برگزیت، فرصت طلایی یا چالشی خطرناک

به گزارش خبرنگار ایمنا، مذاکرات خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا با موانع بسیاری مواجه است که منجر به عدم پیشرفت در آن شده و این احتمال را تقویت می کند که طرفین نهایتا به هیچ توافق مشخصی نرسند. طی دو سال اخیر موضوعی را همواره در سخنان مقامات بریتانیا و اتحادیه اروپا، می‌شنویم:"برگزیت" است، عنوان طرحی که طی آن فرآیند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا شکل می گیرد. مسئله‌ای که آینده اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و قضایی بریتانیا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

شورش های روزهای اخیر، فضای آرام کشور انگلیس را آشوب زده کرده است. در طی سه سال گذشته انگلیس چالش برانگیزترین فضای سیاسی گره خورده همراه باتنش خود را تجربه می کند و اکنون هم شاهد شکل گیری فضای دوقطبی بین احزاب و مردم این کشور هستیم؛ برگزیت یک رخداد بسیارجدی برای نظام سیاسی، مردم و احزاب این کشوراست، بوریس جانسون با تعلیق و تمدید تعطیلی پنج هفته ای پارلمان به دنبال دور زدن پارلمان و فراهم کردن زمینه‌ای برای خروج از اتحادیه اروپا بدون توافق مجلس است؛ در مقابل این جریان، یک جریان مخالف طی فرصت یک هفته ای که برای تعطیلات مجدد پارلمان با آن روبروشده درتلاش است که از این زمان حداکثر استفاده را برده و برای جلوگیری از خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا تصمیماتی را اتخاذ کند. در این مورد گفت وگویی با مرتضی مکی کارشناس مسائل اروپا و انگلیس و فعال رسانه انجام شد که در ادامه می خوانید :

آیا هنوز مردم و احزاب انگلیس به اجماع خروج از برگزیت نرسیده اند؟

طی چند روز گذشته حزب کارگر به عنوان اصلی ترین حزب مخالف به دنبال رفع وتعویق زمان خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بوده تا بتواند با تلاش های بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس زمان بیشتری برای خروج ازاتحادیه اروپا داشته باشد، ولی در مقابل این دیدگاه، بوریس جانسون هم اعلام کرده است که اگر پارلمان دست به چنین کاری بزند سناریوی انتخابات زودهنگام را به اجرا خواهد گذاشت، در صورت برگزاری انتخابات زود هنگام ابهت سیاسی انگلیس  شکسته و با چالش جدیدتری روبرو خواهد شد و این درحالی است که در نظرسنجی ها جناح محافظه کار همچنان در صدر و حزب مخالف کارگر با حدود پنج یا شش درصد پایین تر از حزب محافظه کار است، درنظرسنجی ها مشخص است که حزب محافظه کار اکثریت لازم را برای تشکیل دولت را بدست نخواهد آورد یعنی انتخابات زودهنگام موجب فراهم شدن شرایط با ثبات درانگلیس برای تعیین تکلیف خروج از اتحادیه اروپا برگزیت نخواهد شد. ۵۱/۶ درصد مردم به خروج انگلیس ازبرگزیت رای مثبت داده اند اما این یک رای شکننده است درحالی که درحدود ۴۸ درصد مردم انگلیس خواستار ماندن در اتحادیه اروپا هستند. واژه برگزیت، کوتاه شده عبارت انگلیسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا است (Britain exits the EU). در واقع فرآیند برگزیت، خارج شدن بریتانیا (انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلندشمالی) از اتحادیه‌ایست که قواعد تجاری، سیاسی و قضایی کشورهای عضو را رقم می‌زند. بریتانیا اولین کشور در این اتحادیه است که قصد خروج از آن را دارد، از این رو فرآیند خروجش با پیچیدگی‌هایی مواجه شده و دارای مولفه‌های متعددی است.

