به گزارش خبرنگار ایمنا، بافت تاریخی یا منطقه میراث فرهنگی، منطقه‌ای از شهر است که در آن بناها و آثار معماری دارای ارزش تاریخی وجود دارد. در بعضی کشورها این محدوده شهری تحت حمایت قانون قرار می‌گیرد و در بعضی کشورها برای احیا و مرمت آن قوانینی تحت عنوان بازآفرینی شهری وضع و اجرا می‌شود. بافت تاریخی ممکن است با مرکز شهر منطبق باشد یا نباشد، اما در هر صورت واجد ویژگی "ارزشمندی" است.
در مقابل بخشی از بافت شهری فرسوده است و به دلیل مغایرت با اصول شهرسازی و فرسودگی تاسیسات و زیرساخت‌ها کمتر قابل استفاده یا به کلی از حیز انتفاع افتاده است؛ این بخش از بافت شهری واجد اهمیت "ارزشمندی" نیست. طراحان برنامه‌های بازآفرینی و مدیران شهری می‌کوشند با لحاظ این وجوه اختلاف، برنامه‌هایی را برای حفظ و مرمت بافت تاریخی و احیا و توانمندسازی بافت فرسوده تدوین کنند.
چادگان از شهرهای استان اصفهان است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد به همین دلیل در این شهر سه بافت تاریخی، فرسوده و حاشیه‌ای با ویژگی‌های منحصر به فرد آن‌ها کاملا قابل تفکیک و بررسی است. برای آشنایی بیشتر با این ویژگی‌ها و طرح‌های بازآفرینی تدوین شده برای آن‌ها با "جمشید اسماعیلی"، شهردار چادگان گفت‌گویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
چه تعداد از شهروندان چادگانی در بافت فرسوده شهری سکونت دارند ؟
شهر چادگان ۱۰ هزار نفر جمعیت دارد و دو هزار و ۵۰۰ نفر از شهروندان آن در ۱۰۱ هکتار بافت فرسوده شهری سکونت دارند.
در بودجه امسال چه میزان اعتبار برای ساماندهی بافت فرسوده شهری اختصاص داده شده است؟
تاکنون ۲۵۰ میلیون تومان جهت آسفالت ریزی و جدول‌گذاری شهر اختصاص داده شده است؛ البته خدمات عمومی شهر به این مناطق نیز ارائه می‌شود و شهرداری دنبال اجرای طرح‌هایی با هدف اراتقای شاخص‌های خدمات شهری در این مناطق است.
چه اقداماتی برای مقابله با حاشیه‌نشینی و گسترش سکونتگاه‌های غیررسمی در چادگان انجام شده است؟
طرح‌های پیشنهادی به شورای عالی شهرسازی و بنیاد مسکن جهت جانمایی، اسکان و ساخت و ساز مسکن مهر به مساحت محدوده مصوب ارائه شده است. در جلسه ستاد بازآفرینی از افراد ساکن در بافت‌های تاریخی و فرسوده جهت هماهنگی و همکاری و تشکیل جلسات مشورتی و ارائه پیشنهادات و راهکارها دعوت شده است؛ همچنین ساکنان در محدوده بافت فرسوده جهت اخذ وام برای مرمت و بازسازی خانه‌های خود به بنیاد مسکن شهرستان معرفی شدند.
وجود چه مزیت‌هایی در بافت تاریخی شهر آن را از بافت‌های فرسوده و ناکارآمد متمایز می‌کند؟
بافت تاریخی مؤلفه‌هایی دارد که سبب ارزشمندی آن می‌شود مانند انتساب به دوره مشخص تاریخی، رعایت الگوهای معماری سنتی و اصیل، کارآمدی در زمان احداث و گاه استمرار کارآمدی تا زمان حاضر. این ویژگی‌ها در بافت تاریخی چادگان هم وجود دارد. امکان تنظیم اسناد بناهای تاریخی این شهر بر اساس مقتضیات زمان و شواهد موجود و استفاده از مصالح ساختمانی متناسب با دوره تاریخی معین نیز وجود دارد که نشان از حفظ ویژگی ارزشمندی آن دارد. بعضی قسمت‌های بافت تاریخی چادگان حتی پس از گذشت چند سده همچنان مقاوم است، اما در مناطقی از شهر به وضوح مشاهده می‌شود که بافت فرسوده حتی اگر از نظر قدمت کمتر از بافت تاریخی باشد، کاملا تخریب شده است به گونه‌ای که امکان مرمت آن نیست و هیچ ارزش تاریخی هم ندارد. از آنجا که بافت فرسوده اگر دچار ریزش یا فرونشست شده باشد، برای منازل و اماکن اطراف خطرناک است، اخطارهای قانونی برای تخریب فوری یا تغییر کاربری داده شده است.
