تفاوت شهر و کلانشهر چیست؟

به گزارش خبرنگار ایمنا، "منظور از شهر هر یک از نقاط جغرافیایی است که مصوبه هیئت دولت داشته و دارای شهرداری است" این تعریفی از شهر است که در آخرین سرشماری نفوس و مسکن کشور در سال ۹۵ آورده شده است.

تفاوت معنی شهر و کلانشهر در ایران و جهان

 بنا بر آمار ارائه شده در این سرشماری تعداد شهرهای کشور از ۲۰۱ شهر در سال ۱۳۳۵ به ۱۲۴۵ شهر در سال ۹۵ افزایش پیدا کرده است، اما کلانشهر یا (Megalapolis) به شهری گفته می‌شود که از نظر موقعیت و اثرگذاری اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و جمعیتی در بین سایر شهرها سرآمد باشد.

کلانشهر تهران، مشهد و اصفهان جزو سه کلانشهر پرجمعیت کشور هستند، پس از آن به ترتیب کرج، شیراز، تبریز، قم، اهواز، کرمانشاه، ارومیه، رشت، زاهدان، همدان، کرمان، یزد، اردبیل، بندرعباس و اراک از پرجمعیت‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شوند، اما این سوال وجود دارد که آیا همه این شهرها به واقع کلانشهر است؟

براساس تعریف بین المللی کلانشهر که توسط سازمان ملل متحد ارائه شده، شهری که بیشتر از چهار میلیون نفر جمعیت داشته باشد کلانشهر است، اما مفهوم کلانشهر براساس سطح فعالیت‌ها، حوزه نفوذ شهر و جمعیت‌پذیری در هر کشور متفاوت است، در ایران شاخص جمعیت بیشترین اثرگذاری را در تعیین یک نقطه جغرافیایی به عنوان شهر یا کلانشهر دارد.

تفاوت کلانشهرها در ایران

چنانچه بخواهیم شهرهای ایران را برمبنای تعریف بین المللی تقسیم‌بندی کنیم، شهر تهران یگانه کلانشهر کشور خواهد بود، اما در ادبیات رایج کشور، اصطلاح کلانشهر معادل مادر شهر(Metropolis) است و به شهرهایی با جمعیت بیشتر از ۵۰۰ هزار نفر گفته می‌شود، اما تنها شهرهایی که از نظر موقعیت و اثرگذاری اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و جمعیتی در بین سایر شهرها سرآمد باشند از مزایای مالیات بر ارزش افزوده بهره‌مند می‌شوند و سایر شهرها صرفا از نظر قانونی و به صورت رسمی می‌توانند کلانشهر باشد.

چنانچه نگاهی به آمار جمعیتی این ۱۸ شهر بیندازیم تنها شش کلانشهر تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز و تبریز از مزایای قانون مالیات بر ارزش افزوده بهره‌مند هستند و ۱۲ کلانشهر دیگر تنها به صورت رسمی و قانونی می‌توانند کلانشهر باشند این در حالی است که یک کلانشهر باید از نظر اقتصادی، جمعیتی و سیاسی حوزه نفوذ مشخصی داشته باشد و با این احتساب بسیاری از شهرهایی که امروز به عنوان کلانشهر در کشور ایران شناخته می‌شود به واقع کلانشهر نیست.

فهرست کلانشهرهای ایران (آخرین ویرایش: سه‌شنبه ۲ مهر ۱۳۹۸)

تامین نیازهای شهروندان و مدیریت بهینه در کلانشهرها نسبت به شهرهای کوچک و میانی به مراتب سخت تر است و امروزه امن‌ترین شهرهای جهان کلانشهر نیستند.