به گزارش خبرنگار ایمنا، پرونده "خانه پدری" از ۹ سال پیش و در سال ۱۳۸۹ باز شد، زمانی که فیلم ساخته و به جشنواره فجر ارائه شد اما برای گرفتن پروانه نمایش به دلیل وجود یک سکانس قتل، تایید نشد و با اولین سنگ‌ها در مسیرش روبرو شد. کیانوش عیاری اما تمایلی برای تغییر و اصلاح فیلم نشان نداد و در برابر این موضوع مقاومت کرد. در نهایت با اصلاحات جزیی فیلم پس از سه سال توقیف در جشنواره فجر ۳۲ اکران شد و اکثر منتقدان آن را ستوده اند.
خانه پدری که قصه اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار ) تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند با بازیگرانی همچون مهدی هاشمی، شهاب حسینی و مهران رجبی، ناصر هاشمی، مینا ساداتی، نازنین فراهانی و... در چند اپیزود ساخته شده و مسائل و مشکلات زنان ایران را در هفتاد سال اخیر به تصویر کشیده است. در این فیلم ناصر هاشمی (نقش کودکی) و مهدی هاشمی (نقش بزرگسالی) کاراکتر اصلی این فیلم را،که روایت زندگی‌اش از پانزده تا هشتاد سالگی به تصویر کشیده شده، بازی می‌کنند.
مخالفت وزارت ارشاد و سهم داشتن نیروی انتظامی در فیلم باعث شد آقای عیاری برای نمایش فیلمش با دو نهاد طرف باشد. رئیس موسسه ناجا فیلم، آقای منتظرالمهدی ابتدا به صراحت گفت:" ما پولش را داده‌ایم، نمی‌خواهیم پخش شود" اما پس از ادامه کشمکش نیروی انتظامی توپ را به زمین وزارت ارشاد انداخت و گفت در صورت اخذ مجوز از سازمان سینمایی، این نهاد جلوی اکران آن را نخواهد گرفت؛ هرچند "عواقب" اکران نیز بر عهده وزارت ارشاد خواهد بود.
نمایش فیلم در جشنواره ونیز در سال ۹۱ هرچند استقبال منتقدان و دریافت عنوان "کشف سال" به آن را به دنبال داشت، باعث شد رئیس اداره سینمایی ناجا کارگردان آن را بابت ارسال بی مجوز فیلم به جشنواره به شکایت تهدید کند. پس از جشنواره ونیز علیرضا سجادپور، معاون وقت امور سینمایی سازمان سینمایی، به رسانه ها گفت در صورت حذف صحنه های نخست فیلم، "خانه پدری" اکران خواهد شد؛ اما کیانوش عیاری اعلام کرد زیر بار این "اصلاحات ویرانگر" نخواهد رفت زیرا اعمال آنها "هستی فیلم" را زیر سئوال خواهد برد.
عیاری مهرماه ۹۱ در مصاحبه ای گفت نمی تواند به روی واقعیت‌های اجتماعی چشم ببندد و به جایش دوربینش را به سمت "گل و بوته ها" بچرخاند و افزود: "من اگر نتوانم آن‌چیزی را که می‌بینم نشان دهم، در خانه بنشینم و کارهای شخصی‌ام را بکنم راحت‌ترم."
بالاخره اکران، اما ناکام!
پس از اکران در جشنواره حسین معززی نیا در صفحه فیس بوکش از این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم های تاریخ سینمای ایران یاد کرد. موحد منتقم در روزنامه شرق در باره این فیلم نوشت: عیاری در خانه پدری، روی فرهنگی زوم کرده است که در بطن خود پنهانکاری را پرورش می‌دهد و همه جنایت‌ها و خشونت‌ها و گره‌های بعدی نیز از دل آن زاده می شود. شخصیت‌های فیلم خانه پدری عامدانه در تلاش هستند تا دیگران متوجه کار آن ها نشوند. خانه پدری یکی از بهترین‌های سینمای ایران در چند سال اخیر است که از هر نظر یاداور جدایی نادر از سیمین است که نشان دهنده بحران‌های اخلاقی و اجتماعی است که از پس یک صفت نکوهیده اجتماعی می آیند. "عالی" صفت ناقصی برای توصیف خانه پدری کیانوش عیاری است.
