به گزارش خبرنگار ایمنا، اولین مرکز رشد فناوری دانشگاه‌های آزاد اسلامی کشور در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان پایه‌ریزی شده و تاکنون توانسته ۳۵۰ واحد فناور را در خود ایجاد کند، اما با توجه به شرایط اقتصادی، مشکلاتی برای این مرکز به وجود آمده و نیاز است تدابیر مناسبی برای فعالیت در این عرصه اتخاذ شود. برای بررسی وضعیت اقتصاد دانش بنیان و آخرین تحولات مراکز رشد دانشگاه آزاد گفتگویی داشتیم با علی انصاری، رئیس منطقه ۵ مراکز رشد فناوری دانشگاه آزاد اسلامی که شرح آن را در ادامه می‌خوانید:
ابتدا کلیتی درباره ماهیت و اهداف شکل‌گیری مرکز رشد فناوری ارائه دهید
مرکز رشد و فناوری، بستری برای حمایت از ایده‌هایی با قابلیت کارآفرینی دانشجویان، فارغ التحصیلان و افراد نخبه صاحب ایده در دانشگاه‌ها محسوب می‌شود. در حقیقت افراد صاحب ایده وارد مراکز شده، در آنجا مراحل پختگی طرح خود را طی می‌کنند و سپس با حمایت مرکز، نمونه‌سازی انجام می‌شود و در نهایت با تجاری‌سازی ایده، آن‌ها تبدیل به یک کارآفرینی موفق می‌شوند.
فرایند پذیرش ایده برای راه‌اندازی واحد فناور چگونه است؟
به طورکلی پذیرش ایده در مرکز رشد دارای سه شرط است؛ اول از همه اینکه ایده باید علمی، یعنی دانش محور باشد. دوم اینکه ایده نباید نمونه مشابه اجرایی در ایران داشته باشد و شرط سوم، ایده باید قابلیت تولید ثروت و درآمد را داشته باشد. پس از احراز شرایط، صاحب ایده به سایت مرکز رشد دانشگاه مراجعه کرده، کاربرگ‌های پذیرش را تکمیل و ایده را در قالب فرمت کاربرگ ارائه می‌کند. سپس ایده برای داوران ارسال می‌شود؛ پس از انجام داوری علمی و اقتصادی، در صورتی که ایده به تأیید داوران رسید ،طرح مورد پذیرش نهایی قرار می‌گیرد.
حامیان مراکز رشد چه ارگان‌هایی هستند؟
متولی اصلی مراکز رشد، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. این وزارتخانه مرجع اصلی صدور مجوز و موافقت اصولی مراکز رشد است. پس از وزارت علوم، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در حوزه پزشکی، صادر می‌کند. دانشگاه آزاد اسلامی هم به لحاظ گستردگی فعالیت خود با هماهنگی وزارت علوم برای مراکز رشد، مجوزهای اولیه را صادر می‌کند که بعد از طی مراحل، واحدهای دانشگاهی نیز باید مجوزهای خود را از وزارت علوم و وزارت بهداشت اخذ کنند.
چه فعالیت‌هایی در مرکز رشد فناوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان انجام می‌شود؟
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان، تنها دانشگاهی است که دارای دو مرکز رشد است؛ یک مرکز رشد فناوری عمومی و جامع که در سال ۱۳۸۴ تأسیس شده و علاوه بر داشتن مجوز از دانشگاه آزاد اسلامی، دارای موافقت اصولی از وزارت علوم،تحقیقات و فناوری است. حدود ۷۰ درصد طرح‌های این مرکز در حوزه‌های فنی مهندسی، کشاورزی و محیط زیست و ۳۰ درصد طرح‌ها در زمینه علوم پزشکی و علوم انسانی است. دیگر مرکز رشد این دانشگاه نیز از سال ۱۳۸۸ در حوزه طب سنتی و گیاهان دارویی فعال بوده و دارای مجوز قطعی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. از ابتدای راه‌اندازی این مرکز، بیش از ۳۵۰ ایده پذیرش و مستقر شده است، البته تقریباً به همین تعداد نیز طرح رد شده است.
چه حمایت‌هایی از صاحبان ایده تا رسیدن به مرحله تجاری سازی انجام شده است؟
حمایت‌های مرکز رشد به دو صورت معنوی و مادی است؛ حمایت معنوی شامل معرفی محصول، اطلاعات سازمانی، مکاتبه با مدیران سازمان‌ها ، استفاده از اعتبار و برند دانشگاه، جلب سرمایه‌گذار و برگزاری نمایشگاه‌های متعدد می‌شود. حمایت‌های مادی به دو دسته تقسیم می‌شود که یکی به صورت استفاده از کلیه امکانات دانشگاه تا سقف مشخص، بدون دریافت هزینه شامل امکانات اداری ،کارگاهی، آزمایشگاهی، کتابخانه و خدمات مشاوره است. حمایت‌های دسته دوم، پرداخت تا سقف ۳۰ میلیون تومان برای ساخت نمونه را در بر می گیرد که اگر افراد تجاری‌سازی را با موفقیت به پایان برسانند و محصول را بفروشند، بلاعوض شده، اما اگر به نتیجه نرسد باید عودت داده شود.
آیا این مرکز توانسته در اشتغال "مستقیم و غیر مستقیم" واقتصاد مقاومتی نقش مؤثر ایفا کند؟
اشتغال غیرمستقیم بسیار زیاد داشته‌ایم؛ برای نمونه در اینجا به دو نمونه طرح استراتژیک با اشتغال مستقیم که با حمایت دانشگاه ومعاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به تولید انبوه ملی منجر شده است اشاره می‌کنم. پیش از این دانش فنی تولید بذر هیبرید صیفی‌جات، تنها در انحصار چند کشور آمریکا، هلند و اسرائیل قرار داشت. تمام بذرهای وارداتی با ارزبری زیاد وارد می‌شدند ،به طوری که فقط یکی دو بار قابل استفاده بوده و امکان تکثیرنداشتند. اما با تلاش ۱۰ ساله یکی از واحدهای فناوری مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اصفهان و با دستیابی به دانش فنی و تولید انبوه بذرهیبرید خیار درختی، این دانش به ثبت ملی و فروش صادراتی رسیده است. طرح دوم استراتژیک و ملی این مرکز، تولید "نانورس" در جهت کنترل ریزگردها و جلوگیری از بیابان‌زایی است که با حمایت‌های صورت‌گرفته، پس از سه سال وارد فاز تجاری شده و قادراست بیابان‌های کشور را تثبیت و ریزگردها را کنترل کند.
مهم‌ترین چالش پیش روی مرکز رشد چیست و چگونه می‌توان موانع را از سر راه برداشت؟
وجود بوروکراسی در دادن مجوزها به ویژه در حوزه تجهیزات پزشکی مهم‌ترین چالش پیش رو است؛ ما تعداد بسیاری افراد نخبه با پشتکار و ایده خلاق و کارآفرین داریم، اما متاسفانه آن‌ها بعد از نمونه‌سازی و در مرحله تجاری‌سازی بامشکل مواجه شده و سرخورده می‌شوند . ما به عنوان مرکز رشد فقط می‌توانیم برای پیشرفت طرح حمایت کنیم، اما برای برطرف کردن موانع بروکراسی، عزم ملی لازم است، به طوری که تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها باید با همکاری هم مشکلات را حل کنند.
نظر شما