چرا فضای کشور انگلیس به سوی دو قطبی شدن می رود؟

به وجود آمدن یک فضای دوقطبی درجامعه انگلیس و در میان احزاب و مردم باعث شده که طی سه سال گذشته عملا انگلیسی ها نتوانند به یک اجماع ملی درباره برگزیت دست یابند، به دلیل اینکه تبعات سیاسی و اقتصادی برگزیت آنقدر وسیع و گسترده است که هر دو جریان مخالف و موافق ماندن و یا خروج از اتحادیه اروپا با توجه به تبعات پیش رو به دنبال به کرسی نشاندن دیدگاه خود در مورد برگزیت هستند؛ بوریس جانسون به شدت به دنبال خروج ازاتحادیه اروپا بوده و درتلاش است که خواسته های گروه موافق خروج از برگزیت را به اتحادیه اروپا تحمیل کند، اما اتحادیه اروپا در مقابل این خواسته بوریس جانسون حاضر به بازنگری در توافقی که قبلا با «خانم ترزا می» درباره خروج انگلیس از اتحادیه اروپا داشته نیست. اتحادیه اروپا معتقد است نمی تواند بیشتر از این به انگلیسی ها امتیاز بدهد و این دلیل مهم باعث شده که بوریس جانسون هم در سطح اروپا و هم در پارلمان با دو مانع جدی برای عملی کردن تحقق خواسته هایش روبرو شود؛

بوریس جانسون با تعلیق مجلس عوام و تعلیق جلسات پارلمان درطی پنج هفته آینده می کوشد تا شرایط را به گونه ای پیش برده که مخالفان خروج از برگزیت نتوانند با هم  به توافق رسیده و مانعی بزرگی برای خروج انگلیس ازبرگزیت شوند؛ بوریس جانسون طی روزهای ۱۸ و ۱۹ اکتبر با سران اتحادیه اروپا در بروکسل جلسه دارد که اگر در آن جلسه هم نتواند به توافق برسد عملا بستر و زمینه برای خروج ازبرگزیت فراهم شده است. ۳۱ اکتبر زمان اعلام نهایی خروج انگلیس از برگزیت است، ولی همچنان فضای ابهام آمیزی درباره برگزیت وجود دارد و همین فضای مبهم باعث خروج بدون توافق مجلس عوام و یا انتخابات زود هنگام در انگلیس خواهد بود، باید منتظر ماند و دید که در چند روز آینده مجلس عوام چه تصمیمی برای خروج  انگلیس از اتحادیه اروپا خواهد گرفت.

هم اکنون درباره برگزیت تقریبا یک اتفاق نظر کلی وجود دارد، اما درباره چگونگی تحقق برگزیت همچنان اختلاف نظرها مشهود است؛ عده ای از مردم انگلیس سخت معتقدند که باید تحت هر شرایطی و به هر قیمتی ازاتحادیه اروپا خارج شد، و در مقابل این تفکر، جریان خروج نرم از اتحادیه اروپا نیز معتقد است که باید این خروج در چارچوب و توافق نامه با کمترین هزینه باشد.

آیا ممکن است جریان دوقطبی در جامعه انگلیس باعث استعفای بوریس جانسون شود؟

خانم «ترزا می» درطی سه سال گذشته تلاش کرد زمینه و بستر خروج نرم انگلیس از اتحادیه اروپا را فراهم کند، اما به دلیل شکاف و اختلافی که درمجلس عوام و در داخل حزب محافظه کار وجود داشت نتوانست این خواسته را عملی و تحقق بخشد؛ از زمانی که بوریس جانسون نماینده و رهبر جریان خروج سخت و بدون توافق از اتحادیه اروپا به قدرت رسید، شاهد جنگ و نزاع سیاسی بین دو جریان موافق و مخالف خروج از اتحادیه اروپا در انگلیس هستیم  که در صد سال گذشته این فضای سیاسی کم سابقه بوده است.