مدیریت شهری چادگان برای حفظ و احیای بافت تاریخی چه اقداماتی انجام داده است؟
هر بافت شهری دارای حریم است که با پهنه‌های مشخص از دیگر بافت‌ها یا کاربری‌ها جدا می‌شود. این مسأله در شهرسازی چادگان رعایت نشده است و این در حالی است که رعایت حریم در بافت تاریخی از اهمیت بیشتری برخوردار است چون هویت‌بخش شهر و شهروندان است و نباید در حریم بافت آن مثلا مراکز تجاری که سبب تردد گسترده جمعیت است ایجاد شود. بی توجهی به اصول شهرسازی در بافت تاریخی شهر زیاد بوده است. در حالی که باید مسیرهای دسترسی به این محدوده همواره باز و بدون مانع باشد، بی‌توجهی به این مسئله اتخاذ تمهیداتی برای اطفای حریق را با مشکل مواجه کرده است. از سوی دیگر فضای بافت تاریخی نباید تحت تأثیر بلندمرتبه‌سازی قرار گیرد که این قاعده هم رعایت نشده است. اما باوجود همه این‌ها تلاش شده تا در بهسازی و نوسازی بافت تاریخی چادگان مصالحی از نوع آنچه در ساخت اولیه ابنیه به کار رفته استفاده و از انجام هر اقدامی مثل آسفالت معابر که شاکله بافت تاریخی را از بین می‌برد، خودداری شود.
آیا بافت تاریخی شهر چادگان همچنان مورد استفاده است؟
بعضی قسمت‌های بافت تاریخی این شهر زنده و پویاست و هنوز افراد زیادی در آن زندگی می‌کنند، بنابراین طرح‌های توانمندسازی و پیوند آن با سایر بخش‌های شهر در دست اجرا است؛ طبق اصول علمی شهرسازی در بازافرینی بافت تاریخی تلاش می‌شود تا یک منطقه یا محله شهری نوسازی و احیا شود؛ سعی می‌کنیم این قاعده در طرح‌های بازآفرینی که در سایر بخش‌های بافت تاریخی شهر اجرا می‌شود، رعایت شود. تلاش می‌کنیم از تبدیل بافت تاریخی و هسته مرکزی شهر به انبار کالا و ضایعات جلوگیری شود. مسیرهای دسترسی به این منطقه اصلاح شده و بخشی هم در دست اصلاح است تا زمینه حضور گردشگران در آن فراهم شود. آسیبی که در بسیاری شهرها، طرح‌های بازآفرینی به سایر طرح‌های شهری وارد کرده، دخالت در طرح‌ها و اعمال محدودیت بوده است؛ این مسئله در چادگان مدنظر بوده تا باعث اخلال در روند اجرای طرح‌ها نشود.
چه مسائلی مانع بازآفرینی بافت تاریخی شهر است؟
قوانین مالکیت عمومی کشور مانع از آن است که مالکان خانه‌ها و ابنیه تاریخی را از بعضی دخل و تصرف‌ها منع کنیم. در این شهر اکثر مساحت بافت تاریخی در هسته مرکزی شهر قرار دارد و اماکن تجاری در آن زیاد است، برخی سرمایه‌گذاران اقدام به احداث سیتی سنترها یا فروشگاه‌های زنجیره‌ای در این قسمت کرده‌اند در حالی که باید اصناف کوچک و سنتی در این قسمت دایر شود، اما به‌روز نبودن طرح جامع و بی‌توجهی به پهنه‌بندی مناطق که منجر به شکست حریم بافت تاریخی شده، اجرای این طرح را با مشکل مواجه کرده است.
نظر شما