به گزارش خبرنگار ایمنا، پای صحبت بیشتر المپیادی‌های سابق که می‌نشینی از تبعیض میان مدارس پایتخت و شهرستان‌ها می‌گویند؛ آمار هم گویای همین حکایت است. مدال‌ها بیشتر سهم یکی دو مدرسه و البته این مدارس هم صدرنشین المپیادها در کشور است. برای مثال در سال ۹۵ از میان ۶۷ مدال طلای المپیاد، بدون در نظر گرفتن طلای المپیاد ادبی انسانی، تنها ۱۲ مدال از چنگ استان تهران خارج شد و به سایر شهرها و استان‌های کشور رسیده است.
این یعنی بیش از ۸۰ درصد مدال‌های طلا در این سال، به پایتخت‌نشینان تعلق گرفته است به طوری که فاطمه مهاجرانی، رئیس سازمان استعدادهای درخشان نیز اعلام می‌کند: "۲۵ استان کشور تاکنون رنگ مدال المپیاد را ندیده و تنها شش استان موفق به کسب مدال شده‌اند."
برای بررسی بیشتر این انحصار و روند کاهشی مدال‌آوری المپیاد استان اصفهان با کرم الله بابایی، رئیس اداره استعداد درخشان و باشگاه دانش پژوهان استان اصفهان، گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
سال‌های اخیر برای المپیادی‌ها سخت گذشت چرا که بسیاری از مدال‌های المپیاد در انحصار چند مدرسه خاص تهران درآمد. شما این اتفاق را چطور می‌بینید؟
شاید برنامه‌ریزی‌های آن‌ها بهتر از ما بوده است. بعضی مدارس تهران، دانش‌آموزان نخبه را شناسایی و از آن‌ها دعوت می‌کنند تا به تهران بیایند، در مدارسشان تحصیل کنند و حتی این قول را می‌دهند تا تمامی هزینه زندگی این افراد را در پایتخت تأمین کنند که این کار از نظر اخلاقی صحیح نیست. بی‌شک یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت این مدارس این است که از دانش‌آموزان خوبی برخوردار هستند. البته از برنامه ریزی‌های آن‌ها نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.
نکته دیگر تمرکز تعداد زیادی از دانشگاه‌های خوب کشور در تهران است. بسیاری از مدال‌آوران المپیاد که امروزه در تدریس المپیاد فعالیت می‌کنند در این دانشگاه‌ها تحصیل کرده یا به تدریس می‌پردازند. همچنین من خود شاهد بودم که در بعضی مدارس تهران ساعات درس معمولی دانش‌آموزان به طور کلی حذف می‌شود و به جای آن کلاس‌های آمادگی المپیاد جایگزین می‌شود. این کار از لحاظ قانونی ایراد دارد و چنین اجازه‌ای به ما نمی‌دهد. دسترسی ما به اساتید نیز کاملاً متفاوت است.
بسیاری از المپیادی‌ها می‌گویند بعضی طراحان المپیاد همان مدرسانی هستند که در آن چند مدرسه خاص مشغول تدریس هستند. این موضوع را تأیید می‌کنید؟
شناختی از نحوه گزینش طراحان سؤال المپیادها ندارم. این ادعایی است که طراحان و برگزار کنندگان باید پاسخگویش باشند. در جلسه‌ای که در تهران با حضور دکتر مهاجرانی، رییس مرکز پرورش استعداد برگزار شد من و سایر روسای سمپاد کشور بر بحث طراحان نقد داشتیم.
خانم دکتر بسیار مصمم هستند تا برای قضیه مدال‌آوری تهران که به صورت خاص صورت می‌گیرد، برنامه‌ای بیاندیشند؛ یکی از این برنامه‌ها، تخصیص سهمیه استانی است. طبق گزارشی که خانم مهاجرانی در جلسه آخر روسای سمپاد در خرم آباد ارائه داد تاکنون تنها شش استان در المپیاد مدال‌آوری انجام داده و ۲۵ استان تاکنون مدالی در المپیاد به دست نیاورده‌اند.
اگر مدال‌آوری به مناطق خاصی از کشور محدود نمی‌شد، نتیجه بهتری به دست نمی آمد؟ مسئله‌ای که در چند سال اخیر حس می‌شود، کاهش مدال‌های جهانی المپیاد بوده است. دلیل آن را در چه می‌بینید؟
قطعاً بهتر بود. در حال حاضر تنها استعداد نخبگان بخشی از کشور شناسایی می‌شود. اگر بخواهیم خوشبینانه بگوییم تهران، اصفهان و چند شهر دیگری که در المپیاد مدال‌آوری کرده‌اند تنها حدود یک چهارم جمعیت مردم ایران را شامل می‌شوند و جمعیت زیادی از دانش‌آموزان با مسیر المپیاد آشنایی چندانی ندارند. البته نباید از این نکته هم غافل شد که هر چه به قدمت المپیاد افزوده شود، رقابت‌ها سخت‌تر شده و سایر کشورها نیز همانند ما فعالیت‌های المپیادی خود را افزایش می‌دهند. شاید برنامه‌ریزی دیگر کشورها از ما بهتر است که نتایج مطلوب را کسب نمی‌کنیم.