خروج انگلیس از برگزیت یا ماندن در اتحادیه اروپایی باعث دو قطبی شدن جامعه انگلیس شده و شورش هایی را هم به وجود آورده است. ۲۰ نفر از احزاب محافظه کار در مجلس عوام مخالف بوریس جانسون هستند، آن هم در شرایطی که بوریس جانسون یک اکثریت شکننده را در داخل پارلمان دارد، در حالی که همین ۲۰ نفر می توانند زمینه هایی را برای رای به عدم صلاحیت دولت آقای جانسون فراهم کنند؛ یکی از سناریورهای  روی میز،  رأی عدم اعتماد نمایندگان به دولت جانسون است که در آن صورت با انتخابات زود هنگام با جامعه دو قطبی و اختلاف احزاب، شاید انتخابات زود هنگام بتواند گشایشی در مورد برگزیت ایجاد کند، اما برگزاری انتخابات زود هنگام در هاله ای از ابهام است به نظر می رسد که باید از این زمان به بعد شاهد تحولات زیادی در عرصه سیاسی انگلیس باشیم.

نقش آمریکا در خروج انگلیس از برگزیت چیست؟

آمریکایی ها و شخص ترامپ از بوریس جانسون در خروج از برگزیت حمایت می کنند چون به دنبال تضعیف اتحادیه اروپا هستند، خروج انگلیس از اتحادیه اروپا زمینه بسیار خوبی برای تقویت جریان راست افراطی در مقابل اتحادیه اروپا است؛ جریانی که پیوندها و اشتراکات سیاسی عمیقی را با دیدگاه ها وشعارهای ترامپ دارد و با خروج انگلیس از برگزیت، موجب تحقق وتقویت جریان راست افراطی هم درانگلیس و هم در سایر کشورهای اروپایی می شود. شاهد این ادعا برگزاری انتخابات محلی شوراها درطی هفته گذشته در آلمان بود که حزب راست گرای افراطی موفقیت هایی با آنترناتیوهایی برای آلمان بدست آورد، این موفقیت ها نشان می دهد که تفکر جریان راست گرای افراطی در فرایند سیاسی در بسیاری از کشورهای اروپایی درحال رشد و تقویت است که این مهم می تواند چالش های جدی در  روند همگرایی هم برای کشورهای اروپایی و هم برای اتحادیه اروپا ایجاد کند.

پس در تعریف تامین منافع و دیدگاه بین دوستداران راست افراطی و اتحادیه اروپا، اختلاف نظر شدیدی دیده می شود؟

جریان راست افراطی یکی از شعارهایش ضد اتحادیه اروپا بودن است و شعار این جریان بیشتر بر روی هویت ملی، کاهش اختیارات اتحادیه اروپا و اینکه اتحادیه اروپا نباید در مورد سیاستگذاری های مالی، سیاسی واقتصادی کشورهای اروپایی دخالت کند. جریان راست افراطی روند وا گرایی در اروپا را در پیش گرفته است.

دلیل اینکه انگلیسی ها می خواهند از اتحادیه اروپایی خارج شوند چیست؟

در طی تاریخ اروپا، انگلیسی ها با همان خوی و روش استعماری همواره خود را متفاوت تر و برتر ازمردم اروپا دانسته اند، در تاریخ چند صدساله، خوی و منش استعماری این کشور نسبت به سایرکشورهای اروپایی، هویت فرهنگی مستقلی دارد، جدایی از قاره اروپا و قرارداشتن در یک جزیره آن ها را همواره به این فکر واداشته است که حس برتری نسبت به سایراقوام اروپایی دارند؛ از زمانی که انگلیس وارد اتحادیه اروپا شد، این حس عدم همگرایی با سایر کشورهای اروپایی را با خود داشت، اما انگیزه های اقتصادی و مزیت هایی که بازار مشترک اروپا داشت، باعث شد انگلیسی ها خودشان را به این اتحادیه تحمیل تا از منافع و مزایا همگرایی با اتحادیه اروپا بهره و استفاده های لازم را ببرند؛ از همان سال ۱۹۷۳ که انگلیس به این اتحادیه پیوست، به عنوان عضو ناسازگار اتحادیه اروپا بود و عملا شکاف و جدایی را در داخل اتحادیه اروپا به وجود آورده است.