با وجود نقد و ستایش‌های فراوان فیلم، بنابر اعلام سازمان سینمایی در تاریخ ۲۸ آذر ۹۳ فیلم "خانه پدری"، ساخته کیانوش عیاری، پس از چهار سال توقیف، چهارم و پنجم دی ماه ۱۳۹۳ در گروه هنر و تجربه در پردیس سینمایی کوروش روی پرده رفت. این فیلم به صورت کامل و "بدون هیچ تغییری" در سالن‌های گروه سینمایی هنر و تجربه در سراسر کشور اکران شد اما تماشاگران زیر ۱۶ سال امکان ورود به سالن را نداشتند.
نام "خانه پدری" پیشتر در لیست هشت فیلمی قرار گرفته بود که مجلس از وزارت ارشاد خواسته بود آنها را اکران نکند. بعضی از رسانه‌های نزدیک به محافظه کاران در آن روزهای مدعی شدند که سازمان سینمایی در تلاش است از فرصتی که به دلیل جابه جایی مدیران بین وزارت ارشاد و تلویزیون ایجاد شده بهره ببرد تا در نبود " مدیران نظارتی و سیاستگذاران " یک فیلم توقیفیِ "سیاه" و "توهین آمیز" را روی پرده ببرد. اما اکران به روز سوم نرسید و فیلم متوقف شد! اثری که تندیس بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه و بهترین کارگردانی از هشتمین جشن انجمن منتقدان سینمایی را ازآن خود کرده بود.
حمله مسعود فراستی به خانه پدری
منتقدان به تصویر کشیدن فرزند کشی را از جمله دلایل لزوم اکران نشدن آن می دانند. به عنوان مثال مسعود فراستی منتقد سینما که بارها اعلام کرده بود موافق توقیف هیچ فیلمی نیست و حتی درباره فیلم "یک خانواده محترم" اعلام کرده بود موافق توقیف این فیلم نیست و مردم با ندیدن فیلم پاسخ آن را خواهند داد. در کلاس نقدش درباره "فیلم خانه پدری" اعلام کرد: این فیلم تنها فیلمی است که موافق توقیف آن است. راستی یکی از چهره‌هایی بود که تندترین انتقادات را به آخرین فیلم کیانوش عیاری داشت. او زمان جشنواره و در یادداشتی با ضدایرانی خواندن این فیلم درباره "خانه پدری" نوشت: "ریختن کلی آدم بدون شخصیت پردازی در خانه خوش آب و رنگ قدیمی و پیگیری سرهم بندی شده سرنوشت آنها در طول دهه ها. یک ایده نیم خطی تکان دهنده که می توانست نقدی آسیب شناسانه بر خرافات باشد و ناموس پرستی ارتجاعی و ضد انسانی، که تبدیل به فیلمی ضد ایرانی شده." او در یکی از کلاس‌هایش توضیحات مفصلتری درباره "خانه پدری" می‌دهد و آن را فیلمی ضدایرانی می‌داند که باید توقیف شود. او در این‌باره توضیح می‌دهد: "یک چیز دیگر پشت فیلم است که بدتر از همه این‌هاست و من نمی‌فهمم روشنفکران از چه چیزی خوششان می‌آید. این فیلم ضدملی و ضدایرانی است، یعنی یکی این را ببینید می‌گوید ما با این وحوش طرفیم؟ کاملا معلوم است که وطن‌فروشی است این فیلم و تعارف هم نداریم."
یکبار دیگر رفع توقیف
چهار خرداد ۱۳۹۶ بود که خبر آمد نخستین فیلمی که در بازبینی فیلم های توقیفی مشکلش حل و رفع توقیف شده "خانه پدری" کیانوش عیاری است اما هنوز جزییات بیشتری از رفع توقیف این فیلم گفته نشده بود. در روزهای انتهایی شهریورماه همان سال بود که بالاخره پروانه نمایش فیلم خانه پدری داده شد. اما در ان روزها کیانوش عیاری بیشتر مشغول به اکران سینمایی یک دیگر از فیلم توقیفی خود بود. فیلم "بیدار شو آرزو" سال ۸۲ و چند روز بعد از زلزله بم ساخته شد و ۱۴ سال در توقیف ماند اما از ۲۵ آذر ۱۳۹۶ در گروه "هنر و تجربه" اکران خود را آغاز کرد. کیانوش عیاری در واکنش به انتقاد ها نسبت به تلخی فیلم هایش در مصاحبه ای گفته بود: عده ای هستند که همیشه نگران هستند و برای این نگرانی بهانه‌های گوناگونی دارند، اما باید توجه کنیم وقتی عارضه ای اجتماعی در یک فیلم مطرح می شود نمی توان تلخی آن عارضه را بهانه‌ای برای برخورد با فیلم کرد بلکه باید توجه داشت که بعضی عارضه های اجتماعی مثل فقر، فساد، فحشا و... می توانند تلخی های بسیار بدتری در جامعه داشته باشند.
