به گزارش خبرنگار ایمنا، هدف از اجرای طرح‌های بازآفرینی شهری و توانمندسازی محلات و مناطق شهری ایجاد بستر مناسب برای آموزش ساکنان، ارتقاء شرایط کیفی زندگی در سکونت‌گاه‌ها از طریق ایمن‌سازی و مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، تامین خدمات شهری مورد نیاز استاندارد، توسعه و بهبود زیرساخت‌های شهری، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید، ایجاد دفاتر خدمات محله‌ای مردم نهاد و تقویت نهادهای مدیریت محلی با استفاده از مشارکت ساکنان است.
بافت تاریخی در کانون توجه طرح‌های بازآفرینی قرار دارد، زیرا از سویی معّرف پیشینه و تاریخ کهن شهرنشینان است و حفظ آن پیوند هویت‌بخش دیروز و امروز شهروندان را برقرار می‌کند و از سوی دیگر سرمایه‌ای ارزشمند در گسترش صنعت توریست و رونق اقتصادی شهر است.
برای آشنایی بیشتر با ظرفیت‌ها و ویژگی‌های بافت تاریخی و اهمیت طرح‌های بازآفرینی در حفظ و احیای آن با "امیرحسین شبانی"، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد گفت‌وگویی را انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
طرح‌های اجرا شده در بافت تاریخی باید با چه رویکردی باشد؟
برای تدوین طرح‌های مناسب با ماهیت بافت‌های تاریخی در ابتدا باید به شناخت مناسبی از این گونه فضاها برسیم. بافت‌های تاریخی، سرمایه‌های ملموس و جریان‌های فرهنگی زنده محسوب می‌شود که دارای شاخصه‌های خاص خود است که بدون شناخت آن‌ها امکان برنامه‌ریزی مناسب جهت تقویت چنین فضاهایی وجود نخواهد داشت. نباید به بافت تاریخی شهری تنها به عنوان مجموعه‌ای از ساختمان‌ها و معابر کهنه نگاه کرد. هر بافت تاریخی با توجه به موقعیت قرارگیری خود، نیازمند شرایط ویژه‌ای از نظر طراحی و اجرای برنامه‌ها برای احیاء و بازآفرینی است. با توجه به شرایط استقرار بافت تاریخی در کوهستان، نزدیک دریا، بیابان یا در جوار رودخانه، شرایط متفاوتی برای بازآفرینی نیاز دارد.
چه طرح‌هایی برای اجرا در بافت تاریخی مناسب است؟
لازم است دیدگاه مسئولان و مجریان و تدوین‌کنندگان طرح‌های بازآفرینی بافت تاریخی تغییر کند و با رویکردی ارزشمدار مبتنی بر مولفه‌های محیطی اصلاح شود. نباید با نگاه موزه‌ای این مجموعه‌ها را به سمت کاربری‌های محدود سوق داد. باید زیست‌پذیرشان کرد و در این مسیر مردمی که سال‌ها در چنین نقاطی زندگی کرده و هویت اصلی این محلات محسوب می‌شوند، بهترین گزینه جهت تداوم حیات در این مجموعه‌ها هستند. تجربه نشان داده که با خروج ساکنان بومی بافت‌های تاریخی، این فضاها به شدت در معرض خطر تغییر کاربری قرار می‌گیرند.
احیای بافت تاریخی چه تاثیری در رونق اقتصادی شهر دارد؟
بافت تاریخی هویت خاص خود را دارد و باید با اهرم‌های مختلف آن را به سمت زیست‌پذیر شدن سوق داد و در غیر این صورت امکان تغییر کاربری آن و تبدیل به فضاهای نامناسب همچون انبار ضایعات و اماکن متروکه وجود دارد. همچنین به دلیل موقعیت مرکزی بیشتر بافت‌های تاریخی در شهرهای ایران و ارزش بالای زمین آن‌ها، بدون اعمال تغییر کاربری‌های مناسب، خطر تبدیل این فضاها به مجموعه‌های مسکونی و تجاری به شدت وجود دارد. بافت تاریخی، نقش بسیار مهم و تاثیرگذاری در اقتصاد یک شهر دارد و این موضوع می‌تواند در خانه‌های تاریخی احیاء شده، گالری‌های آثار هنری و موارد مشابه که نقش موثری در افزایش جذب گردشگر ایفا می‌کنند، نمود داشته باشد.
چگونه می‌توان از مشارکت شهروندان در احیای بافت تاریخی استفاده کرد؟
مردم به ویژه ساکنان بومی بافت‌های تاریخی، مهم‌ترین نقش را در حفظ و ارتقای کارکرد این مجموعه‌ها دارند. در بعضی شهرها مانند نجف‌آباد شهروندان با تداوم سکونت در بافت تاریخی تا حدودی توانسته‌اند این ویژگی را مخصوصا در محدوده مرکزی حفظ کنند، ولی این خطر وجود دارد که با حذف تدریجی این افراد، بافت تاریخی موجود به سرعت در مسیر تغییر کاربری گام بردارد. سیاست‌های حمایتی از ساکنان بافت‌های تاریخی و در نظر گرفتن مشوق‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری در چنین فضاهایی، می‌تواند به روند احیاء این مجموعه‌ها با محوریت مردم کمک نماید. شهروندان سنتی، بیشترین میزان تعلق خاطر به بافت‌های تاریخی را دارند و استفاده از همین موضوع می‌تواند به حفظ هر چه بهتر هویت چنین نقاطی کمک کند.
آیا ایجاد سازه‌های جدید در بافت تاریخی مجاز است؟
باید توجه داشته باشیم که بافت‌های تاریخی با روند معاصر شهرسازی و معماری امروزی تفاوت‌های اساسی دارد، ولی در عین حال نباید طوری در مورد آن‌ها برنامه‌ریزی و اقدام کرد که به نوعی ظرفیت کالبدی‌شان تغییر پیدا کرده و به نوعی از بافت شهری جدا شوند. با سیاست‌گذاری صحیح و اصولی می‌توان از این سرمایه‌های تاریخی در مسیر رونق اقتصاد یک شهر استفاده کرد، اما باید به این نکته توجه داشت که تغییر کاربری‌ها به صورت مناسبی صورت گیرد؛ به عنوان مثال می‌توان از این آثار تاریخی به عنوان گالری آثار هنری، پاتوق‌های اجتماعی و فرهنگی یا اقامتگاه‌های بومگردی استفاده کرد. در شهر مانند نجف‌آباد، توجه به استفاده از هندسه شطرنجی و منظم در بافت تاریخی در طرح جامع توسعه شهر و طراحی پروژه‌های جدید عمرانی باید مورد دقت قرار گیرد.
چه سیاست‌هایی در شهرسازی امروزی به بافت تاریخی آسیب می‌زند؟
باید بافت تاریخی را به شکلی از مجموعه شهر جدا کرد و باید در نظر داشت که با وجود تفاوت‌های اساسی این بافت با اصول حاکم بر معماری و شهرسازی امروز، می‌توان به گونه‌ای عمل کرد که هویت این فضاها در عین پیوستگی با فضای شهری حفظ شود. تبدیل این فضاها به نقاطی بدون کاربرد سکونت، بزرگترین خط تهدید کننده این مجموعه‌ها محسوب می‌شود. انسان‌ها هویت اصلی بافت‌های تاریخی را تشکیل می‌دهند و نبایستی در برنامه‌ریزی‌های احیا و بازآفرینی از این چرخه حذف شوند.
نظر شما