به گزارش خبرنگار ایمنا، یکی از مهم‌ترین مناطق هر شهر بافت تاریخی آن است که معمولا در هسته مرکزی شهر قرار دارد. این منطقه که گاه وسعت آن به چند هکتار می‌رسد، نخستین رُستنگاه مدنیت در هر منطقه است که به مرو زمان و تحت تاثیر الگوهای فرهنگی مانند آداب و رسوم و باورهای خاص مردمان آن، نضج یافته و دگرگون شده است. بافت تاریخی صندوقچه‌ای ارزشمند از میراث گذشته مردمان است که حفظ و احیای آن تاثیرات مثبت زیادی در فرهنگ، اقتصاد و روابط اجتماعی شهروندان دارد.
اما بافت تاریخی به منزله قطعه طلایی است که باید دستمایه استادی مسلط و توانمند قرار گیرد تا از آن جواهراتی گرانبها بسازد؛ اجرای هر طرح و احداث هر سازه‌ای در این بخش از شهر نیازمند رعایت تمام جوانب و اصول شهرسازی و معماری شهری است.
برای آگاهی بیشتر از نقش بافت تاریخی در رونق اقتصادی شهر، طرح‌هایی که امکان اجرای آن در این بافت وجود دارد و آسیب‌هایی که آن را تهدید می‌کند با "دکتر علی آذر"، عضو هیئت علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد، گفت‌وگویی انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
احیای بافت تاریخی چه تاثیری در رونق اقتصادی شهر دارد؟
امروزه با گسترش مال‌ها و هاپیرهای بزرگ در حواشی شهرها، قدرت اقتصادی بازار سنتی کاهش یافته است، این در حالیست که مردم به دلایل مختلف از جمله ترافیک، ازدحام در حواشی این مراکز فروش و سختی تردد نمی‌توانند راحت در بازار خرید نمایند. با ایجاد محیط‌های آرام و دنج و گسترش حمل و نقل عمومی در مناطق مرکزی شهری که بافت تاریخی نیز عمدتا در این مناطق قرار دارد، می‌توان مجددا رونق اقتصادی را به مراکز شهری برگشت داد، به‌ویژه آنکه مراکز شهرها روزگاری فرمانده و مرکز مبادلات اقتصادی شهر بوده و پیشینه آن در این زمینه قابل مطالعه است.
چگونه می توان مشارکت شهروندان را در احیای بافتهای تاریخی افزایش داد؟
بر اساس یک قاعده کلی شهروندان باید در برنامه‌ریزی و اجرای هر گونه پروژه دخیل باشند، زیرا این مسئله یکی از مهم‌ترین اصول در موفقیت پروژه‌های شهری است. ایجاد شورایارهای محله، تاسیس دفاتر تسهیلگیری و برگزاری دوره‌های آموزش حقوق شهروندی و ارائه روش‌های ارتقای کیفیت زندگی شهری مبتنی بر مشارکت عمومی و تقویت احساس مسئولیت جمعی از طریق رسانه‌های جمعی می‌تواند انگیزه مشارکت شهروندان را در امور شهری به ویژه بازآفرینی، احیا، نوسازی و بکارگیری دوباره بافتهای تاریخی افزایش دهد.
آیا ایجاد سازه‌های جدید در بافت تاریخی مجاز هست؟
اجرای پروژه‌های بزرگ مقیاس یا اصطلاحا « لندمارک»، البته به شرط در نظر گرفتن شرایط بافت تاریخی از جمله ارتفاع، نوع نما، متریالهای بومی و فرم ساختمان در این نوع از بافتهای شهری به صورت محدود ممکن است. بهتر است که ساختماهایی که بازگوکننده فرهنگ شهروندان و معرف آداب، رسوم، سنت‌ها و ویژگی‌های خاص اجتماعی آنان است در اینگونه مراکز ساخته شود. احداث موزه‌ها، فرهنگسراها و سینما از سازه‌هایی است که احداث آن‌ها در بافت تاریخی آن هم به شرط رعایت مختصات فوق‌الذکر مناسب است.
چه سیاست‌هایی در شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری) معاصر به بافتهای تاریخی آسیب و صدمه می‌زند؟
اعمال سیاست‌هایی که بدون مطالعه و صرفا مبتنی بر بُعد تبلیغاتی احداث شود به بافت تاریخی آسیب می‌زند؛ مثلا اینکه الزاما برای اینکه در زمان فلان مسئول فلان ساختمان یا پروژه‌ای افتتاح شود به بافت تاریخی که هویت و پیشینه شهروندان است، آسیب وارد می‌شود. نکته بسیار مهم اینکه اینگونه پروژه‌ها از اساس مخالف نظام برنامه‌ریزی شهری و معماری کشور است و تنها بر اساس اعمال نفوذ، تصمیم‌گیری‌های عجولانه و شتابزده و درنظر گرفتن مقتضیات زمان حاضر بدون آینده‌نگری ساخته می‌شود.
از منظر علم شهرسازی چه نوع سازه‌هایی را می توان در بافت تاریخی ساخت؟
برخی مدیران یک بار اندازه می‌گیرند و هزار بار می‌برند در حالی که باید هزار بار اندازه بگیرند و یک بار ببرند. حتی کوچکترین آجری که بخواهد در بافت تاریخی جابجا شود باید ارزیابی فرهنگی شود. این در حالی است که هر روزه شاهد تخریب صدها خانه تاریخی در دل بافتهای قدیمی شهری هستیم بدون آنکه مجریان اینگونه اقدامات به عواقب اعمال خود بیندیشند.
خانه‌هایی با معماری کهن و گاه منحصر به فرد نمود فرهنگ مردمان یک شهر یا منطقه چندین قرن قبل را برای مردمان امروز به یادگار گذاشته‌اند و امروز این سازه‌ها به بخشی از هویت ما تبدیل شده است و سیاست تخریب و بازسازی یا همان تخریب و ساخت مجدد باید به طور کلی در بافتهای قدیمی ممنوع اعلام شود. وقتی یک مجموعه شهری یا در مقیاس جغرافیایی وسیع‌تر چندین مجموعه وبافت شهری، مورد بازسازی قرار می گیرد، باید توجه کنیم که ممکن است در میان خانه‌ها و ساختمان‌ها و معابر تخریب شده چند خانه و سازه تاریخی هم وجود داشته باشد که در آتش جهل و بی‌توجهی خاکستر می‌شود. باید از ساخت پارکینگ‌ها در بافت تاریخی جلوگیری شود، چون معنایش این است که به طور غیر مستقیم به شهروندان مجوز داده می‌شود که با ماشین به منطقه مرکزی و تاریخی شهر سفر کنند. به جای این اقدم باید حمل و نقل پاک مانند خطوط ریلی و مسیرهای دوچرخه سواری و پیاده محوری در این مناطق احداث و توسعه یابد.
نظر شما