با توجه به شرایط دانش‌آموزان المپیادی آیا اساساً در قوانین به مسائلی نظیر حضور و غیاب آن‌ها نگاه ویژه‌ای شده است؟
خیر، قانون این اجازه را به ما نمی‌دهد که بتوانیم در این رابطه با المپیادی‌ها برخورد کنیم. البته ما از مدیران مدارس استعدادهای درخشان تقاضا کردیم تا سختگیری‌های معمول را برای دانش‌آموز المپیادی انجام ندهند. از منظر قانونی درست نیست، اما در واقع اجازه ضمنی داده‌ایم. حال همین اجازه ضمنی در تهران وسیع شده و به مدیر اجازه می‌دهد تا تمامی ساعات درسی را نه از شروع سال تحصیلی بلکه از تابستان با کلاس‌های المپیاد پر کند.
با در نظر گرفتن اینکه کسب مدال در مدارس غیرانتفاعی که شهریه‌های سرسام‌آوری نیز دریافت می‌کنند، رشد چشمگیری داشته، آیا می‌توان صرف توانایی برای پرداخت هزینه‌ها را به عنوان عاملی در موفقیت این دانش‌آموزان در نظر گرفت؟
قطعاً هزینه بی‌تأثیر نیست. وقتی کلاس‌های خاص و با کیفیت برگزار شود، بالاخره در آن‌ها نکات و کلید واژه‌هایی داده می‌شود که فرد را به موفقیت در المپیاد نزدیک‌تر کند. وجود امکانات در رسیدن به نتیجه بسیار مهم است. اگرچه اعتقاد من این است که تمام این هزینه‌های شهریه صرف خدمات آموزشی برای دانش‌آموزان نمی‌شود و بسیاری از آن‌ها در اموری هم چون تبلیغ و برندینگ این مدارس صرف می‌شود.
طبق صحبت‌های دکتر مهاجرانی قرار است بعضی استان‌های موفق‌تر در المپیاد برای سایر استان‌ها معین شوند؛ آیا از اصفهان نیز برای فعالیت دراین زمینه دعوت یا درخواستی شده است؟
بله این موضوع در جلسه خرم آباد مطرح و مشخص شد تعدادی از استان‌ها، معین استان دیگری شود اما تاکنون به اصفهان پیشنهادی در این رابطه نشده است.
آیا تاکنون پیشنهاد میزبانی مرحله سوم المپیاد را داده‌اید؟
دو سالی که در این مسئولیت ایفای نقش کردم به این جمع‌بندی نرسیدم که شرایط لازم برای برگزاری المپیاد را به نحو احسن داریم اما اگر نخبگان شهرمان و سایر دستگاه‌ها در کنار ما قرار بگیرند، من هم اعلام آمادگی می‌کنم و علاقه‌مند هستم تا میزبانی یکی از المپیادها را به تشخیص مسئولان بر عهده بگیریم.
آیا سالانه فراخوانی برای انتخاب میزبان صادر می‌شود یا پیش فرض کلی این است که تهران همیشه میزبان باشد؟
خیر در این چند وقت که من مدیر بوده‌ام فراخوانی صادر نشده است. روال معمول برگزاری المپیاد همینگونه است؛ من برای جشنواره خوارزمی دانش‌آموزی پیشنهاد دادم تا میزبانی را به اصفهان بدهند و حتی اگر این اقدام برای کل جشنواره ممکن نیست، میزبان بخشی را به ما بدهند و اگر از پس آن برنیامدیم سال بعد، دیگر میزبان نباشیم. البته میزبانی جشنواره را به مشهد مقدس دادند؛ اما هرچه بود برای اولین بار این جشنواره از تهران خارج شد.
کنار گذاشتن معاونت‌های پژوهشی از مدارس سمپاد چه تاثیری بر برنامه‌ریزی المپیادها داشته است؟
قطعا تاثیر منفی بر جای گذاشته است؛ پیگیری‌های بسیاری برای بازگشت این معاونت را هم انجام داده‌ایم. کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش نه تنها خسارت‌های زیادی به مدارس استعداد درخشان وارد کرده بلکه به تمامی مدارس آسیب زده است. توصیه من به مدیران مراکز استعداد درخشان این بوده است که از ظرفیت نیروهای سمپاد که علاقه‌مند به فعالیت‌های پژوهشی هستند، استفاده کنند.
زمینه‌های لازم نیز فراهم شده تا همان اتفاقی که سال‌ها است در مدارس علامه حلی تهران می‌افتد در اصفهان نیز به اجرا برسد. ما نیز فرآیند به کارگیری این افراد را تسهیل کردیم. سال گذشته، تعداد افراد مستعد اندک بود که در بعضی مدارس به فعالیت پرداختند؛ حال امیدواریم بتوانیم از این دوستان بهره ببریم تا کمبود نیروی انسانی مدارسمان جبران شود.
سئوال آخر من در مورد تامین بودجه مدارس استعداد درخشان است که به چه شکلی انجام می‌گیرد؟
مدارس استعداد درخشان بودجه خاصی را دریافت نمی‌کنند و تمام درآمد و منبع مالی‌شان حق الثبتی است که از دانش‌آموزان گرفته می‌شود. این حق‌الثبت نصف هزینه ثبت نامی مدارس غیر انتفاعی است که در شهر اصفهان برای دوره متوسطه اول مبلغ دو میلیون تومان و برای دوره متوسطه دوم مبلغ دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است. هزینه کلاس‌های المپیاد و کنکور نیز در این مدارس بر حسب مصوبه شورای آموزش پرورش هر شهر است؛ اما در بعضی مدارس والدین یا به صورت داوطلبانه یا به شکل‌های دیگر، مبالغ بیشتری پرداخت می‌کنند.
گفتگو از: سروش فدایی، خبرنگار ایمنا
نظر شما