"خانه پدری" را در "هنر و تجربه" اکران نمی‌کنم
کیانوش عیاری اگرچه در مورد "بیدار شو آرزو" با اکران در سینماهاس هنر و تجربه به توافق رسیده بود اما این اتفاق را درمورد "خانه پدری" هرگز نپذیرفت. شهریور ماه ۱۳۹۷ بود که ابراهیم داروغه زاده معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی درباره آخرین وضعیت اکران فیلم "خانه پدری" گفت این فیلم مجوز اکران در گروه "هنروتجربه" را دارد، اما کیانوش عیاری اعلام کرد، من این فیلم را در گروه "هنروتجربه" اکران نمی‌کنم زیرا معتقدم "خانه پدری" باید فراگیر دیده شود و برایم معنی ندارد که فقط در تهران و برخی شهرستان‌ها آن هم در سالن‌ها و سانس‌های محدود روی پرده برود. چرا باید مردم دیگر شهرستان‌های فاقد گروه "هنروتجربه" در قرنطینه فرض شوند و امکان تماشای تعدادی از فیلم‌ها را که در این گروه به اکران می‌رسند از دست بدهند.
کاناپه به سرنوشتی بدتر از خانه پدری دچار شد
کیانوش عیاری که در سال ۱۳۹۵ و با وجود مشکلات فراوان بر سر اکران "خانه پدری" همزمان ساخت "کاناپه" را ادامه داده بود در مهرماه ۱۳۹۷ با منتفی شدن اکران "کاناپه" بر سرزبان ها افتاد. این جنجال ها زمانی بیشتر شد که خبر رسید کیانوش عیاری در اقدامی نامتعارف در مختصات سینمای ایران، با استفاده از کلاه گیس از حضور بازیگران خانم بدون حجاب در فیلم استفاده کرده است. این ایده عیاری بازتاب‌های بسیاری همزمان با ارایه فیلم به دبیرخانه سی و پنجمین جشنواره ملی فیلم فجر در همان سال تولید، در محافل سینمایی و رسانه‌ای به‌دنبال داشت و همان‌طور که انتظار می‌رفت با رد فیلم از سوی هیات انتخاب، پرونده آن روی میز معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سنیمایی قرار گرفت تا درباره اصلاحات لازم برای انطباق نسخه نهایی فیلم با قواعد و قوانین اکران اعلام نظر شود.
همزمان با پیگیری رسانه‌ها، خبرهای غیررسمی از منتفی بودن امکان اصلاح فیلم به لحاظ مشکل حجاب بازیگران زن حکایت داشت و کیانوش عیاری هم در چند اظهارنظر رسانه‌ای اعلام کرد که حاضر به اصلاح این جنبه از فیلم نیست. در همان سال نزدیک به دو سال پس از تولید "کاناپه"، در حالی که کیانوش عیاری مشغول کارگردانی سریال "۸۷ متر" برای تلویزیون است و همزمان نسبت به شروط اعلام شده برای اکران "خانه پدری" از سوی سازمان سینمایی معترض است، معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی به صورت رسمی از بسته شدن پرونده اکران "کاناپه" خبر می‌دهد.
آبان ماه ۱۳۹۷ بود کانون فیلم خانه سینما طی مراسمی و با نمایش فیلم "خانه پدری" ساخته کیانوش عیاری دوره جدید خود را آغاز کرد. کیانوش عیاری در این مراسم گفت: چیزی که در مورد این فیلم گفته شده یک سوءتفاهم محض و بیهوده است و فقط از تنگ نظری می تواند سرچشمه گرفته باشد. من معتقدم که آن ۲ الی ۳ دقیقه اولیه فیلم اگر هم حذف شود فیلم کماکان از نظر کسانی که همیشه دلواپس هستند غیرقابل نمایش است و آن صحنه بهانه ای برای اعتراضاتی است که می خواهد شکل بگیرد. اگر من آن صحنه را در می آوردم این ها باز می گفتند خوب دیگر فیلم قابل نمایش نیست.
