اجتماعی و شکل‌گیری یک جامعه خلاق از مزایای آموزش و فرهنگسازی هدفمند مبتنی با DNA هر شهری خواهد بود.
شهروندان خلاق نقش اساسی در تحقق شهر خلاق دارند، که با مشارکت و ارائه راه حل‌های نوآورانه می‌توان به‌صورت کارا تر و مؤثرتر به حل مشکلات شهری پرداخت.
امید است با هم افزایی تمام بازیگران اکوسیستم توسعه شهر هوشمند در اصفهان و با تکیه بر توانمندی و پتانسیل های داخلی و بهره گیری از تجارب بین المللی، بتوانیم در توسعه بیش از پیش این شهر تاریخی، گامی بلند بر داریم.
** دبیر کمیته توسعه شهرهای هوشمند آسیایی در مجمع شهرداران آسیایی AMF، دانش آموخته دوره تخصصی توسعه شهر هوشمند از Austrian Institute of Technology اتریش و دکترای کاربردی مدیریت کسب و کار از دانشگاه تهران
نظر شما