چرا کشورهای فرا آتلانتیکی در اتحادیه اروپا لقب اسب تروا آمریکایی به انگلیسی ها داده اند؟

 اتحادیه اروپا شامل کشورهای آتلانتیک و کشورهای فراآتلانتیکی هستند که انگلیس نماینده کشورهای آتلانتیکی است که خواستار پیوندهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی عمیقی با آمریکا بوده و کشورهای عضو این اتحادیه، انگلیس را اسب تروای آمریکا در اتحادیه اروپا می دانند که در مسیر استقرار سیاسی و امنیتی در اروپا با آمریکا چالش های بسیاری را برای کشورهای اتحادیه اروپا به وجود آورده و با طرح های همگرایی اروپاییها مخالفت کرده است، مخالفت انگلیسی ها در طرح های اروپایی، عدم ورود به پول واحد اروپایی، عدم ورود به پیمان شینگن و بسیاری دیگر از پیمان های اروپایی ها است که در روند همگرایی کشورهای اتحادیه اروپا چالش های زیادی را به وجود آورده است.

با توجه به روند مهاجرت های مهاجران آسیایی و سایر کشورها به انگلیس، جریان راست افراطی ملی این کشور مخالفت با سیاست های مهاجرتی اتحادیه اروپا را مطرح و خواستار برگزیت و به همه پرسی آن شد، خروج انگلیس ازاتحادیه اروپا در حالی قوت گرفته است، که جریان راست افراطی در این کشور و سایر اعضای کشورهای اتحادیه اروپا بسیارجدی شده است.

آیا در آینده باید از جریان و تفکر راست افراطی در برابر اتحادیه اروپایی واحد گفت‌وگو کرد؟

عقاید اروپایی های و اعضا راست افراطی، ضد اتحایه اروپایی هستند. یکی از ویژگی های اعضای جریان راست افراطی، عمل کردن ضد خواسته های اتحادیه اروپاست؛ البته فرانسه هم به جدایی از اتحادیه اروپایی می اندیشد. باید گفت که این دیدگاه دومینووار خروج از اتحادیه اروپا همواره به عنوان یک تهدید برای انسجام اتحادیه اروپا مطرح شده است، به همین دلیل اعضای این اتحادیه معتقدند که خروج  از اتحادیه اروپا باید آنقدر سخت و پر هزینه باشد که هیچ عضوی نتواند به راحتی از اتحایه اروپا خارج شده و تبعات این خروج هم باید بسیار پرهزینه باشد، از تبعات خروج انگلیس از این اتحادیه ضرر و زیان های اقتصادی است که نیمی از فعالیت های اقتصادی این کشور از طریق اتحادیه اروپا صادر و وارد می شود که می تواند این صنعت تحت تأثیر برگزیت قرار گرفته و شرکت های انگلیسی متحمل ضرر و زیان های  زیادی شود.

نقش ملکه الیزابت در منحل کردن مجلس عوام انگلیس چه بود؟

ملکه الیزابت و نظام سلطنتی انگلیس یک نهاد تشریفاتی است که به ساختار سیاسی انگلیس هویت می دهد. نقش ملکه و سلطنت در یک صدسال گذشته سعی کرده است که با چالش های پیش روی این کشور در امور سیاسی و دولت دخالت نکند و با درخواست های نخست وزیر برای جلوگیری از وارد شدن کشور به جنگ قدرت و نزاع های سیاسی ممانعت کرده و یا باخواست های نخست وزیر موافقت کند. درانگلیس نظام سلطنتی به عنوان هویت و نماد همگرایی و حاکمیت انگلیس تعریف می شود، به همین دلیل ملکه با درخواست  بوریس جانسون در تعلیق مجلس عوام برای پنج هفته موافقت کرده است.

گفت‌گو از: آناهید بیدکانی بختیاروند-خبرنگار سیاسی ایمنا