در بهار امسال اما خانه پدری به اکران بین المللی خود ادامه میداد، این فیلم در لس آنجلس، ششمین دوره جشنواره فیلم‌های ایرانی کلن در آلمان و .. حضور داشت. در نهایت در مهرماه امسال بود که خبر از اکران مجدد "خانه پدری" خبرساز شد و از روز چهارشنبه، اول آبان در سینماهای ایران و همزمان در هنروتجربه نیز اکران خود را آغاز کرد. این در حالی بود که هم به تایید کارگردان و نیز تاکید مسئولان سازمان سینمایی، صحنه مناقشه‌برانگیز این فیلم اصلاح شده و علاوه بر آن، فیلم با محدودیت سنی و در تعداد سینماهای محدودی به نمایش درآمد. این اکران واکنش های بسیاری را به دنبال داشت، این واکنش ها همراه با تمرکز تبلیغات بر موضوع اکران پس از ده سال توقیف به فروش و استقبال هر چه بیشتر این فیلم در اولین روزهای اکران کمک کرد. طبق آمار فروش ثبت شده در سامانه فروش سینمای ایران، فیلم "خانه پدری" روز چهاشنبه در ۱۹ سالن و روز پنجشنبه دوم آبان در ۱۶ سالن و در مجموع در ۱۳۲ سانس به نمایش درآمد و میزبان ۱۲ هزار و ۸۷ تماشاگر بود. این فیلم در همین دو روز ابتدایی اکران خود حدود ۲۰۹ میلیون و ۸۱۵ هزار تومان فروش داشته است.
باردیگر توقیف، اینبار با پیگرد قانونی!
ریتم خوش آهنگ استقبال و فروش اما در سایه انتقادات تندی ادامه داشت تا آنجا ششم آبان ماه خبر توقیف این فیلم شنیده شد در حالی که هنوز نام و امکان خرید بلیت در سامانه های فروش سینمایی وجو داشت و کیانوش عیاری از دستور برای توقیف فیلمش اظهار بی‌اطلاعی کرد. اما پس از گذشت دو ساعت خبر به طور رسمی اعلام شد و با پیگیری از منابع رسمی، اعلام شد که توقیف فیلم خانه پدری با دستور مستقیم دادستانی انجام شده است. سازمان سینمایی در حالی خبر رسمی توقف اکران فیلم "خانه پدری" را اعلام کرد که پیشتر معاون نظارت و ارزشیابی این سازمان تاکید کرده بود، پای مجوز صادر شده برای این فیلم می‌ایستند.
این خبر وقتی بیشتر موجب تعجب مردم شد که از سوی دادسرای تهران اطلاعیه ای دیگری صادر شد که حسب دستور دادستانی علاوه برجلوگیری از پخش فیلم خانه پدری، کلیه مرتکبین و مقصرین نیز تحت تعقیب قانونی قرارگرفتند روابط عمومی دادسرای عمومی و انقلاب تهران در خصوص توقیف فیلم خانه پدری با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: "با توجه به این‌که اکران فیلم خانه پدری بازتاب بسیار منفی و گسترده‌ای در اذهان جامعه به دنبال داشته و به نحوی توهین به اعتقادات مذهبی جامعه ایران و ترویج خشونت علیه زنان و زیر سئوال بردن سنن، رسوم و فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی و ارائه تصویر وارونه و کذب از خانواده ایرانی در این فیلم مشهود می‌باشد و پخش آن سلامت روحی و روانی جامعه را به مخاطره انداخته به نحوی که با واکنش منفی اقشار و گروه های مختلف در جامعه همراه بوده بنابراین از باب پیشگیری از هر گونه اخلال در نظم عمومی و صیانت از سلامت روح و روان جامعه بر اساس گزارشات واصله از دستگاه های ضابط پرونده، موضوع به دادسرای دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع و طبق دستور دادستان تهران دستور جلوگیری از ادامه اکران فیلم مذکور و پخش آن صادر گردید. بنا به گزارش مراجع نظارتی علیرغم این‌که مقرر شده بود که فیلم یاد شده مورد اصلاح و بازسازی قرار گیرد ولی در این خصوص اقدام اصلاحی انجام نگرفته فلذا حسب دستور دادستانی علاوه بر جلو گیری از پخش فیلم مذکور،کلیه مرتکبین و مقصرین نیر تحت تعقیب قانونی قرار گرفتند.
این اتفاقات در یک روز موج عظیمی از واکنش ها را در فضای مجازی و به ویژه در میان هنرمندان سینما در پی داشت. موجی که هنوز با گذشت دو روز از این اتفاق ادامه دارد. کیانوش عیاری اما نسبت به خبر اعمال نشدن اصلاحیه ها در فیلم هنوز واکنش نشان نداده است باید منتظر بود و دید ادامه این مسیر برای کیانوش عیاری به چه شکلی خواهد بود، آیا خانه پدری به سرنوشتی مشابه کاناپه دچار خواهد شد یا برای سومین بار اکران در سینماها را تجربه خواهد کرد!
نظر شما